Jukebox

Το jukebox είναι μια ημιαυτόματη συσκευή αναπαραγωγής μουσικής, συνήθως λειτουργεί με κέρματα, η οποία μπορεί να παίξει επιλεγμένα τραγούδια (ή ολόκληρους δίσκους) από μία εσωτερική “βιβλιοθήκη” δίσκων.

Ένα συνηθισμένο jukebox είναι αρκετά μεγάλο με στρογγυλό το πάνω μέρος και έχει χρωματιστό φωτισμό στα πλαϊνά του που φτάνει μέχρι το πάνω του μέρος. Το κλασικό jukebox έχει κουμπιά με γράμματα και αριθμούς τα οποία όταν συνδυάζονται χρησιμοποιούνται ώστε να βρεθεί ένα συγκεκριμένο τραγούδι από κάποιο δίσκο.

Μουσικά κουτιά που λειτουργούσαν με κέρματα καθώς και αυτόματα πιάνα δημιούργησαν σημεία αυτόματης αναπαραγωγής μουσικής (που πληρώνονταν “με το κομμάτι”) σε διάφορα σημεία όπως Λούνα πάρκ και άλλους δημόσιους χώρους (όπως για παράδειγμα σταθμούς τρένων στην Ελβετία) λίγες δεκαετίες πριν την εμφάνιση των αξιόπιστων φωνόγραφων που λειτουργούσαν με κέρματα. Μερικά από αυτά τα αυτόματα μουσικά μηχανήματα ήταν πολύ καλά κατασκευασμένα και επέζησαν έως σήμερα στα χέρια συλλεκτών και μουσείων.

Αλλά μακροπρόθεσμα δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν εμπορικά με το jukebox καθώς περιορίζονταν στο μουσικό όργανο (ή όργανα) το οποίο είχε χρησιμοποιηθεί κατά την κατασκευή τους και δεν μπορούσαν να αναπαράγουν την ανθρώπινη φωνή. Ο απόγονος του jukebox που ονομαζόταν Φωνόγραφος με κερματοδέκτη, ήταν το πρώτο μέσο εγγραφής μουσικής διαθέσιμο στο κοινό, πριν από η μαζική παραγωγή μουσικού εξοπλισμού γίνει συνηθισμένη. Τέτοιες μηχανές άρχισαν να παράγονται μαζικά το 1889και χρησιμοποιούσαν κυλίνδρους για την εγγραφή του ήχου.

Οι πρώτες μηχανές έπαιζαν μόνο ένα κομμάτι (διάρκειας περίπου 2 λεπτών μουσικής), αλλά σύντομα δημιουργήθηκαν συσκευές που επέτρεπαν στους πελάτες να επιλέγουν μεταξύ πολλών κομματιών. Το 1910 ο κύλινδρος σταδιακά αντικαταστάθηκε από τον δίσκο γραμμόφωνου.

Ο όρος Juke box (προφέρεται Τζουκ-μποξ) άρχισε να χρησιμοποιείται στις Ηνωμένες Πολιτείες στηδεκαετία του 1930, είτε από την Αφροαμερικάνικη λέξη jook που σημαίνει χορός είτε από τους κριτικούς οι οποίοι έλεγαν ότι θα προωθήσουν την εγκληματική συμπεριφορά, και προήλθε από το ψεύτικο οικογενειακό όνομα Juke. Ο δίσκος από Shellac των 78 στροφών το λεπτό κυριαρχούσε μέχρι που η εταιρεία Seeburg παρουσίασε το jukebox με δίσκο 45 στροφών από βινύλιο το 1950.

Από τη δεκαετία του 1980 τα CD (Compact Discs) έγιναν το συνηθισμένο μέσο στα μοντέρνα jukebox. Στο τέλος του 20ού αιώνα οι εταιρείες παρουσίασαν πλήρως ψηφιακά jukebox τα οποία δεν χρησιμοποιούσαν CD, αλλά κατέβαζαν την μουσική από το ίντερνετ, ή χρησιμοποιώντας μία ξεχωριστή τηλεφωνική γραμμή και ειδικό πρωτόκολλο επικοινωνίας.

Παράλληλα εκτός από το “κατέβασμα” μίας μεγαλύτερης ποικιλίας μουσικών επιλογών τα ψηφιακά jukebox στέλνουν πίσω και πληροφορίες για το ποια κομμάτια παίζονται και πότε, ανοίγοντας νέες εμπορικές οδούς.

Τα Jukebox και οι πρόγονοί τους ήταν ιδιαίτερα επικερδή από το 1890 και πέρα. Ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή από το 1940 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1960, και ιδιαίτερα τηνδεκαετία του 1950. Σήμερα συχνά συσχετίζονται με την μουσική Ροκ, αλλά ήταν και πολύ δημοφιλή την εποχή του Σουίνγκ (Swing). Για αυτό το λόγο μαγαζιά και εστιατόρια με ρετρό στυλ συχνά έχουν jukebox.

Τα πρώτα jukebox ήταν απλά ξύλινα κουτιά με κερματοδέκτες και μερικά πλήκτρα. Στο πέρασμα του χρόνου άρχισαν να διακοσμούνται όλο και πιο πολύ, χρησιμοποιώντας χρώμιο, χρωματιστούς φωτισμούς, περιστρεφόμενα φώτα και διάφορα άλλα εφέ.

Πολλοί θεωρούν την δεκαετία του 1940 “χρυσή εποχή” του jukebox όπου ήταν διακοσμημένα με γοτθικού στυλ με καμπύλες σαν ηλεκτρικό ουράνιο τόξο. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και η οικονομική κρίση είχαν περάσει και έτσι νέα σχέδια αντικατοπτρίζανε την νέα διάθεση. Ακόμα πριν από αυτό τα διακοσμημένα jukebox ήταν μία από τις λίγες εξόδους διαφυγής από τα προβλήματα αυτά.

Η αισθητική προχώρησε από τα απλά ξύλινα κουτιά στις αρχές του 1930 σε πανέμορφα φωτιστικά με πλαστικά τύπου μαρμάρου και κίνηση χρωμάτων στο μοντέλο της Wurlitzer 850 Peacock το 1942. Αλλά, όταν οι Η.Π.Α. μπήκαν στον πόλεμο, το μέταλλο και το πλαστικό ήταν απαραίτητα για τον πόλεμο και η παραγωγή jukebox περιορίστηκε.

Το 1943 το Wurlitzer 950 είχε ξύλινoυς κερματοδέκτες για εξοικονόμηση μετάλλου. Πρέπει να σημειωθεί ότι, επειδή οι μηχανισμοί ήταν μεταλλικοί, δεν παράγονταν εκείνο τον καιρό, αλλά αντίθετα υπήρχε ένα ξύλινο πλαίσιο, στο οποίο έμπαινε το εσωτερικό του jukebox.

Και, επειδή πολλοί μηχανισμοί ήταν χειροποίητοι, πολλά από τα μηχανήματα είχαν τμήματα που δεν χωρούσαν και απαιτούσαν τροποποιήσεις. Το 1943 το Wurlitzer Victory είχε γυάλινα φωτιστικά μέρη αντί για πλαστικά. Μετά τον πόλεμο τα υλικά έγιναν πάλι διαθέσιμα οπότε και η επιτυχία των jukebox επέστρεψε.

Το μοντέλο 1015-Bubbler της Wurlitzer είναι το πιο κλασικό και δημοφιλές σχέδιο για jukebox. Πολλά από αυτά συνέχισαν να λειτουργούν μέχρι τα 1950 και συσχετίζονται με την λαϊκή κουλτούρα αυτής της δεκαετίας παρόλο που η προέλευσή τους ήταν από τη δεκαετία του 1940. Ο λόγος είναι η μοναδική ανάδειξη την εμφάνισής τους και η μαζική παραγωγή τους. Σχεδιασμένα από τον στυλίστα Paul Fuller, φημολογείται ότι όταν οι εταιρείες παραγωγής μουσικού εξοπλισμού οδηγήθηκαν στην προσπάθεια υπέρ του πολέμου, εκείνος είχε περισσότερο χρόνο να ασχοληθεί με την σχεδίαση της αισθητικής. Ο πλεονάζον αυτός χρόνος έφερε ως αποτέλεσμα ένα από τα καλύτερα σχέδια αυτής της κουλτούρας.

Μετά τη δεκαετία του ’40 τα σχέδια πήραν την μορφή κουτιού και “hi-tech”, αποστασιοποιημένα από τις κλασσικές επιρροές όπως αυτή της Αρχαίας Ελλάδας, τηςαναγέννησης, και των γοτθικών μορφών των μοντέλων της δεκαετίας του ’40. Επίσης, τα μεταγενέστερα μοντέλα απαιτούσαν περισσότερο χώρο για τον αυξανόμενο αριθμό δίσκων, μειώνοντας τον χώρο για την διακόσμηση. Αυτό οφείλεται μερικώς στην βελτιωμένη τεχνολογία αποθήκευσης και αποστολής δίσκων και μερικώς στην μετάβαση από τους δίσκους 78 στροφών σε αυτούς των 45 στροφών, που ήταν πιο μικροί.

Τα Jukebox της εποχής του 1940 αποκαλούνται jukebox της Χρυσής εποχής, λόγω της χρήσης του κίτρινου πλαστικού, ενώ αυτά της δεκαετίας του ’50 αποκαλούνται ως της Αργυρής εποχής, λόγω της δεσπόζουσας χρήσης χρωμίου.

Το Αραβικό αριστούργημα της Αλάμπρα και η διάσωση του αρχαιοελληνικού πνεύματος

Η Αλάμπρα (Alhambra, Αραβικά: : الحمراء = Al-Ħamrā, μετάφραση «Το κόκκινο») είναι ανάκτορο και φρούριο των Μαυριτανών μοναρχών στην Γρανάδα, στα νότια της Ισπανίας (ή Αλ-Ανταλούς (Al-Andalus) όπως ήταν γνωστή κατά τη διάρκεια της κατασκευής του φρουρίου), το οποίο καταλαμβάνει ένα λόφο στο νοτιοανατολικό όριο της πόλης.

Ιστορία

Κατασκευασμένη μετά την κατάληψη της Ισπανίας από τους Μουσουλμάνους βασιλείς η Αλάμπρα είναι η ζωντανή απεικόνιση του Μουσουλμανικού πολιτισμού στην Δυτική Ευρώπη. Η λεπτή κατασκευή της, που θυμίζει έντονα μιναρέ, οι εκτενείς λεπτομέρειες και η μίξη των φυσικών στοιχείων με αυτά που δημιούργησαν οι άνθρωποι αποκαλύπτουν την ικανότητα των Μαυριτανών τεχνιτών και καλλιτεχνών. Η μετάφραση της λέξης Αλάμπρα, που σημαίνει κόκκινο φρούριο, προέρχεται από το χρώμα του κόκκινου αργίλου του χώρου όπου κατασκευάστηκε το φρούριο. Τα κτίσματα της Αλάμπρα ήταν αρχικά ασπρισμένα, σήμερα όμως φέρουν μία κοκκινωπή απόχρωση.

Η πρώτη αναφορά στο Qal’at al Hamra έγινε στους πολέμους μεταξύ των Αράβων και των Μουλάδων (Muladies), κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αμπτουλάχ Ιμπν Μοχάμεντ (‘Abdullah ibn Muhammad, 888-912). Σε μία άγρια και αιματηρή μάχη οι Μουλάδες επικράτησαν των Αράβων, οι οποίοι αναγκάστηκαν να βρουν καταφύγιο σε ένα πρωτόγονο κόκκινο κάστρο που βρισκόταν στην επαρχεία της Ελβίρα (Elvira), όπου σήμερα βρίσκεται στην Γρανάδα. Σύμφωνα με τα έγγραφα της εποχής το κόκκινο κάστρο ήταν μικρό και τα τείχη του δεν ήταν ικανά να αποτρέψουν ένα στρατό που είχε σκοπό την άλωσή του. Το κάστρο δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστό μέχρι τον ενδέκατο αιώνα, όταν τα ερείπια του ανακατασκευάστηκαν από τον Σάμιουελ ιμπν Ναγκχράλα (Samuel ibn Naghralla), βεζίρη του Βασιλιά Μπαντίς (Rey Bādīs) της δυναστείας των Ζιρίδων (Dinastía Zirí), σε μία απόπειρα να διατηρήσει τον μικρό Εβραϊκό οικισμό του επίσης βρισκόταν στον λόφο Σαμπικά (Sabikah hill). Όμως, όπως προκύπτει από Αραβικά κείμενα της εποχής, το φρούριο ήταν εύκολο να αλωθεί και η Αλάμπρα, όπως σώζεται σήμερα, κτίστηκε κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Νασριδών (Dinastía Nasrí).

Ο Ιμπν Νασρ (Ibn Nasr), ιδρυτής της δυναστείας των Νασριδών, αναγκάστηκε να καταφύγει στο Jaén για να αποφύγει την δίωξη από τον Βασιλιά Φερδινάνδο και τους υποστηρικτές του, στην προσπάθειά τους να απαλλάξουν την Ισπανία από την κυριαρχία των Μαυριτανών. Μετά την υποχώρησή του στη Γρανάδα, ο Ιμπν Νασρ κατέλυσε στο παλάτι του Μπαντίς (Palacio de Bādis) της Αλάμπρα. Μερικούς μήνες αργότερα άρχισε την ανοικοδόμηση της νέας Αλάμπρα, κατάλληλης για κατοικία βασιλιά. Σύμφωνα με ένα Αραβικό χειρόγραφο, που δημοσιεύτηκε με τον τίτλο Anónimo de Granada y Copenhague, «Τη χρονιά 1238 ο Αμπντάλα Ιμπν Αλ-Αχμάρ ανέβηκε σε ένα μέρος που ονομαζόταν Αλάμπρα, το επιθεώρησε, έθεσε τα θεμέλια για ένα κάστρο και άφησε κάποιον επικεφαλής της κατασκευής…». Η σχεδίαση περιελάμβανε σχέδια για έξι παλάτια, πέντε από τα οποία θα βρίσκονταν στο βορειοανατολικό τεταρτημόριο σχηματίζοντας το βασιλικό κατάλυμα, δύο κυκλικούς πύργους και πολυάριθμα λουτρά. Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Νασριδών η Αλάμπρα μεταμορφώθηκε σε μία πόλη – παλάτι, με αρδευτικό σύστημα που αποτελούνταν από κανάλια για τους κήπους που βρισκόταν εκτός του φρουρίου. Η παλιά Αλάμπρα εξαρτιόταν από το νερό της βροχής το οποίο συλλέγονταν από μία δεξαμενή και από ότι μπορούσε να μεταφερθεί από το Αλμπαϊσίν (Albaicín). Η δημιουργία του Καναλιού του Σουλτάνου (Canal del Sultán) ενίσχυσε την ταυτότητα της Αλάμπρα περισσότερο ως πολυτελής πόλης – παλάτι παρά ως αμυντικό και ασκητικό κτίσμα.

Οι Μουσουλμάνοι ηγεμόνες εγκατέλειψαν τελικά τη Γρανάδα και την Αλάμπρα το 1492, χωρίς όμως το φρούριο καθαυτό να δεχθεί επίθεση, όταν ο βασιλιάς Φερδινάνδος ο 2ος και η βασίλισσα Ισαβέλα κατέλαβαν την περιοχή με πολυάριθμο στρατό.

Η τέχνη της Αλάμπρα

Η τέχνη μέσα στα διαμερίσματα ενσωμάτωσε το μικρό εναπομείναν ποσοστό της Μαυριτανικής κυριαρχίας στην Ισπανία, συνδυασμένο με την τελευταία σημαντική περίοδο της Ανδαλουσιανής τέχνης, η οποία είχε απομονωθεί μέσα στο μικρόκοσμο της Γρανάδας. Παγιδευμένοι χωρίς τις επιρροές από την Ισλαμική ενδοχώρα, οι καλλιτέχνες αναπαρήγαγαν αδιάκοπα τα ίδια σχέδια και μοτίβα, δημιουργώντας ένα νέο ύφος το οποίο εξελίχθηκε κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Νασριδών. Κολώνες και διακοσμητικά οροφής με τη μορφή σταλαγμιτών εμφανίζονται σε πολλά διαμερίσματα, ενώ το εσωτερικό πολλών παλατιών είναι διακοσμημένο με αραβουργήματα (arabesques) και καλλιγραφίες. Τα αραβουργήματα αποδίδονται, μεταξύ των άλλων βασιλέων, στους Γιουσούφ Α’ (Yusef I), τον Μοχάμεντ Ε’ (Mohammed V) και τον Ισμαήλ τον Α’ (Ismail I).

Μετά την κατάκτηση της πόλης από τους Χριστιανούς, από τον Φερδινάνδο τον Β’ της Αραγονίας και την Ισαβέλλα της Καστίλης, οι κατακτητές άρχισαν να αλλάζουν την Αλάμπρα. Η εξωτερική διακόσμηση ασπρίστηκε, οι ζωγραφιές και οι επιχρυσώσεις αφαιρέθηκαν και τα έπιπλα αφαιρέθηκαν ή καταστράφηκαν. Ο Κάρολος ο Ε’ (Carlos V, 1516 – 1556) ανακατασκεύασε τμήματά της στο αναγεννησιακό ρυθμό της εποχής και κατέστρεψε το μεγαλύτερο τμήμα του χειμερινού παλατιού για να δημιουργήσει χώρο για ένα κτίσμα αναγεννησιακού ρυθμού, που όμως δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Ο Φίλιππος ο Ε’ (Felipe V, 1700 – 1746) έδωσε Ιταλικό ρυθμό στα δωμάτια και ολοκλήρωσε το παλάτι του στο μέσο του χώρου όπου βρισκόταν το Μαυριτανικό κτίριο. Δημιούργησε επίσης χωρίσματα τα οποία έφραζαν ολόκληρα διαμερίσματα.

Τους αιώνες που ακολούθησαν η Μαυριτανική τέχνη καταστράφηκε περαιτέρω από τις Ισπανικές αρχές και το 1812 κάποιοι πύργοι καταστράφηκαν από τους Γάλλους, υπό τον Κόμητα Σεμπαστιάνι (Count Sebastiani), ενώ ολόκληρα κτίρια λίγο έλειψε να έχουν παρόμοια μοίρα. Ο Μέγας Ναπολέων προσπάθησε επίσης να ανατινάξει ολόκληρο το συγκρότημα. Λίγο πριν την εκτέλεση του σχεδίου του όμως ένας στρατιώτης, ο οποίος ήθελε το σχέδιο του διοικητού του να αποτύχει, εξουδετέρωσε τα εκρηκτικά και έτσι έσωσε την Αλάμπρα από τον αφανισμό. Το 1821 ένας σεισμός προκάλεσε περαιτέρω ζημιές. Οι εργασίες αναστύλωσης που άρχισαν το 1828 από τον αρχιτέκτονα Χοσέ Κοντρέρας (José Contreras) χρηματοδοτήθηκαν το 1830 από τον Φερδινάνδο τον Ζ’ (Fernando VII). Μετά το θάνατο του Κοντρέρας το 1847, οι εργασίες συνεχίστηκαν από τον γιο του Ραφαέλ και τον εγγονό του.

Περιγραφή

Οι Μαυριτανοί ποιητές περιέγραψαν την Αλάμπρα ως το «μαργαριτάρι ανάμεσα στα σμαράγδια», αναφερόμενοι στο χρώμα των κτιρίων της και στα πλούσια δάση που τα περιέβαλαν. Το σύμπλεγμα του παλατιού σχεδιάστηκε με γνώμονα το ορεινό της περιοχής και εφαρμόστηκαν πολλές μορφές τεχνολογιών. Το πάρκο (Alameda de la Alhambra), το οποίο είναι καλυμμένο με αγριολούλουδα και γρασίδι την άνοιξη, φυτεύτηκε από τους Μαυριτανούς με τριανταφυλλιές, πορτοκαλιές και μυρτιές. Χαρακτηριστικότερο όλων όμως είναι το πυκνό δάσος από Αγγλικές πτελέες το οποίο πυκνώθηκε το 1812 από τον Δούκα του Ουέλλιγκτον (Duke of Wellington). Το πάρκο έχει πλήθος αηδονιών και συνήθως είναι πλημμυρισμένο με τον ήχο του τρεχούμενου νερού από τα πολυάριθμα σιντριβάνια και τους καταρράκτες. Αυτά τροφοδοτούνται από ένα αγωγό μήκους οκτώ μιλίων (5 χιλιόμέτρων), ο οποίος συνδέεται με τον ποταμό Ντάρρο (Darro) στο μοναστήρι του Ιησού της Κοιλάδας (Jesús del Valle), πάνω από τη Γρανάδα.

Παρά τη μακρά εγκατάλειψη, τους βανδαλισμούς και, σε κάποιες περιστάσεις, τη λανθασμένη ανακαίνιση που υπέστη η Αλάμπρα, παραμένει ένα μη τυπικό δείγμα μουσουλμανικής τέχνης στα τελευταία στάδιά της επί Ευρωπαϊκού εδάφους, σχετικά ανεπηρέαστη από τις Βυζαντινές επιρροές που παρατηρούνται στη Μεζκίτα (Mezquita) της Κόρδοβα. Η πλειοψηφία των κτιρίων των παλατιών είναι, στο επίπεδο του εδάφους, τετραγωνισμένα με όλα τα διαμερίσματα να έχουν πρόσβαση σε ένα κεντρικό αίθριο. Η Αλάμπρα έφτασε στο σημερινό της μέγεθος απλά με τη σταδιακή προσθήκη νέων τετραγωνισμένων κτισμάτων, σχεδιασμένων με την ίδια αρχή, διαφοροποιούμενα όμως σε διαστάσεις και ενωμένα μεταξύ τους με μικρότερα δωμάτια ή διαδρόμους. Οι προσθήκες στην Αλάμπρα είναι ανάλογες των διαφορετικών Μουσουλμάνων ηγεμόνων που έζησαν σε αυτή. Όμως κάθε νέο τμήμα που προστίθεντο ακολουθούσε την ιδέα του «παραδείσου επί της Γης». Οι δίοδοι με τις κολώνες, τα σιντριβάνια με το τρεχούμενο νερό και οι λίμνες χρησιμοποιήθηκαν για να προσθέσουν στην αισθητική και λειτουργική πολυπλοκότητα. Σε κάθε περίπτωση, το εξωτερικό αφέθηκε κενό και λιτό. Ο άνεμος και ο ήλιος εισέρχονται ανεμπόδιστα. Τα χρώματα που κυρίως χρησιμοποιήθηκαν είναι το μπλε, το κόκκινο και το χρυσαφί κίτρινο, αν και σήμερα είναι κάπως ξεθωριασμένα από το πέρασμα του χρόνου και στην έκθεση στα στοιχεία της φύσης.

Η διακόσμηση αποτελείται, κατά κανόνα, από συμβατικά διακοσμητικά στοιχεία σε σχήμα φύλλων, Αραβικές επιγραφές και γεωμετρικά σχήματα που πλέκονται σε αραβουργήματα (arabescos). Ζωγραφισμένα πλακάκια χρησιμοποιούνται κατά κόρον για την κάλυψη των τοίχων. Το σύμπλεγμα του παλατιού είναι κατασκευασμένο σε ύφος Μουδέχαρ (Mudéjar), το οποίο έχει ως χαρακτηριστικό την επαναφορά δυτικών στοιχείων με Ισλαμικές μορφές και υπήρξε αρκετά δημοφιλές κατά τη διάρκεια της Ανάκτησης (Reconquista), της ιστορικής δηλαδή περιόδου κατά την οποία οι Χριστιανοί βασιλιάδες ανακατέκτησαν την Ισπανία από τους Μουσουλμάνους.

Η Διάσωση των Ελληνικών γραμμάτων

Τους πρώτους αιώνες μ.Χ , που ακολούθησαν την πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και την άνοδο της Βυζαντινής με την περίοδο του Μεσαίωνα να κυριαρχεί στην Ευρώπη , ο πλούτος του Ελληνικού πολιτισμού ειδικά της κλασσικής αρχαιότητας σχεδόν χάθηκε . Σε διάφορες περιόδους ήταν ακόμη και απαγορευμένος !

Στις πρώτες δεκαετίες του 700 μΧ η δυναστεία των Ουμεγιάδων της Δαμασκού ( 2ο χαλιφάτο ) καταλαμβάνουν ο μεγαλύτερο μέρος της Ιβηρικής ( Αλ Ανταλούς ) και ιδρύουν εμιράτα σε 5 διαφορετικές επαρχίες της σημερινής Ανδαλουσίας στον Ισπανικό νότο .  Ο Ιμπραχίμ ιμπν αλ-Ουαλίντ το 743 μΧ μεταφέρει ένα μεγάλο μέρος της βιβλιοθήκης της Δαμασκού στην Ισλαμική Ισπανία με πλήθος Ελληνικών συγγραμμάτων . Αριστοτέλης , Ηρόδοτος , Ευκλείδης , Πυθαγόρας κ.α μελετιούνται και μεταφράζονται στα παλάτια των ουμεγιάδων . Αργότερα η Ανδαλουσία καταλαμβάνεται κατά τον 2ο ενδοαραβικό πόλεμο απο το βασίλειο των Αββασιδών της Βαγδάτης (3ο χαλιφάτο) και περί το 780 μΧ στην φθάνει ο Ιμπν Μουσά Αλ Χουαρίζμι ο Άραβας ντα Βίντσι ο οποίος μελετώντας Έλληνες της αρχαιότητας ειδικά Αρχιμήδη , Θαλή και Δημόκριτο εγκαινιάζει την Αλ ζαμπντρ  ( Άλγεβρα ) και τους Αλγόριθμους ( από το όνομά του στα Λατινικά -AL GORITMI )

Υπό τον Αζ Νασίρ ΙΙ εμίρη της Γρανάδας το 1304 το σύνολο του έργου των κλασσικών Ελλήνων μεταφέρθηκε στην Αλάμπρα για ασφάλεια . Μετά από ενάμιση αιώνα -1492- η Αλάμπρα έπεσε στα χέρια του Βασιλιά Φερδινάνδου ο οποίος δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το μνημείο . Με τη αναρρίχηση στον Θρόνο της Καστίλλης του Κάρολου Ε , τα μεταφρασμένα Ελληνικά συγγράμματα διακινήθηκαν στην Ευρώπη ενώ χιλιάδες πάπυροι με σπάνιες καταχωρήσεις ΄΄δωρήθηκαν΄΄ στο Βατικανό !!

Η επαφή γενικά λόγιων Αράβων με αντίστοιχους Ευρωπαίους Χριστιανούς ήταν βασική αιτία της διάσωσης του αρχαιοελληνικού πνεύματος .

Η ΑΜΕΡΙΚΗ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ”ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ” ΤΟΥ ΚΟΛΟΜΒΟΥ

Πόσοι άνθρωποι ζούσαν εκεί και πόσο εξελιγμένοι ήταν οι πολιτισμοί τους πριν οι Ευρωπαίοι αποφασίσουν να τους κατακτήσουν και να τους «εκπολιτίσουν»

Άδειες, έρημες εκτάσεις, ελάχιστος πληθυσμός και νομαδικοί λαοί που ζούσαν περιφερόμενοι στην φύση και στο άγριο φυσικό τοπίο. Αυτή είναι η εικόνα που παρουσιάζει η αμερικανική ιστορία σχετικά με το πώς ήταν η Αμερική πριν ο Κολόμβος φτάσει σε αυτή το 1492.

Κατά πόσο όμως αυτή ανταποκρίνεται στην αλήθεια; Έρευνες που έχουν γίνει τις τελευταίες δεκαετίες δείχνουν ότι στην Αμερική πιθανότατα κατοικούσαν περισσότεροι άνθρωποι απ’ όσους κατοικούσαν στην Ευρώπη την εποχή που ο Κολόμβος έφτασε στην ήπειρο και οι πιο πολύ ήταν οργανωμένοι σε εξαιρετικά αναπτυγμένες κοινότητες. Στην πραγματικότητα, οι ιθαγενείς ζούσαν στην Αμερική για δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν η ήπειρος ανακαλυφθεί από τους Ευρωπαίους, είχαν αναπτύξει ξεχωριστούς πολιτισμούς και εκατοντάδες διαφορετικές γλώσσες.

Ο Αμερικανός συγγραφέας Τσαρλς Σ. Μανν στο βιβλίο του «1491: New Revelations of the Americas Before Columbus» (1491: Νέες αποκαλύψεις για την Αμερική πριν από τον Κολόμβο) παρουσιάζει στοιχεία σχετικά με το επίπεδο εξέλιξης των πολιτισμών πριν από την έλευση του Ιταλού εξερευνητή.

Όπως αναφέρει ο Μανν, στην περιοχή της Αποικίας του Πλίμουθ, την πρώτη αποικία που δημιουργήθηκε το 1620 από Άγγλους «προσκυνητές» στην σημερινή Μασαχουσέτη, αν πήγαινε κανείς νωρίτερα θα έβλεπε ότι οι ιθαγενείς κάτοικοι είχαν δημιουργήσει σχεδόν σε όλη την ακτογραμμή φάρμες και καλλιεργήσιμες εκτάσεις για πολλά χιλιόμετρα, ενώ υπήρχαν πυκνοκατοικημένα χωριά που ήταν προστατευμένα με ξύλινα τείχη. Στα βορειοανατολικά υπήρχαν ιερατικά αρχηγεία τα οποία συνήθως τοποθετούνταν σε λόφους και εκεί ζούσαν οι τοπικοί αρχηγοί, απομεινάρια των οποίων υπάρχουν έως σήμερα.

Πλούσιοι πολιτισμοί

Ήδη πάνω από 3.000 χρόνια πριν την απόβαση του Κολόμβου, οι κάτοικοι της κεντρικής Αμερικής είχαν αναπτύξει σε μεγάλο βαθμό την γεωργία- καλλιεργώντας κυρίως καλαμπόκι- κάτι που τους έδωσε την δυνατότητα να εγκατασταθούν σε μόνιμες κοινότητες. Είχαν δημιουργήσει τις δικές τους πολυθεϊστικές θρησκείες, είχαν αναπτύξει ένα μαθηματικό σύστημα, κατασκεύασαν τεράστια οικοδομήματα και επινόησαν ένα ημερολόγιο που προέβλεπε με ακρίβεια τις εκλείψεις και τα ηλιοστάσια. Με αυτό το ημερολόγιο, οι ιερείς-αστρονόμοι κατεύθυναν τους κατοίκους για τη φύτευση και τη συγκομιδή των καλλιεργειών. Μάλιστα, δημιούργησαν το μοναδικό γνωστό σύστημα γραφής στο Δυτικό Ημισφαίριο και τώρα οι ερευνητές έχουν αρχίσει να ερμηνεύουν τις επιγραφές στους ναούς και τις πυραμίδες τους. Ιδιαίτερα αναπτυγμένο ήταν και το εμπόριο για το οποίο ταξίδευαν σε μεγάλες αποστάσεις κατασκευάζοντας ένα εξελιγμένο σύστημα δρόμων. Όπλα από οψιανό, κοσμήματα κατασκευασμένα από νεφρίτη, φτερά υφασμένα σε ρούχα και στολίδια ήταν μερικά μόνο από αυτά που εμπορεύονταν.

Στους πολιτισμούς της Μεσοαμερικής ξεχωρίζει ο πολιτισμός των Ολμέκων, ο οποίος άνθισε κατά μήκος της ακτής του Κόλπου του Μεξικού από το 1200 πΧ έως περίπου το 400 π.Χ. Οι Ολμέκοι παρήγαγαν μια σειρά από σημαντικά έργα τέχνης, αρχιτεκτονικής, κεραμικής και γλυπτικής, ενώ κατασκεύασαν εντυπωσιακά υδραγωγεία για να μεταφέρουν νερό στις πόλεις τους και να ποτίζουν τα χωράφια τους όπου καλλιεργούσαν καλαμπόκι, κολοκυθάκια, φασόλια και ντομάτες.

Μετά την παρακμή των Ολμέκων, ένας νέος πολιτισμός αναδύθηκε στα εύφορα κεντρικά υψίπεδα της Μεσοαμερικής και έφτασε στο απόγειό του περίπου στο 500μΧ., αυτός της πόλης του Τεοτιουακάν, η οποία βρισκόταν περίπου 50 χιλιόμετρα βορειοανατολικά από την σημερινή πόλη του Μεξικού. Μόνο στην πόλη αυτή κατοικούσαν περίπου 100.000 άνθρωποι στην ακμή της. Οι κάτοικοι εξέλιξαν κατά πολύ τη γεωργία, ενώ ασχολήθηκαν με την αρχιτεκτονική κτίζοντας πολυώροφα κτίρια και εντυπωσιακά μεγάλους ναούς.

Ο πολιτισμός των Μάγια είχε ισχυρούς δεσμούς με το Τεοτιουακάν. Στο αποκορύφωμά του (200 έως 900 μ.Χ.), ο πολιτισμός των Μάγια αποτελούνταν από περίπου πενήντα αστικά κέντρα στο σημερινό Μεξικό, Μπελίζ, Ονδούρα και Γουατεμάλα. Οι αρχιτεκτονικές και μαθηματικές συνεισφορές των Μάγια ήταν ιδιαίτερα σημαντικές. Οι ελίτ των Μάγια τελειοποίησαν το ημερολόγιο και τη γραπτή γλώσσα που είχαν αρχίσει οι Ολμέκοι. Επινόησαν το δικό τους γραπτό μαθηματικό σύστημα, για να καταγράφουν τις αποδόσεις των καλλιεργειών και το μέγεθος του πληθυσμού και να βοηθούν στο εμπόριο. Έφτιαξαν τις πόλεις-κράτη Κοπάν, Τικάλ και Τσιτσέν Ίτζα κατά μήκος των μεγάλων εμπορικών τους οδών και μέσα σε αυτά τα αστικά κέντρα υπήρχαν εντυπωσιακοί ναοί, πυραμίδες, αγάλματα θεών και αστρονομικά παρατηρητήρια, ενώ ο πληθυσμός τους κυμαινόταν από 5.000 έως 50.000. Ωστόσο για άγνωστους σε εμάς λόγους (μια πιθανή αιτία είναι μια μεγάλη περίοδος ξηρασίας δύο αιώνων), ο πολιτισμός των Μάγια παρήκμασε περίπου το 900 μ.Χ., αφήνοντας τα μεγάλα πληθυσμιακά τους κέντρα εγκαταλελειμμένα.

Αλλά και στο κέντρο της βορείου Αμερικής, εκεί που σήμερα βρίσκεται το Σεντ Λούις του Μισούρι απέναντι από τον ποταμό Μισισιπή αναπτύχθηκε ο πολυπληθής πολιτισμός της πόλης Καχόκια. Η πόλη εκτεινόταν σε 12 τετραγωνικά χιλιόμετρα και έφτασε στην ακμή της γύρω στο 1100 μΧ, όταν ο πληθυσμός της μέσα σε 50 σχεδόν χρόνια εκτοξεύτηκε από τους 1000 περίπου κατοίκους σε περισσότερους από 15.000 με κάποιους ερευνητές να μιλούν και για 30.000 ανθρώπους λίγα χρόνια πριν φτάσουν οι Ευρωπαίοι στην ήπειρο. Τόσο μεγάλες πόλεις στην Αμερική εμφανίστηκαν ξανά μόνο μετά την Αμερικανική Επανάσταση.

Όταν οι Ισπανοί έφτασαν στη δεκαετία του 1520 βρήκαν μια μικρή οργανωμένη αντίσταση από τους απογόνους των Μάγια. Ανακάλυψαν την ιστορία των Μάγια καταγεγραμμένη σε μια γλώσσα ιερογλυφικών σε αναδιπλούμενα βιβλία που ονομάζονται «κώδικες». Όμως, το 1562 ο επίσκοπος Ντιέγκο ντε Λάντα, ο οποίος φοβόταν ότι οι προσηλυτισμένοι ιθαγενείς είχαν επιστρέψει στις παραδοσιακές θρησκευτικές τους πρακτικές, συνέλεξε και έκαψε κάθε κώδικα που έβρισκε. Σήμερα σώζονται ελάχιστα απομεινάρια της γλώσσας των Μάγια και της ιστορίας τους εξαιτίας της κίνησης αυτής του Ντε Λάντα.

Αν κάποιος περιδιάβαινε στην Κεντρική Αμερική λίγο πριν φτάσει εκεί ο Κολόμβος, θα συναντούσε την αυτοκρατορία των Αζτέκων, η οποία είναι επίσης γνωστή και ως «Τριπλή Συμμαχία» καθώς είχε τη βάση της σε τρεις πόλεις με πρωτεύουσα την Τενοτστιτλάν. Οι φόροι των εκατομμυρίων υποτελών της αυτοκρατορίας απέφεραν πλούτη στην πόλη, η οποία στην εποχή της ισπανικής κατάκτησης το 1519 κάλυπτε έκταση 40 τχλμ με πληθυσμό περίπου 200.000, πολλαπλάσιο του πληθυσμού που ζούσε τότε σε πόλεις όπως το Λονδίνο ή το Παρίσι στην Ευρώπη.

Όταν οι Ισπανοί κατακτητές έφτασαν εκεί τον 16^ο αιώνα δεν πίστευαν στα μάτια τους. Η Τενοτστιτλάν ήταν χτισμένη στο κέντρο μιας τεράστιας λίμνης, της Τεξκόκο, και γύρω της μέσα στο νερό υπήρχε μια σειρά από τεχνητά νησάκια με πολλές βάρκες στις ακτές τους. η πόλη έμοιαζε πολύ με την Βενετία.

Ακόμα πιο κάτω στο Νότο, φτάνοντας πλέον στις ακτές του Ειρηνικού, άρχιζε η Αυτοκρατορία των Ίνκας, η οποία θεωρείται ότι ήταν η πιο μεγάλη αυτοκρατορία της ηπείρου εκείνη την εποχή. Ο Μανν αναφέρει ενδεικτικά για να καταλάβουμε το μέγεθός της ότι αν βρισκόταν στην δική μας πλευρά θα εκτεινόταν από την Σουηδία ως την Αίγυπτο συμπεριλαμβάνοντας κάθε είδους οικοσύστημα. Μπαίνοντας στον Αμαζόνιο θα μπορούσε κανείς να βρει μεγάλο αριθμό κοινοτήτων καθώς υπολογίζεται ότι σε μια έκταση από τον Ισημερινό μέχρι τη Χιλή και την Αργεντινή, ζούσαν πάνω από 200 έθνη που άνηκαν στην αυτοκρατορία των Ίνκας.

Οι μελέτες των τελευταίων ετών έχουν μάλιστα αποκαλύψει ότι πριν από την μεγάλη αυτοκρατορία των Ίνκας υπήρχαν και άλλοι εξίσου εξελιγμένοι πολιτισμοί.

«Αν το 2.500 ή το 3.000 πΧ ήσουν εξωγήινος και ήθελες να επισκεφτείς κάποιον εξελιγμένο πολιτισμό στη Γη δεν θα είχες πολλά μέρη για να διαλέξεις. Σίγουρα όμως ένα από αυτά θα ήταν οι ακτές του Περού, όπου βρισκόταν μια ομάδα 20 ή 30 πόλεων οι οποίες σχημάτιζαν τον μεγαλύτερο οικιστικό συγκρότημα της Γης εκείνη την εποχή. Μιλάμε για την εποχή που αναπτυσσόταν ο πολιτισμός των Σουμερίων και των Αιγυπτίων», αναφέρει ο Μανν.

Ωστόσο, δεν είναι πάνω από δύο δεκαετίες που γνωρίζουμε την ύπαρξη αυτών των πολιτισμών και πολύ λιγότερα χρόνια που μελετώνται κι έτσι μένουν πολλά ακόμα να μάθουμε γι’ αυτούς.

Ο πόλεμος των ασθενειών

Παρά την επικρατούσα ως τώρα αντίληψη, νέες έρευνες έχουν αποδείξει ότι η Βόρεια και Κεντρική- τουλάχιστον-Αμερική ήταν το ίδιο πυκνοκατοικημένη με την Ευρώπη της εποχής. Εξάλλου το ήπιο κλίμα της περιοχής αυτής και οι εύφορες εκτάσεις βοηθούσαν στην συντήρηση και την ανάπτυξη των ντόπιων πληθυσμών. Αν και είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστεί με ακρίβεια ο αριθμός τους, οι ερευνητές εκτιμούν ότι σε όλη την Αμερική γύρω στο 1500, όταν άρχισαν να φτάνουν οι πρώτοι Ευρωπαίοι, ο πληθυσμός μπορεί να έφτανε από 50 έως 100 εκατομμύρια άνθρωποι.

Ωστόσο, αμέσως μετά την άφιξη των Ευρωπαίων οι ιθαγενείς άρχισαν να αφανίζονται με γρήγορους ρυθμούς εξαιτίας των ασθενειών που έφερναν μαζί τους οι πρώτοι κατακτητές. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 1650 οι ιθαγενείς είχαν μειωθεί μόλις σε έξι εκατομμύρια ανθρώπους. Έτσι, όταν ξεκίνησε και επίσημα ο αποικισμός, οι Ευρωπαίοι που έφταναν στην Αμερική συναντούσαν ερημικές, άδειες, αχανείς εκτάσεις και κάπως έτσι δημιουργήθηκε η αντίληψη ότι η νέα αυτή γη ήταν αραιοκατοικημένη. Ωστόσο, χάρη στα νέα, τεχνολογικά εξελιγμένα εργαλεία και μεθόδους της αρχαιολογίας που είναι διαθέσιμα τις τελευταίες δεκαετίες κατέστη δυνατό να καταλάβουμε πόσοι πολλοί άνθρωποι έμεναν στην Αμερική πριν από την «απόβαση» των Ευρωπαίων.

Είναι ενδεικτικό ότι σε κάποιες περιοχές, όπως στην Νέα Αγγλία – στο βορειοανατολικό άκρο των ΗΠΑ- οι Ευρωπαίοι δεν μπόρεσαν να σχηματίσουν αποικίες για περίπου έναν αιώνα καθώς οι περιοχές αυτές παρέμεναν πυκνοκατοικημένες. Οι ιθαγενείς που έμεναν εκεί υποδέχονταν αρκετά φιλικά τους νέους επισκέπτες, ωστόσο έκαναν ξεκάθαρο ότι η παραμονή των Ευρωπαίων εκεί δεν θα έπρεπε να είναι μόνιμη. Για αρκετό καιρό, οι Ευρωπαίοι απλώς επισκέπτονταν αυτά τα μέρη και έφευγαν ωστόσο αυτό που άλλαξε σιγά σιγά την κατάσταση ήταν οι ασθένειες.

Έτσι, όταν έφτασαν τελικά οι «προσκυνητές» (Pilgrims) για να εγκατασταθούν μόνιμα βρήκαν ουσιαστικά άδειες εκτάσεις. Οι πρώτοι 50 άποικοι που έφτασαν στο Πλίμουθ βρήκαν ερημωμένα χωριά ιθαγενών επειδή όλοι όσοι έμεναν εκεί είχαν πεθάνει. Διαβάζοντας κανείς κείμενα που έγραψαν οι άποικοι από εκείνη την εποχή μπορεί να βρει πολλές αναφορές για σκελετούς ανθρώπων που εντοπίζονταν συνεχώς διασκορπισμένοι στη γη.

Τα στοιχεία αυτά μοιάζουν να αντικρούουν τον ισχυρό μύθο που κυριαρχεί σχετικά με το ότι οι ιθαγενείς υποτάχθηκαν στους Ευρωπαίους επειδή οι τελευταίοι ήταν πιο εξελιγμένοι τεχνολογικά, πιο οργανωμένοι πολιτικά ή και ηθικά ανώτεροι. Το κοινό στοιχείο που εμφανίζεται σε όλες τις αναφορές είναι ότι οι ιθαγενείς απλώς πέθαναν από τις ασθένειες και πίσω έμεινε ένας μειωμένος και αποδυναμωμένος πληθυσμός που ήταν πολύ πιο εύκολο να υποταχθεί.

Στην πραγματικότητα, η έρευνα έχει αποδείξει ότι αρκετοί πολιτισμοί των Ιθαγενών ήταν εξαιρετικά εξελιγμένοι τεχνολογικά αν και πολλές φορές σε διαφορετικούς τομείς από την Ευρώπη.

Στην γηραιά ήπειρο, η τεχνολογική εξέλιξη βασιζόταν σε ένα μεγάλο βαθμό στην επεξεργασία του μετάλλου, ενώ αντίθετα στην νότια Αμερική κυρίαρχο ρόλο έπαιζαν πιο φυσικά υλικά. Για παράδειγμα, οι ιθαγενείς δημιουργούσαν μεγάλες κρεμαστές γέφυρες που περνούσαν πάνω από τα φαράγγια κάτι που δεν υπήρχε τότε στην Ευρώπη. Όταν οι κονκισταδόρες (Ισπανοί κατακτητές) τις είδαν για πρώτη φορά αρνούνταν να τις διασχίσουν καθώς δεν υπήρχε καμία κολόνα για να τις στηρίζει και φοβούνταν ότι θα πέσουν στο κενό.

Οι Ίνκας παράλληλα είχαν αναπτύξει σε μεγάλο βαθμό την μεταλλουργία, αλλά για τους δικούς τους σκοπούς, καθώς τα μέταλλα ήταν πιο σημαντικά ως μέσο επίδειξης ανάλογα με το χρώμα τους. Έτσι είχαν αναπτύξει μια σειρά από τεχνικές για να δημιουργούν πολύ λεπτά κράματα, τα οποία χρησιμοποιούσαν για την επίστρωση αντικειμένων. Ήταν σε θέση να δουλέψουν με είδη μετάλλων που οι Ευρωπαίοι δεν καταλάβαιναν. Ωστόσο, δεν είχαν εργαλεία από μέταλλα καθώς δεν ήθελαν να τα χρησιμοποιούν με αυτόν τον τρόπο. Τα χρησιμοποιούσαν για την ευελιξία τους και την πλαστικότητά τους και όχι για τη σκληρότητά τους.

Ο Νέος Κόσμος χαρακτηριζόταν από τη διαφορετικότητα. Όταν οι Ευρωπαίοι άρχισαν να διασχίζουν τον Ατλαντικό, οι ιθαγενείς της Αμερικής μιλούσαν ήδη εκατοντάδες γλώσσες και ζούσαν σε αρμονία με τη φύση της περιοχής τους. Άλλοι ζούσαν σε πόλεις, άλλοι σε μικρά χωριά. Κάποιοι ήταν νομάδες, άλλοι είχαν μόνιμο τόπο διαμονής. Όλοι όμως βρίσκονταν σε πολύ στενή επαφή με την φύση και η πνευματική δύναμη έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο στις ζωές τους σε σημείο που να μην διακρίνουν πάντα το φυσικό από το υπερφυσικό. Συχνά, οι γυναίκες ασκούσαν τεράστια επιρροή στις πόλεις τους και η θέση των ανδρών συχνά εξαρτιόταν από τις σχέσεις τους με τις γυναίκες. Υπήρχε πολύ μεγαλύτερη σεξουαλική και συζυγική ελευθερία σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς πολιτισμούς και οι γυναίκες επέλεγαν συχνά τους συζύγους τους, ενώ το διαζύγιο συνήθως ήταν μια σχετικά απλή διαδικασία.

Την ίδια στιγμή όμως, όπως και οι άνθρωποι στην Ευρώπη, οι ιθαγενείς της Αμερικής συγκρούονταν για θέματα σχετικά με την ιδιοκτησία γης και τα δικαιώματα στη χρήση της.  Ομάδες και άτομα εκμεταλλεύονταν συγκεκριμένα κομμάτια γης και χρησιμοποιούσαν βία ή διαπραγματεύσεις για να αποκλείσουν άλλους. Όμως το δικαίωμα στη χρήση της γης δεν συνεπαγόταν το δικαίωμα στη μόνιμη κατοχή της ούτε υπήρχαν σύνορα που να ορίζουν πού ξεκινά και πού τελειώνει η γη κάποιου.

Έτσι, όταν οι Ευρωπαίοι έφτασαν στη Βόρεια Αμερική δεν βρήκαν φράχτες και κανένα σημάδι που να δηλώνει την ιδιοκτησία και αποφάσισαν ότι είχαν δικαίωμα να κάνουν δικό τους ό,τι έβρισκαν εκεί.

NIKOΣ ΤΣΕΛΕΜΕΝΤΕΣ . Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΕΦΤΙΑΞΕ ΤΗΝ ” ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ ” 

Κάθε βιβλίο μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής στον τόπο μας αποκαλείται κοινώς «τσελεμεντές» και καθόλου άδικα, αφού ήταν αυτός ο αρχιμάγειρας και δάσκαλος της γαστριμαργίας που δίδαξε σε ένα ολόκληρο έθνος τις βασικές αρχές της καλής κουζίνας.

«Κανένα άλλο βιβλίο δεν εσκόρπισε εις την Ελληνικήν οικογένειαν τόσην ευτυχία», συνήθιζε να λέει ο Γρηγόριος Ξενόπουλος για τα περιοδικά και τα βιβλία του Νικολάου Τσελεμεντέ, ευαγγέλιο άλλοτε σε κάθε κουζίνα και χείρα βοήθειας για όλες τις νέες νοικοκυρές.

Ο σιφναίος σεφ γράφει το 1926 τον περιβόητο «Οδηγό της Μαγειρικής και Ζαχαροπλαστικής», θέτοντας τις βάσεις για τη νέα γαστρονομική περιπέτεια της ελληνικής κοινωνίας. Όπως το ήθελε και ο ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς, αυτός ο τσελεμεντές «έσπρωξε την ελληνική κατσαρόλα στο σύγχρονο πολιτισμό» κάνοντας τον συγγραφέα του συνώνυμο όλων των κατοπινών οδηγών μαγειρικής.

Κατάφωρα επηρεασμένος από τη γαλλική κουζίνα, ο εκσυγχρονιστής «αυτοκράτορας» του ελληνικού τραπεζιού δίδαξε σε μια χώρα την μπεσαμέλ, τη σαντιγί, το πιροσκί, την μπουγιαμπέσα, το κονσομέ, τα καναπεδάκια, το ζελέ κ.λπ., κάνοντας τη νοικοκυρά να πίνει νερό στο όνομά του.

Γι’ αυτό και τα βιβλία του ήταν τρομερά μπεστ σέλερ, καθώς δεν περιείχαν μόνο ανανεωτικές της κουζίνας μας συνταγές, αλλά και πρακτικές συμβουλές για τις σωστές διατροφικές συνήθειες, τον ιδανικό εξοπλισμό της κουζίνας, τους τρόπους συντήρησης των τροφίμων, το πρωτόκολλο του στρωσίματος του τραπεζιού αλλά και τους κανόνες καλής συμπεριφοράς στο γεύμα και το δείπνο. Κοσμοπολίτης ο ίδιος και γνωστός στα πέρατα του κόσμου ως σεφ, λατρεύτηκε ιδιαιτέρως από την ελληνίδα νοικοκυρά των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα.

Μπορεί σήμερα να τον κατηγορούν κάποιοι για νόθευση της ελληνικής κουζίνας με ξενόφερτα ευρωπαϊκά στοιχεία (όπως η διαβόητη αντικατάσταση του ελαιόλαδου από το βούτυρο), μιλάμε ωστόσο για μια εποχή που ο όρος «ελληνική κουζίνα» ήταν ένα συνονθύλευμα ανατολίτικων και ιταλικών προσμείξεων και τα πιάτα στο καθημερινό τραπέζι του τόπου μας ιδιαιτέρως περιορισμένα.

Ο δημιουργικός νους του Τσελεμεντέ, η ευρυμάθεια, η μεθοδικότητα, το όραμα και η αγάπη του για τους πειραματισμούς, κοινός τόπος σήμερα των σεφ που σέβονται τον εαυτό τους, έδωσε νέο νόημα στο τραπέζι του Έλληνα, ξεκλειδώνοντας τις αισθήσεις του και βάζοντας στο καθημερινό μενού λαχταριστές και πεντανόστιμες συνταγές με ευρωπαϊκές πινελιές.

Δικαίως έμεινε στην ιστορία του τόπου μας ως ο μεγαλύτερος μάγειρας της εποχής του αλλά και παιδαγωγός μοναδικός της ελληνίδας νοικοκυράς, παίρνοντας από το χέρι την άπειρη κοπέλα και μετατρέποντάς τη σε βασίλισσα της κουζίνας της. Κανείς άλλος δεν μπορεί να παινευτεί ότι δημιούργησε μόνος την ελληνική αστική κουζίνα μεταμορφώνοντας τις γευστικές προτιμήσεις του Νεοέλληνα: ο Τσελεμεντές έμαθε στην Ελλάδα να μαγειρεύει και να τρώει…

Πρώτα χρόνια

Ο Νικόλαος Τσελεμεντές γεννιέται την Πρωτοχρονιά του 1878 στο χωριό Εξάμπελα της Σίφνου, αν και η οικογένειά του μετακομίζει σύντομα στην Αθήνα. Εκεί θα μεγαλώσει ο Νίκος και θα τελειώσει το Γυμνάσιο, ερχόμενος από πολύ νωρίς κοντά στη διαχρονική του αγάπη: ο θείος του διατηρούσε γνωστό ξενοδοχείο στο Νέο Φάληρο και ο μικρός μπαινόβγαινε στην κουζίνα του εστιατορίου «Ακταίον» από την εποχή που άρχισε να καταλαβαίνει τον εαυτό του.

Κι έτσι μπορεί ολοκληρώνοντας το σχολείο να πιάνει δουλειά σε συμβολαιογραφείο ως μαθητευόμενος λογιστής, η καρδιά του ανήκει όμως μέχρι τότε στην κουζίνα. Αναγνωρίζοντας η οικογένειά του το πάθος και το ταλέντο του στη μαγειρική, τον στέλνουν στη Βιέννη να σπουδάσει την τέχνη της κουζίνας. Ο Τσελεμεντές ολοκληρώνει τις ετήσιες σπουδές του με έπαινο και επιστρέφει γοργά στην Αθήνα για να πιάσει δουλειά ως σεφ…

Ο Τσελεμεντές γεννιέται

Από τις αρχές του 20ού αιώνα, ο Νικόλαος θα μαγειρεύει για λογαριασμό πρέσβεων και διπλωματών, πιάνοντας δουλειά σε αρκετές αθηναϊκές πρεσβείες. Το πρώτο αυτό ονοματάκι που έκανε θα το εξαργυρώσει τον Απρίλιο του 1910, όταν εκδίδει το μηνιαίο περιοδικό «Οδηγός Μαγειρικής», ένα από τα πρώτα έντυπα του τόπου που περιλαμβάνει όχι μόνο τις εξελίξεις στη διεθνή κουζίνα και πλήθος νεωτεριστικών συνταγών, αλλά και όλα όσα έπρεπε να ξέρει η νοικοκυρά για το savoir faire του τραπεζιού και της ίδιας της κουζίνας της.

Ο Τσελεμεντές εξηγούσε στο περιοδικό του πολλά και διάφορα, ανήκουστα ακόμα στην Ελλάδα, όπως πώς λειτουργεί η αίσθηση της γεύσης, πώς στρώνουμε το τραπέζι, πώς εξοπλίζουμε σωστά την κουζίνα μας, πώς συντηρούμε τις τροφές, πώς συμπεριφερόμαστε κατά την ώρα του φαγητού, πώς διακοσμούμε τα πιάτα μας κ.ά. Το περιοδικό του έγινε ανάρπαστο και ο ίδιος μεγάλο όνομα στην εγχώρια γαστριμαργία.

Ο καθιερωμένος στο εσωτερικό Τσελεμεντές δεν θα επαναπαυτεί ωστόσο στις δάφνες του. Τουναντίον! Το 1920 εγκαταλείπει τις κουζίνες των πρεσβειών και τους διπλωμάτες που έπιναν νερό στο όνομά του, ακόμα και τη διευθυντική του θέση στο ξενοδοχείο «Ερμής» (από το 1919), και μετακομίζει στις ΗΠΑ για να επεκτείνει τις γνώσεις του στην παγκόσμια γαστρονομία.

Στις δύο μεγάλες περιόδους που θα περάσει στην Αμερική μέχρι το 1932, όταν και θα επιστρέψει οριστικά στον τόπο του, θα σπουδάσει μαγειρική, ζαχαροπλαστική και διαιτολογία, μπολιάζοντας τους γευστικούς πειραματισμούς του με την επιστημονική γνώση του καιρού. Ταυτοχρόνως, όντας στις ΗΠΑ θα εργαστεί σε μια σειρά μεγάλων και γνωστών εστιατορίων της Νέας Υόρκης προσθέτοντας μπόλικες νότες ξένης κουζίνας στη μαγειρική του.

Η Αμερική υπήρξε μεγάλο σχολείο για τον ίδιο, καθώς εκεί ήρθε σε επαφή με πάμπολλες εθνικές κουζίνες και είχε τη δυνατότητα να πειραματιστεί με υλικά που δεν είχε ξανασυναντήσει ποτέ. Ο παιχνιδότοπος της γεύσης, που ήταν γι’ αυτόν οι ΗΠΑ, τον προικοδότησε με νέους τρόπους παρασκευής φαγητών, πρωτόγνωρες έθνικ σάλτσες αλλά και μπαχαρικά που ήταν ολότελα καινούρια για τον Τσελεμεντέ.

Στα χρόνια της Αμερικής θα μετατραπεί σε αρχιμάγειρα και θα βρει δουλειά ως σεφ σε κουζίνες πολυτελών ξενοδοχείων αλλά και διάσημων εστιατορίων. Όταν ένιωσε ότι η νέα αυτή περίοδος μαθητείας, πειραματισμού και εμπειρίας είχε τελειώσει, επιστρέφει στην Ελλάδα (1932) πανέτοιμος να κάνει το μεγάλο όνειρό του πραγματικότητα…

Ο πρώτος «Τσελεμεντές»

Ο πρώτος ποτέ ολοκληρωμένος οδηγός μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής εκδίδεται στον τόπο μας από τον Νικόλαο Τσελεμεντέ τον Απρίλιο του 1926, όντας ακόμα στις ΗΠΑ: ήταν ένα ογκώδες κόκκινο βιβλίο με χρυσά γράμματα, που έμελλε σύντομα να κατέχει περίοπτη θέση στα ράφια των Ελληνίδων. Η «Βίβλος» της ελληνικής κουζίνας επανεκδόθηκε τουλάχιστον 15 φορές στα επόμενα χρόνια, οι συνταγές της αναπαράγονταν για δεκαετίες σε εφημερίδες και περιοδικά και οι Ελληνίδες απέκτησαν νέα θέματα συζήτησης στις γειτονιές, ερίζοντας πια για την μπεσαμέλ και τη σαντιγί!

Ο Τσελεμεντές είναι τώρα σύμβολο της ελληνικής κουζίνας, καθώς όπως παρατηρεί στην επιφυλλίδα του το 1958 ο Σπύρος Μελάς, «μ’ αυτό το βιβλίο έφτιαξε ο Τσελεμεντές το τραπέζι μας· κατήρτισε τον ουρανίσκο μας· ετακτοποίησε το στομάχι μας· έλυσε το τραγικό πρόβλημα του ‘‘τι θα φάμε σήμερα’’ και πρόσφερε υπηρεσία πραγματικά εθνική. Ένα έθνος κρίνεται και από την κουζίνα του. Πες μου πώς τρως να σου πω ποιος είσαι».

Η ελληνική κουζίνα εμπλουτίστηκε με τη σχεδόν «εθνική» σήμερα μπεσαμέλ (μουσακάς και παστίτσιο του χρωστούν μεγάλη χάρη), την μπουγιαμπέσα, τα σου και τα καναπέ(δάκια), τα φιλέτα με τις μοσχομυριστές σάλτσες, τη σαντιγί και τα λατρεμένα του Τσελεμεντέ ζελεδάκια. Ο Τσελεμεντές αγαπούσε τόσο το ζελέ που έβαζε ζελατίνη σε φρουτοσαλάτες και γλυκίσματα, αλλά ακόμα και σε φαγητά με κρέας και λαχανικά, πήζοντας τον ζωμό και σερβίροντάς τον σε κομμάτια!

Ταυτοχρόνως, αντικατέστησε το μεσογειακό ελαιόλαδο με το βαρύ βούτυρο, κάνοντας τις συνταγές απείρως πιο γευστικές (αν και σαφώς πιο παχυντικές και ανθυγιεινές).

Τώρα οι νοικοκυρές αντάλλασσαν απόψεις για τη χειροποίητη σπιτική μπεσαμέλ, το κονσομέ και τα πιροσκί, την ίδια ώρα που ο τσελεμεντές του Τσελεμεντέ μετατράπηκε στο Νο 1 δώρο κάθε γάμου, αφού αποτελούσε πραγματικά σανίδα σωτηρίας για όλες τις νέες νοικοκυρές.

Με την αθρόα χρήση του βουτύρου και μόνο η γεύση της ελληνικής κουζίνας άλλαξε καθοριστικά, αν και ο νεωτεριστής Τσελεμεντές δεν έμεινε εκεί. Στις δημιουργίες του χρησιμοποίησε αβέρτα εκλεκτές και πανάκριβες πρώτες ύλες, με κάποια από αυτά τα υλικά να είναι ανήκουστα ως τότε: μυαλά ζώων, καπνιστά ψάρια, φουά γκρα, τυριά και αλλαντικά εισαγωγής, γαρίδες, καραβίδες και αστακούς, φασιανούς, πάπιες, ορτύκια, ελάφια και δεν συμμαζεύεται.

Ταυτοχρόνως, η μαθητεία του Τσελεμεντέ σε Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία, Τουρκία και ΗΠΑ άφησε κληρονομιά και κάτι ακόμα: την τέχνη του σερβιρίσματος! Ο σεφ διακοσμεί τα πιάτα του, σκαλίζοντας ραπανάκια σε σχήμα λουλουδιών, κόβοντας τα λεμόνια σε περίεργους κύβους και μετατρέποντας τα καρπούζια σε γευστικά καλαθάκια. Ο θρίαμβός του δεν είχε όμοιό του! Την ίδια ώρα, μπολιάζει την ελληνική κουζίνα με έθνικ στοιχεία και συστήνει στο εγχώριο κοινό πινελιές γαλλικής, δυτικοευρωπαϊκής, ασιατικής, μεξικανικής, ακόμα και αφρικανικής κουζίνας, αφήνοντας κληρονομιά αυτό που είπαν αργότερα «ελληνική κατά τον Τσελεμεντέ κουζίνα»!

Ο σεφ έδινε στις δημιουργίες του αρχαιοπρεπή και ποιητικά ονόματα, προσέχοντας ιδιαιτέρως να είναι εύηχα. Κι αυτό γιατί είχε μελετήσει ενδελεχώς την κουζίνα των αρχαίων Ελλήνων (μέσω των Δειπνοσοφιστών), αναβιώνοντας παλιές διατροφικές συνήθειες και παραδοσιακές γεύσεις του τόπου μας. Περιβόητο στέκει εδώ το μενού που μαγείρεψε για τον διάδοχο του σουηδικού θρόνου, το οποίο αποτελούνταν από «πρόπομα ψυχρόν, χρύσοφρυς Μεγαρικός, θωρακοφόροις καράβοις Ευβοίας, γαλαθηνού μόσχου τεμάχη, θύμβρωνος μάγματα, ορτυγέας λεπτοτράχηλοι όρτυγες, θρίκαδες εν οξυγάρω, ασπάραγοι έλοοι, Ολύμπου νιφάδες, ολβιογαστόρων επιφορήματα». Συναγρίδα Μεγάρων δηλαδή, γαρίδες Ευβοίας, μαρούλι (θρίκαδες εν οξυγάρω) και παγωτό δικής του έμπνευσης (Ολύμπου νιφάδες)!

Πλάι στις συνταγές, ενυπήρχαν πάντα τρόποι καλής συμπεριφοράς και πρωτοκόλλου στο τραπέζι, όπως οι «Εθιμοτυπίαι κατά τα γεύματα», «Κατάταξις των διαφόρων εντυπώσεων των γεύσεων», «Οικοκυρικαί μελέται» κ.λπ.

Κατοπινά χρόνια

Ο Τσελεμεντές θέλοντας να μεταλαμπαδεύσει την αγάπη του για τη μαγειρική και την εκτεταμένη γνώση του στην παγκόσμια κουζίνα ίδρυσε μια πειραματική σχολή μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής. Αν και δεν έμεινε εκεί, καθώς ήταν πραγματικά ασίγαστος!

Ο μεγάλος σεφ συνήθιζε να παραδίδει μαθήματα μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής σε κυρίες μέσα σε μια πλήρως εξοπλισμένη κουζίνα που είχε στήσει γνωστό κατάστημα ηλεκτρικών ειδών της εποχής στην οδό Σταδίου. Αργότερα θα επιδοθεί σε άλλη μια πρωτοποριακή δραστηριότητα: το πρώτο έτοιμο φαγητό! Ο Αθηναίος του καιρού έβρισκε ζεστά εδέσματα και κρύες λιχουδιές στο κατάστημά του της οδού Μέρλιν, δημιουργώντας μια μόδα που επικρατεί ως τις μέρες μας.

Μετά οργάνωσε τις επαγγελματικές εγκαταστάσεις των μαγειρείων της Σχολής Τουριστικών Επαγγελμάτων και κατόπιν ίδρυσε τη Σχολή Μαγείρων του Στρατού, καθώς ήθελε τώρα να βελτιώσει το φαγητό των στρατεύσιμων. Για την επαναστατική αυτή δουλειά του θα τιμηθεί από τον Ελληνικό Στρατό με τον βαθμό του συνταγματάρχη. Μια από τις τελευταίες του απόπειρες ήταν η προσπάθειά του να φτιάξει ειδικές δίαιτες για τους νοσοκομειακούς ασθενείς που έπασχαν από διαβήτη και άλλες παθήσεις, αν και δεν θα προλάβαινε. Πρόλαβε όμως να εκδώσει στα αγγλικά ένα βιβλίο για την ελληνική κουζίνα το 1950 («Greek Cookery»).

Ο Νικόλαος Τσελεμεντές άφησε την τελευταία του πνοή στις 2 Μαρτίου 1958 και κηδεύτηκε την επομένη στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών ως ο απόλυτος «πατριάρχης» της ελληνικής γεύσης. Όσο κι αν σήμερα η κουζίνα του δέχεται επικρίσεις για την αφαίρεση του ελαιόλαδου, τους ξενόφερτους νεοτερισμούς και την εν γένει αλλοίωση της παραδοσιακής κουζίνας μας, είναι καλό να σημειωθεί ότι ήταν ο ριζοσπαστικός Τσελεμεντές αυτός που έδωσε μια σαφή ταυτότητα στην ελληνική κουζίνα, εξισορροπώντας επιρροές από Δύση και Ανατολή.

Στην εποχή του εξάλλου, όπως παρατηρεί ο Σπύρος Μελάς, «η αναρχία της ελληνικής κουζίνας είναι γνωστή: ιταλική, τουρκική, αλλά προ πάντων κράμα όλων των πρωτογενών συστημάτων, εφυτοζωούσε σε μια κατάσταση μάλλον προϊστορική: Γιουβέτσι, φασολάδα, αρνάκι φρικασέ, μπακαλιάρος πλακί και το ψητό της σούβλας, αυτό ήτανε όλο κι όλο… το δραματολόγιό της»…

 

 

---

 

ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ  ΚΑΙ Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΝ ΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΘΟΥΝ ΕΠΙΣΗΜΑ ΣΑΝ ΓΛΩΣΣΕΣ

Ήδη από την αρχαιότητα, ο Έλληνας μαθηματικός και φιλόσοφος Πυθαγόρας –ο εμπνευστής του περίφημου θεωρήματος που όλοι μαθαίνουμε στο Γυμνάσιο– είχε διατυπώσει τη θεωρία ότι όλα στο σύμπαν είναι μαθηματικά και διέπονται από μαθηματικούς κανόνες και λόγους.

Στην Αναγέννηση, ο Ιταλός αστρονόμος και φυσικός Γαλιλαίος Γαλιλέι, σε ένα από τα πολλά συγγράμματά του ανέφερε ότι «η γλώσσα του σύμπαντος είναι η μαθηματική γλώσσα, και τα γράμματα είναι τρίγωνα, κύκλοι και άλλα γεωμετρικά σχήματα, χωρίς τα οποία είναι ανθρωπίνως αδύνατο να κατανοηθεί έστω και μια λέξη.»

Γι’ αυτό και τα μαθηματικά διαχρονικά χαρακτηρίζονται ως η γλώσσα της επιστήμης. Ωστόσο, είναι τα μαθηματικά κυριολεκτικά μια γλώσσα, όπως τα Ελληνικά ή τα Αγγλικά;

Τι εννοούμε με τον όρο γλώσσα;

Υπάρχουν ποικίλες προσεγγίσεις για τον ορισμό της γλώσσας. Οποιαδήποτε κι αν επιλέξουμε, το μόνο βέβαιο είναι ότι κάθε γλώσσα αποτελεί ένα σύστημα επικοινωνίας με λεξιλόγιο, γραμματική, σύνταξη και άτομα που τη χρησιμοποιούν και την κατανοούν.

Από αυτήν την άποψη, τα μαθηματικά πληρούν όλες τις προϋποθέσεις μίας γλώσσας. Το λεξιλόγιό τους είναι πολύπλευρο και περιλαμβάνει αριθμούς, κλάσματα, μεταβλητές, διαγράμματα ακόμα και μοναδικά σύμβολα, όπως το άπειρο (∞) ή το π, ή ακόμα και φανταστικούς αριθμούς (i, -i).

Και τι να πούμε για τη γραμματική και για τη σύνταξη; Οι τύποι διαβάζονται πάντα από αριστερά προς τα δεξιά. Το λατινικό αλφάβητο χρησιμοποιείται για παραμέτρους και μεταβλητές. Οι πραγματικοί αριθμοί αντιπροσωπεύονται από τα γράμματα a, b, c, α, β, γ. Οι άγνωστοι είναι πάντα οι x, y, z. Τα ονόματα των συναρτήσεων είναι συνήθως f, g, h.

Το ελληνικό αλφάβητο χρησιμοποιείται, επίσης, για την αναπαράσταση συγκεκριμένων εννοιών, όπως για παράδειγμα το λ δείχνει το μήκος κύματος ή το ρ σημαίνει πυκνότητα. Οι παρενθέσεις και οι αγκύλες υποδεικνύουν τη σειρά με την οποία αλληλεπιδρούν τα σύμβολα.

Και όλα τα παραπάνω είναι κατανοητά από όσους γνωρίζουν μαθηματικά, ανεξάρτητα από τη χώρα καταγωγής ή τη μητρική γλώσσα τους.

Άλλη μία γλώσσα ή μία παγκόσμια «γλώσσα της επιστήμης»;

Δεν συμφωνούν όλοι ότι τα μαθηματικά αποτελούν γλώσσα, ιδιαίτερα όσοι ορίζουν την έννοια της γλώσσας ως μια ομιλούμενη μορφή επικοινωνίας. Ωστόσο η απλή αριθμητική του 2 + 2 = 4 είναι η ίδια σε όλο τον κόσμο. Οι πράξεις, οι εξισώσεις, οι αποδείξεις, τα θεωρήματα και η επεξεργασία περίπλοκων προβλημάτων, γίνονται με τον ίδιο τρόπο είτε μιλάς ελληνικά, αλβανικά, αγγλικά, είτε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα.

Τα μαθηματικά αποτελούν σε όλο τον κόσμο ένα απαραίτητο εργαλείο επικοινωνίας σε πολλούς τομείς, από τη φυσική και τη μηχανική, μέχρι την ιατρική και τις κοινωνικές επιστήμες. Είναι αναμφισβήτητα η μόνη παγκόσμια γλώσσα, η «γλώσσα της επιστήμης»!

Ο Γαλιλαίος Γαλιλέι που αναφέραμε παραπάνω όταν ήταν πλέον ώριμος επιστήμονας, εκμυστηρεύτηκε ότι «Αν άρχιζα σήμερα τις σπουδές μου, θα ακολουθούσα τις συμβουλές του Πλάτωνα και θα ξεκινούσα με τα μαθηματικά». Μια συμβουλή από τον Πλάτωνα και το Γαλιλαίο, είναι σίγουρα μια καλή συμβουλή και αν μη τι άλλο έχει τα εχέγγυα για μία καλή εκπαιδευτική αφετηρία, που μπορεί να οδηγήσει σε μία εκπληκτική διαδρομή μάθησης και πολύπλευρης σταδιοδρομίας.

Λένε ότι αν θες να μάθεις καλά μια γλώσσα μετακόμισε στη χώρα που την μιλάνε. Την ακούς από ανθρώπους που την ξέρουν καλά και να τη χειρίζονται σωστά ανάλογα τη συζήτηση. Η κάθε γλώσσα έχει τη δική της δυναμική και ίδιες λέξεις ανάλογα με την ένταση, τον τρόπο έκφρασης και το θέμα, μπορεί να σημαίνουν εντελώς διαφορετικά πράγματα. Το ίδιο και οι νότες! 

 

Με την μουσική έχουμε την τύχη να τη βρίσκουμε στο δωμάτιο ή το σαλόνι μας, χωρίς να χρειαστεί να κουνήσουμε το δαχτυλάκι μας μπορούμε να ακούσουμε όποιον δίσκο ή μπάντα θέλουμε ανα πάσα στιγμή. Παρατηρούμε και μαθαίνουμε πως χρησιμοποιεί ο κάθε μουσικός τις ίδιες λέξεις που αρχίζουμε να μαθαίνουμε και εμείς. Αρχίζουν και μπαίνουν όλα σε μια τάξη και αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τη γλώσσα. Βέβαια η αληθινή συζήτηση γίνεται όταν το ζεις αυτό ζωντανά. Να βλέπεις και να νιώθεις τον συνομιλητή και αν όντως αυτό που έχει να πει το εννοεί και είναι αληθινό. Συμβαίνει εκείνη την ώρα μπροστά σου χωρίς να έχει σημασία το πριν και το μετά. Εκείνη την ώρα παίρνεις αυτό που έχει να πει ο κάθε μουσικός. Ή σε αγγίζει και απολαμβάνεις τη στιγμή ή σε αφήνει αδιάφορο και παίρνεις ότι είναι να κερδίσεις από όλο αυτό. Σημασία έχει ότι ήσουν εκεί και αυτό δείχνει ότι σε ενδιαφέρει να μάθεις.

 

 

 

 

 

 

---

 

Τ Α Ξ Ι Δ Ι  ΣΤΟΝ  ΧΡΟΝΟ

Πόσο κοντά είμαστε να γίνει κάτι τέτοιο πραγματικότητα; Οι επιστήμονες απαντούν…

Μια από τις μεγαλύτερες επιθυμίες του ανθρώπου είναι να καταφέρει να δαμάσει τον χρόνο και να ταξιδέψει μέσα σε αυτόν. Είναι όμως κάτι τέτοιο πιθανό να συμβεί;

Στις ταινίες βλέπουμε τους ταξιδιώτες στο χρόνο να μπαίνουν συνήθως μέσα σε μια μηχανή και να εξαφανίζονται, για να επανεμφανιστούν σχεδόν ταυτόχρονα ανάμεσα σε καουμπόηδες, ιππότες, δεινόσαυρους ή τους αρχαίους Έλληνες. Αυτό που δείχνουν αυτές οι ταινίες είναι ουσιαστικά η τηλεμεταφορά στον χρόνο.

Οι επιστήμονες δεν πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο, όπως η τηλεμεταφορά, είναι πιθανό να συμβεί στον πραγματικό κόσμο, αλλά από την άλλη δεν υποβιβάζουν τα ταξίδια στο χρόνο σαν το αποκύημα ενός τρελού μυαλού. Στην πραγματικότητα, οι νόμοι της φυσικής μπορεί να επιτρέπουν το χρονολογικό άλμα, αλλά υπάρχουν και κάποιοι… αστερίσκοι που δεν μπορούμε να παραβλέψουμε.

Ταξίδι στο μέλλον

Το ταξίδι στο χρόνο στο κοντινό μέλλον είναι σχετικά εύκολο: το κάνουμε όλοι αυτή τη στιγμή «ταξιδεύοντας» με ρυθμό ένα δευτερόλεπτο ανά δευτερόλεπτο και οι φυσικοί λένε ότι ο ρυθμός αυτός μπορεί να αλλάξει. Σύμφωνα με την ειδική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, η ροή του χρόνου εξαρτάται από το πόσο γρήγορα κινείστε. Όσο πιο γρήγορα ταξιδεύετε, τόσο πιο αργά περνούν τα δευτερόλεπτα. Και σύμφωνα με τη γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, η βαρύτητα επηρεάζει επίσης τον χρόνο: όσο πιο ισχυρή είναι η βαρύτητα κοντά σας, τόσο πιο αργά περνάει ο χρόνος.

«Κοντά σε ογκώδη σώματα – για παράδειγμα κοντά στην επιφάνεια των άστρων νετρονίων ή ακόμα και στην επιφάνεια της Γης, αν και εδώ είναι ένα σχεδόν ανεπαίσθητο φαινόμενο – ο χρόνος τρέχει πιο αργά παρά μακριά», λέει ο Ντέιβ Γκόλντμπεργκ, ένας κοσμολόγος στο Πανεπιστήμιο Ντρέξελ.

Εάν ένας άνθρωπος μπορούσε να σταθεί κοντά στην άκρη μιας μαύρης τρύπας, όπου η βαρύτητα είναι τεράστια, θα περνούσαν μόνο λίγες ώρες γι’ αυτόν ενώ για τους ανθρώπους στη Γη θα είχαν περάσει 1.000 χρόνια, λέει χαρακτηριστικά ο Γκόλντμπεργκ στο Scientific American. Εάν το άτομο που βρισκόταν κοντά στη μαύρη τρύπα επέστρεφε σε αυτόν τον πλανήτη, θα είχε ουσιαστικά ταξιδέψει στο μέλλον. «Αυτό είναι ένα πραγματικό αποτέλεσμα. Είναι εντελώς αδιαμφισβήτητο», τονίζει.

Ταξίδι στο παρελθόν

Ωστόσο το ταξίδι στο χρόνο προς τα πίσω είναι ένα αρκετά ακανθώδες ζήτημα. Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει σε μερικούς τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να συμβεί ένα τέτοιο ταξίδι, ενώ ταυτόχρονα αναγνωρίζουν τα παράδοξα του ταξιδιού στο χρόνο της γενικής σχετικότητας.

Ο Φάμπιο Κόστα, φυσικός στο Σκανδιναβικό Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής, σημειώνει ότι μια πρώιμη λύση με το ταξίδι στο χρόνο ξεκίνησε με μια θεωρία που γράφτηκε τη δεκαετία του 1920. Η θεωρία αυτή περιελάμβανε έναν τεράστιο μακρύ κύλινδρο που θα περιστρεφόταν πολύ γρήγορα αναγκάζοντας και τον χωροχρόνο  «να στρίψει» μαζί του. Η κατανόηση ωστόσο ότι αυτό το αντικείμενο θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μια χρονομηχανή που θα επέτρεπε σε κάποιον να ταξιδέψει στο παρελθόν συνέβη μόλις τη δεκαετία του 1970, μερικές δεκαετίες αφότου οι επιστήμονες είχαν ανακαλύψει ένα φαινόμενο που ονομάζεται «κλειστές χρονικές καμπύλες».

«Μια κλειστή χρονική καμπύλη περιγράφει την τροχιά ενός υποθετικού παρατηρητή που, ενώ ταξιδεύει στο χρόνο πάντα προς τα εμπρός από τη δική του οπτική γωνία, κάποια στιγμή βρίσκεται στο ίδιο μέρος και χρόνο από όπου ξεκίνησε, δημιουργώντας ουσιαστικά έναν κύκλο, μια λούπα», λέει ο Κόστα. «Αυτό είναι πράγματι εφικτό σε μια περιοχή του χωροχρόνου που, παραμορφωμένη από τη βαρύτητα, περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της».

«Ο Αϊνστάιν είχε διαβάσει για τις κλειστές χρονικές καμπύλες και ενοχλήθηκε πολύ από αυτή την ιδέα», προσθέτει. Ωστόσο, το φαινόμενο αν και αμφιλεγόμενο άρχισε να μελετάται έντονα.

Η επιστήμη άρχισε να παίρνει στα σοβαρά το ταξίδι στο χρόνο μετά τη δεκαετία του 1980. Το 1990, για παράδειγμα, ο Ρώσος φυσικός Ιγκορ Νοβίκοφ και ο Αμερικανός φυσικός Κιπ Θορν συνεργάστηκαν σε μια ερευνητική εργασία σχετικά με τις κλειστές χρονικές καμπύλες. «Άρχισαν να μελετούν όχι μόνο πώς θα μπορούσε κανείς να προσπαθήσει να φτιάξει μια χρονομηχανή, αλλά και πώς θα λειτουργούσε αυτή», λέει ο Κόστα.

Τα παράδοξα και οι δυσκολίες

Ωστόσο, εξίσου σημαντικό, ερεύνησαν και τα προβλήματα που δημιουργούνται με το ταξίδι στο χρόνο. Τι θα γινόταν αν, για παράδειγμα, πετούσατε μια μπάλα του μπιλιάρδου σε μια χρονομηχανή και αυτή ταξίδευε στο παρελθόν και στη συνέχεια συγκρουόταν με τον προηγούμενο εαυτό της με τρόπο που σήμαινε ότι ο σημερινός εαυτός της δεν θα μπορούσε ποτέ να μπει στη μηχανή του χρόνου; «Αυτό μοιάζει με παράδοξο», λέει ο Κόστα.

Από τη δεκαετία του 1990, αναφέρει ο Κόστα, υπάρχει συνεχώς ενδιαφέρον για το θέμα, αλλά δεν υπάρχει κάποια μεγάλη ανακάλυψη γύρω από αυτό. Οι ερευνητές δεν είναι ιδιαίτερα ενεργοί σε αυτό το πεδίο σήμερα, εν μέρει επειδή κάθε προτεινόμενο μοντέλο για τη δημιουργία μιας χρονομηχανής παρουσιάζει προβλήματα.

«Έχει μερικά ελκυστικά χαρακτηριστικά, πιθανώς και κάποιες δυνατότητες, αλλά όταν κάποιος αρχίζει να ξετυλίγει τις λεπτομέρειες, καταλήγει σε εμπόδια», λέει από την πλευρά του ο Γκόραβ Κάνα από το Πανεπιστήμιο του Ρόουντ Άιλαντ.

Για παράδειγμα, τα περισσότερα μοντέλα ταξιδιού στο χρόνο απαιτούν την ύπαρξη αρνητικής μάζας και ως εκ τούτου αρνητική ενέργεια, επειδή σύμφωνα με την περίφημη εξίσωσή του Αϊνστάιν E = mc2, η μάζα και η ενέργεια είναι ισοδύναμες. Θεωρητικά, τουλάχιστον, όπως ένα ηλεκτρικό φορτίο μπορεί να είναι θετικό ή αρνητικό, έτσι μπορεί να είναι και η μάζα – αν και κανείς δεν βρήκε ποτέ παράδειγμα αρνητικής μάζας.

Γιατί το ταξίδι στο χρόνο εξαρτάται από ένα τόσο δύσκολο ζήτημα; Σε πολλές περιπτώσεις, χρειάζεται να κρατηθεί ανοιχτή μια σκουληκότρυπα – μια σήραγγα στο χωροχρόνο που προβλέπεται από τη γενική σχετικότητα και συνδέει ένα σημείο του σύμπαντος με ένα άλλο. Χωρίς αρνητική μάζα, η βαρύτητα θα προκαλούσε την κατάρρευση αυτής της «σήραγγας». «Μπορείτε να το σκεφτείτε ως την εξουδετέρωση της θετικής μάζας ή ενέργειας που θέλει να διασχίσει τη σκουληκότρυπα», λέει ο Γκόλντμπεργκ.

Ο Κάνα και ο Γκόλντμπεργκ συμφωνούν ότι είναι απίθανο να υπάρχει ύλη με αρνητική μάζα, αν και ο πρώτος σημειώνει ότι ορισμένα κβαντικά φαινόμενα δείχνουν ότι υπάρχει η πιθανότητα να έχουν αρνητική ενέργεια σε πολύ μικρές κλίμακες. Αλλά και πάλι αυτή η ποσότητα θα απείχε κατά πολύ από αυτή που θα χρειαζόταν για να φτιαχτεί μια πραγματική χρονομηχανή, λέει ο Κάνα.

Εξαιτίας όλων αυτών των προκλήσεων ο Κάνα αρχικά αποθάρρυνε την Κάρολαϊν Μάλαρι, τότε μεταπτυχιακή φοιτήτριά του στο Πανεπιστήμιο Ντάρμουθ της Μασαχουσέτης, να προχωρήσει με μια έρευνά της σχετικά με το ταξίδι στο χρόνο. Τελικά, η Μάλαρι και ο Κάνα προχώρησαν με την μελέτη και κατέληξαν στην θεωρητική κατασκευή μιας χρονομηχανής που δεν απαιτούσε αρνητική μάζα. Σύμφωνα με την ιδέα της Μάλαρι θα χρειαζόμασταν δύο αυτοκίνητα σταθμευμένα παράλληλα, το καθένα κατασκευασμένο από κανονική ύλη. Αν αφήναμε το ένα σταθμευμένο και πλησιάζαμε το άλλο με εξαιρετική επιτάχυνση, θα σχηματιζόταν μια κλειστή καμπύλη χρόνου ανάμεσά τους.

Ακούγεται εύκολο, αλλά ενώ το μοντέλο της Μάλαρι καταφέρνει να ξεπεράσει την ανάγκη για ύπαρξη αρνητικής ύλης, προσθέτει ένα άλλο εμπόδιο: απαιτεί να υπάρχει άπειρη πυκνότητα μέσα στα αυτοκίνητα για να μπορέσουν επηρεάσουν τον χωρόχρονο με τρόπο που θα μπορούσε να καταλήξει σε ταξίδι στο χρόνο. Η άπειρη πυκνότητα μπορεί να βρεθεί μέσα σε μια μαύρη τρύπα, όπου η βαρύτητα είναι τόσο έντονη που σπρώχνει την ύλη σε έναν εκπληκτικά μικρό χώρο που ονομάζεται «μοναδικότητα» (singularity). Στο μοντέλο, κάθε ένα από τα αυτοκίνητα πρέπει να περιέχει μια τέτοια μοναδικότητα. «Ένας από τους λόγους που δεν υπάρχει ενεργή έρευνα σε μεγάλο βαθμό για κάτι τέτοιο είναι λόγω αυτών των περιορισμών», λέει και η Μάλαρι.

Άλλοι ερευνητές έχουν δημιουργήσει μοντέλα για ταξίδια στο χρόνο που περιλαμβάνουν μια σκουληκότρυπα ή μια σήραγγα στο χωροχρόνο από το ένα σημείο του σύμπαντος στο άλλο. «Είναι ένα είδος συντόμευσης μέσα στο σύμπαν», λέει ο Γκολντμπεργκ. «Φανταστείτε να επιταχύνετε το ένα άκρο της σκουληκότρυπας φτάνοντας κοντά στην ταχύτητα του φωτός και στη συνέχεια να το στείλετε πίσω στο σημείο από το οποίο προήλθε. Αυτές οι δύο πλευρές δεν είναι πλέον συγχρονισμένες. Η μια είναι στο παρελθόν και η άλλη είναι στο μέλλον», αναφέρει. Αν περπατήσετε ανάμεσά τους, θα ταξιδεύετε στο χρόνο.

Θα μπορούσαμε να πετύχουμε κάτι παρόμοιο μετακινώντας το ένα άκρο της σκουληκότρυπας κοντά σε ένα μεγάλο βαρυτικό πεδίο – όπως μια μαύρη τρύπα – και κρατώντας παράλληλα το άλλο άκρο κοντά σε ένα σημείο με μικρότερη βαρυτική δύναμη. Με αυτόν τον τρόπο, ο χρόνος θα επιβραδύνει στην πλευρά της μεγάλης βαρύτητας, επιτρέποντας ουσιαστικά σε ένα σωματίδιο ή κάποιο άλλο κομμάτι μάζας να παραμείνει στο παρελθόν σε σχέση με την άλλη πλευρά της σκουληκότρυπας.

Ωστόσο, η δημιουργία μιας σκουληκότρυπας απαιτεί αναγκαστικά αρνητική μάζα και ενέργεια. Μια σκουληκότρυπα που θα δημιουργούνταν από κανονική μάζα θα κατέρρεε λόγω της βαρύτητας. «Τα περισσότερα σχέδια τείνουν να έχουν παρόμοια προβλήματα», λέει ο Γκολντμπεργκ. Είναι θεωρητικά δυνατά, αλλά προς το παρόν δεν υπάρχει εφικτός τρόπος να τα φτιάξουμε, όπως δεν μπορούμε να φτιάξουμε μια πολύ γευστική πίτσα χωρίς θερμίδες.

Η… αυτοπροστασία του χρόνου

Ίσως τελικά το πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι δεν ξέρουμε πώς να φτιάχνουμε μηχανές για να ταξιδεύουμε στο χρόνο, αλλά και ότι δεν είναι δυνατό να το κάνουμε παρά μόνο σε μικροσκοπική κλίμακα – κάτι που υποστήριζε και ο Στίβεν Χόκινγκ. Ο Χόκινγκ  πρότεινε την εικασία της προστασίας της χρονολογίας: Το σύμπαν δεν επιτρέπει ταξίδια στο χρόνο επειδή δεν επιτρέπει αλλαγές στο παρελθόν. «Φαίνεται ότι υπάρχει μια ‘υπηρεσία’ που προστατεύει τον χρόνο, η οποία αποτρέπει την εμφάνιση κλειστών χρονικών καμπυλών και έτσι καθιστά το σύμπαν ασφαλές για τους ιστορικούς», έγραψε ο Χόκινγκ σε μια εργασία του 1992 στο Physical Review D.

Ένα μέρος του συλλογισμού του αφορούσε τα παράδοξα που θα δημιουργούσε το ταξίδι στο χρόνο, όπως το παράδειγμα με την μπάλα του μπιλιάρδου και βέβαια το πιο διάσημο αντίστοιχό της, το παράδοξο του παππού: Αν ταξιδέψεις πίσω στον χρόνο και σκοτώσεις τον παππού σου πριν κάνει παιδιά, δεν μπορείς να έχεις γεννηθεί. Επομένως δεν μπορείς να έχεις ταξιδέψει στο χρόνο και επομένως δεν θα μπορούσες να σκοτώσεις τον παππού σου. Κι όμως είσαι εκεί.

Αυτά τα παράδοξα ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τον Αγκουστίν Ράγιο, φιλόσοφο του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης. Ο Ράγιο τα εξετάζει όχι τόσο επειδή τα παράδοξα αμφισβητούν την αιτιότητα και τη χρονολογία, αλλά κυρίως επειδή θέτουν σε δοκιμασία την ελεύθερη βούληση. Αν η φυσική λέει ότι μπορείς να γυρίσεις τον χρόνο πίσω, τότε γιατί δεν μπορείς να σκοτώσεις τον παππού σου; «Τι σε σταματά;», αναρωτιέται ο Ράγιο. Δεν είσαι ελεύθερος;

Ωστόσο, ο Ράγιο πιστεύει ότι το ταξίδι στο χρόνο είναι συμβατό με την ελεύθερη βούληση. «Ό,τι είναι παρελθόν είναι παρελθόν», λέει. «Επομένως, αν στην πραγματικότητα ο παππούς μου επέζησε αρκετά για να κάνει παιδιά, το ταξίδι πίσω στο χρόνο δεν πρόκειται να το αλλάξει αυτό. Γιατί θα αποτύχω αν προσπαθήσω; Δεν ξέρω γιατί δεν έχω αρκετές πληροφορίες για το παρελθόν. Αυτό που ξέρω είναι ότι με κάποιο τρόπο θα αποτύχω».

Με λίγα λόγια, αν πήγαινες να σκοτώσεις τον παππού σου ίσως να γλιστρούσες σε μια μπανάνα στη διαδρομή ή να έχανες το λεωφορείο. «Δεν είναι ότι θα βρεις κάποια ειδική δύναμη να σε υποχρεώσει να μην το κάνεις», λέει ο Κόστα. «Θα αποτύγχανες να το κάνεις για τελείως κοσμικούς λόγους».

Ο Γκολντμπεργκ συμφωνεί μαζί τους. «Σίγουρα ανήκω στην κατηγορία όσων σκέφτονται ότι εάν υπάρχει ταξίδι στο χρόνο, θα κατασκευαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να παράγει μια άποψη της ιστορίας που δεν θα μπορεί να αλλάξει για να μπορεί να αυτοσυντηρηθεί. Κι αυτό επειδή φαίνεται ότι αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο κατασκευάζονται όλοι οι υπόλοιποι φυσικοί μας νόμοι».

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

Οι 50 χρονολογίες που σημάδεψαν την ιστορία

Ιδού οι πενήντα επιλογές που κατά τους ιστορικούς και ανθρωπολόγους σημάδεψαν την Ιστορία

1/ Περίπου 3500 π.Χ. Ο τροχός και το αλέτρι εφευρίσκονται στη Μεσοποταμία· στην Αίγυπτο επινοείται το ιστίο: τρεις ανακαλύψεις θεμελιώδεις για το εμπόριο, τη γεωργία και την εξερεύνηση
2/ π. 3200 π.Χ. Η γραφή επινοείται στη Μεσοποταμία: το μέσο για την καταγραφή και την κατανόηση της Ιστορίας

3/π. 3000 π.Χ. Οι πρώτες πόλεις ιδρύονται στη Σουμερία (σημερινό Ιράκ): η καταγωγή των σύγχρονων κοινωνικών και διοικητικών δομών
4 /π. 1600 π.Χ. Επινοείται το αλφάβητο: το ουσιώδες μέσο καταγραφής περίπλοκων εννοιών και διάδοσης πολιτισμού
5 /π. 1600 π.Χ. Αρχή του ελληνικού πολιτισμού: ουσιώδης για τη δυτική κληρονομιά και τις ρίζες των μαθηματικών, της φιλοσοφίας, της πολιτικής σκέψης και της ιατρικής

6/ 753 π.Χ. Ίδρυση της Ρώμης: η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία είναι ένας πυλώνας της σύγχρονης εποχής, παραγωγός ιδεών στη Δικαιοσύνη, τον νόμο, τη μηχανική και τον πόλεμο
7 /π. 670 π.Χ. Επινοείται η σιδηρουργία: κλειδί για περαιτέρω τεχνικές, οικονομικές και στρατιωτικές εξελίξεις
8 /π. 551 π.Χ. Γέννηση του Κομφούκιου, ιδρυτή ενός από τα μείζονα φιλοσοφικά συστήματα του κόσμου
9 /490 π.Χ. Μάχη του Μαραθώνα: οι Έλληνες απωθούν την περσική εισβολή διασφαλίζοντας την επιβίωση του ελληνικού πολιτισμού και της επιστήμης
10/ 486 π.Χ. Γέννηση του Βούδα, ιδρυτή μιας από τις μείζονες θρησκείες
11/ 327 π.Χ. Η αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου φτάνει στην Ινδία: το πρώτο δείγμα της μακράς και συχνά βίαιης σχέσης ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία
12/ 202 π.Χ. Ο Αννίβας ηττάται από τη Ρώμη: νίκη ουσιώδης για την εξασφάλιση της επιβίωσης και της επέκτασης του ρωμαϊκού πολιτισμού

13/ 27 π.Χ. Ίδρυση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας: η αρχή της κλασικής περιόδου της ρωμαϊκής κυριαρχίας στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο

14/ π. 5 π.Χ. Γέννηση του Ιησού Χριστού, ιδρυτή του Χριστιανισμού. Η ακριβής ημερομηνία αμφισβητείται
15/ 105 μ.Χ. Πρώτη χρήση του χαρτιού: αντικαθιστά την πέτρα, την πλάκα, τον πάπυρο και την περγαμηνή ως φτηνότερο και βολικότερο μέσο
16/ 280 μ.Χ. Η ενοποίηση της Κίνας υπό τη δυναστεία Τσιν δημιουργεί την πολιτική μορφή της σύγχρονης Κίνας

17/ 312 μ.Χ. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος της Ρώμης ασπάζεται τον Χριστιανισμό: καθίσταται δυνατή η διάδοση της χριστιανικής θρησκείας στην Ευρώπη
18/ 476 μ.Χ. Η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στη Δύση τερματίζει 800 χρόνια ρωμαϊκής ηγεμονίας. Αρχίζει η δημιουργία της σύγχρονης Ευρώπης
19/ π. 570 μ.Χ. Γέννηση του Μωάμεθ, ιδρυτή μιας από τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου
20/ π. 730 μ.Χ. Η τυπογραφία εφευρίσκεται στην Κίνα: ένα ουσιώδες βήμα στη μαζική επικοινωνία/ διοίκηση/ πολιτιστική διασπορά
21/ 800 μ.Χ. Ο Καρλομάγνος στέφεται αυτοκράτορας της νέας Δυτικής Αυτοκρατορίας. Σηματοδοτεί την έναρξη της επανένωσης της Ευρώπης
22/ 1054 Σχίσμα ανάμεσα στην Ελληνική και τη Λατινική Εκκλησία. Η Χριστιανοσύνη διχάζεται για πάντα
23/ 1088 Ιδρύεται το πρώτο πανεπιστήμιο στην Μπολόνια της Ιταλίας: η αρχή μια σύγχρονης αντίληψης για τις ανώτερες σπουδές και την γνώση
24/ 1206 Ο Τζένγκις Χαν αρχίζει την κατάκτηση της Ασίας. Επιδρά σημαντικά στην ανάπτυξη της Ασίας και τη μετακίνηση πληθυσμών
25/ 1215 Η Μάγκνα Κάρτα υπογράφεται από τον Βασιλέα Ιωάννη της Αγγλίας: απ΄ αυτή πηγάζει η σύγχρονη αντίληψη της κυριαρχίας του συντάγματος
26/ 1453 Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς
27/ 1455 Τυπώνεται το πρώτο βιβλίο με κινητούς χαρακτήρες: η επανάσταση του Ιωάννη Γουτεμβέργιου στην τεχνολογία της τυπογραφίας καθιστά δυνατή τη μαζική παραγωγή βιβλίων
28/ 1492 Ο Χριστόφορος Κολόμβος ανακαλύπτει τον Νέο Κόσμο και φέρνει την Αμερική στο παγκόσμιο εμπορικό/πολιτιστικό σύστημα

29/ 1509 Επινοείται το φορητό ρολόι: ουσιώδες στη σύγχρονη οικονομία και διοίκηση, εισάγει την έννοια της τακτικής χρονομέτρησης
30/ 1517 Ο Μαρτίνος Λούθηρος κηρύσσει τη Μεταρρύθμιση. Αρχή του Προτεσταντικού Χριστιανισμού και της ιδέας του θρησκευτικού ατομικισμού
31/ 1519 Ο Κορτές αρχίζει την κατάκτηση της Νότιας Αμερικής, η οποία εντάσσεται στο ευρύτερο παγκόσμιο οικονομικό και πολιτικό σύστημα
32/ 1564 Γεννιέται ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ: τα θεατρικά έργα του περιέχουν θεμελιώδεις δηλώσεις για την ανθρώπινη συνθήκη
33/ 1651 Εκδίδεται ο «Λεβιάθαν» του Τόμας Χομπς: πηγή της σύγχρονης ιδέας της πολιτικής κοινωνίας, της ισονομίας και του εγωιστικού ατομικισμού
34/ 1687 Ο Ισαάκ Νεύτων εκδίδει το Ρrincipia Μathematica που θεμελίωσε τη σύγχρονη φυσική επιστήμη
35/ 1776 Η αμερικανική Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας καθορίζει την πολιτική εξέλιξη του Νέου Κόσμου και την άνοδο της αμερικανικής δύναμης

36/ 1789 Η Γαλλική Επανάσταση κάνει τομή στην παράδοση της μοναρχίας· καθιερώνονται τα «δικαιώματα του Ανθρώπου»
37/ 1815 Μάχη του Βατερλώ: τερματίζεται η Ναπολεόντεια Αυτοκρατορία και μαζί της η φιλοδοξία του Ναπολέοντα για κυριαρχία στην Ευρώπη
38/ 1825 Κατασκευάζεται η ατμομηχανή Rocket, σηματοδοτώντας την αρχή της σιδηροδρομικής εποχής των φτηνών και γρήγορων χερσαίων μεταφορών
39/ 1859 Εκδίδεται το βιβλίο του Δαρβίνου «Περί της Καταγωγής των Ειδών». Η εξελικτική θεωρία του μεταμορφώνει τον τρόπο που βλέπουμε τον Άνθρωπο και το περιβάλλον του, καθώς και την πίστη στον Θεό
40/ 1885 Ο Μπεντς κατασκευάζει το πρώτο αυτοκίνητο που κινείται με βενζίνη ξεκινώντας την πιο βαθιά τεχνική και κοινωνική σύγχρονη επανάσταση
41/ 1893 Η Νέα Ζηλανδία υιοθετεί την ψήφο των γυναικών. Οι γυναίκες κερδίζουν την αρχή της πολιτικής ισότητας
42/ 1905 Δημοσιεύεται η θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν. Μεταμορφώνει τη φύση της σύγχρονης γνώσης της Φυσικής

43/ 1917 Η Ρωσική Επανάσταση δημιουργεί το πρώτο επιτυχημένο επαναστατικό κράτος
44/ 1918 Τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι αυτοκρατορίες των Αψβούργων και των Οθωμανών καταρρέουν· χαράσσονται εκ νέου οι χάρτες της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής
45/ 1939 Ξεσπά ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: 50 εκατ. άνθρωποι πεθαίνουν σ΄ όλο τον κόσμο από το 1939 ώς το 1945 στη μεγαλύτερη και πιο αιματηρή σύγκρουση στον κόσμο, με την οποία τερματίζεται η μακροχρόνια εποχή των ιμπεριαλισμών
46/ 1945 Τέλος του Β΄ Παγκοσμίου· η έκρηξη της πρώτης ατομικής βόμβας δείχνει πως η ανθρωπότητα έχει αναπτύξει τα μέσα για να αυτοκαταστραφεί
47/ 1949 Ιδρύεται η κομμουνιστική Κίνα: η Κίνα δημιουργείται ως ενιαία εδαφική μονάδα με κοινή διοίκηση και εκσυγχρονισμένη οικονομία
48/ 1959 Επινοείται το μικροκύκλωμα (τσιπ) από πυρίτιο. Είναι η μείζων τεχνική επινόηση του περασμένου αιώνα, που κατέστησε δυνατή την εποχή των ηλεκτρονικών υπολογιστών
49/ 1960 Το πρώτο αντισυλληπτικό χάπι γίνεται διαθέσιμο για τις γυναίκες, οι οποίες μπορούν πλέον να κάνουν τις δικές τους βιολογικές επιλογές όσον αφορά την αναπαραγωγή
50/ 1989-90 Καταρρέουν τα κομμουνιστικά καθεστώτα στην Ευρώπη: σηματοδοτείται το τέλος του μακροχρόνιου κομμουνιστικού πειράματος· ο ασιατικός κομμουνισμός αλλάζει επίσης.

 

 

---

 

Τα 50 χειρότερα φαγητά στον κόσμο

Κεφάλι αρνιού, πίκλες, βραστά αυγά, φράουλες σε σούπα. Η αηδία όλου του πλανήτη σε ένα γαστρονομικό (#νοτ) άρθρο! Στη λίστα και ένα ελληνικό φαγητό αν και δεν ξέρω γιατί

Όλοι μας έχουμε δοκιμάσει κάτι απαίσιο, κάτι που μας έκανε να αναφωνήσουμε «μμμμμ» από (ψεύτική) απόλαυση, ενώ κλαίγαμε γοερά μέσα μας από την αηδία. Τα παρακάτω 50 απαίσια πιάτα, από τη σχετική παγκόσμια λίστα του TasteAtlas, βασίζονται σε μια ψηφοφορία με περισσότερες από 300 βαθμολογίες και αποτελούν ένα σοβαρό δείγμα του τι μπορούμε να περιγράψουμε ως αηδία κλαίγοντας γοερά μετά τη δοκιμασία του, ή και όχι.

50. Paling in ‘t groen

Τι είναι: Ψιλοκομμένο χέλι με μια σάλτσα που περιέχει λεμόνι, σπανάκι, βασιλικό, μέντα, δυόσμο. Το λατρεύουν οι Φλαμανδοί.

Να το δοκιμάσω: Σερβίρεται ζεστό, με τηγανητές πατάτες (που υπάρχουν ΠΑΝΤΟΥ στο Βέλγιο) και μοιάζει με σπανακόρυζο αλλά με ψάρι των λιμνών μέσα. Με δική σου ευθύνη.

49. Σαλάτα «μάτι του βάτραχου»

Τι είναι: Έχει μέσα μακαρόνια (αχιβαδάκια), ασπράδια αυγών, σαντιγί, καρύδα, ζαχαρωτά, ανανά, μανταρίνια.

Να το δοκιμάσω: Στη Γιούτα τη λατρεύουν αυτή τη διασταύρωση φρουτοσαλάτας, ομελέτας, μακαρονοσαλάτας.

48. Τete de’veau

Τι είναι: Κεφαλάκι αρνιού μαγειρεμένο αργά, και ζελατινοποιημένο. Γλώσσα και μυαλά επίσης βράζονται μαζί με μυρωδικά και σερβίρονται μαζί με μπαχαρικά, πατάτες και καρότα.

Να το δοκιμάσω: Σαν κανιβαλισμός σε τέλεια σύγκρουση με τον γαλλικό εστετισμό και την υψηλή κουλτούρα. ΟΧΙ.

47. Skånsk spettkaka (κέικ πυραμίδα)

Τι είναι: Αυγά, ζάχαρη και αλεύρι, όλα μαζί σε μια λιχουδιά αξιώσεων.

Να το δοκιμάσω: Σαν κέικ για τη φτωχολογιά ακούγεται, σαν ράφι-μινιατούρα μοιάζει εξωτερικά. Μπορεί να είναι και νόστιμο, μπορεί να έχει και γεύση ραφιού. Οι Σουηδοί το λατρεύουν.

46. Pichanga

Τι είναι: Ένας αχταρμάς από σαλάμι, ελιές, τυρί, πκλες, αβοκάντο και ντομάτες.

Να το δοκιμάσω: Pichanga  στην αργκό των Χιλιανών, σημαίνει όντως αχταρμάς. Δεν το περίμενες αυτό!

45. Σοφεγάδα (ή συμπεθεριό)

Τι είναι: Γνωστό και ως το μπριάμ της Κρήτης. Με πολλά κολοκυθάκια, πάρα πολλή ντομάτα και φυσικά το λάδι να αναβλύζει γενναία. Βασικά, βάζουν ό,τι λαχανικό θέλουν.

Να το δοκιμάσω: Δεν έχω ακόμα συνηθίσει το αθηναϊκό μπριάμ. Για το κρητικό δεν είμαι καθόλου σίγουρος.

44. Pichelsteiner

Tι είναι: Κρεατόσουπα με χοιρινό ή μοσχάρι και πατάτες, καρότα, λάχανα, κρεμμύδια, σκόρδα και ό,τι άλλο καλό έχει ο πάγκος του Βαυαρού λαϊκοπώλη.

Να το δοκιμάσω: Το λατρεύουν οι Βαυαροί. Αντέχεις;

43. Τοματόπιτα

Τι είναι: Πίτσα, αλλά στο ανάποδο! Στο Νιού Τζέρσι εδώ και δεκαετίες πειραματίζονται με την αποδόμηση της πίτσας, βάζοντας το τυρί πάνω στη ζύμη και την τομάτα/σάλτσα τομάτας, από πάνω.

Να το δοκιμάσω: Με ανώμαλους, εγώ δεν μιλάω.

42. Sanakji

Τι είναι: Ωμό «μωρό» χταπόδι. με σισαμέλαιο.

Να το δοκιμάσω: Ο ορισμός του Κορεάτικου φαστ φουντ, σερβίρεται ενώ το χταποδάκι ακόμα σπαρταράει. Δεν πάτε καλά.

Bonus: Αν έχεις δει τη θρυλική ταινία “Oldboy”, τότε το συγκεκριμένο πιάτο σίγουρο σου «ξυπνάει» αναμνήσεις.

41. Στρείδια από το βουνό Rocky

Τι είναι: Καμία σχέση με οστρακοειδή, παραπλανητική ονομασία από τους ντόπιους του Κολοράντο για ένα πιάτο με αμελέτητα ταύρου παναρισμένα.

Να το δοκιμάσω: Γκουρμέ λιχουδιά σε δεκάδες επαρχιακά φαστ φουντ των ΗΠΑ, σερβίρεται και με σος κοκτέιλ. Χαρά στο κουράγιο σας.

41. Σκωτσέζικη πίτσα

Τι είναι: Μια πίτσα χωρίς βούτυρο, που δεν ψήνεται σε φούρνο, αλλα τηγανίζεται σε καυτό λάδι! Μια χοληστερίνη σε σχήμα κύκλου δηλαδή.

Να το δοκιμάσω: Μα ποιος είπε ότι οι Σκωτσέζοι έχουν την ελάχιστη ιδέα για το φαγητό;

40. Lutefisk

Τι είναι: Ένα λευκό ψάρι που σερβίρεται σε μορφή ζελέ.

Να το δοκιμάσω: Οι Νορβηγοί το λατρεύουν, οι Φινλανδοί λένε «σας παρακαλούμε κύριοι, εμείς το ανακαλύψαμε πρώτοι». Εγώ μιαν αναγούλα τη νιώθω πάντως.

39. Balut

Ti είναι: Αυγό πάπιας βρασμένο και μαγειρεμένο στο κέλυφος του.  Αυγό πάπιας που έχει κλωσήσει, για να είμαστε πιο ακριβείς. Παπάκι στο κέλυφος του, ασαράντιστο.

Να το δοκιμάσω: Στις Φιλιππίνες το θεωρούν αφροδισιακό πιάτο και το τρώνε σαν μεζέ με την μπύρα τους.

38. Sopa de patacón

Τι είναι: Σούπα με τηγανισμένη μπανάνα τύπου Plantain, λάδι, κρεμμύδι, ζωμό μοσχαριού, πιπεριές, κύμινο.

Να το δοκιμάσω: Σερβίρεται με ρύζι και αβοκάντο. Ακούγεται yolo, σαν κάθε πιάτο από την Κολομβία.

37. Beutschel

Τι είναι: Κάτι σαν ριζότο, κάτι σαν την αυστριακή βερσιόν της δικής μας μαγειρίτσας, ένα πιάτο γκουρμέ, με καρδιά, πνευμόνια και κάθε πιθανό αναπαραγωγικό ζωτικό όργανο μοσχαριού ή ό,τι έχει ο Βιεννέζος χασάπης μας, τέλος πάντων.

Να το δοκιμάσω: Αν θέλεις να συλλέξεις εμπειρίες από μαγειρίτσες ανά τον κόσμο, γιατί όχι;

36. Kiełbasa parówkowa

Τι είναι: Ένα λουκάνικο από χοιρινό, μάγουλα μοσχαριού με μπόλικο αλατοπίπερο και μοσχοκάρυδο.  Συνήθως οι Πολωνοί το προτιμούν μέτρια ψημένο, με την υφή του προς το ανοιχτό καφετί.

Να το δοκιμάσω: Σύμφωνα με την περιγραφή του TasteAtlas, το λουκάνικο όταν σερβίρεται στα πιάτα, απόδιδει μια βαριά οσμή, σαν τον επιθανάτιο ρόγχο του γουρουνιού. ΟΧΙ.

35. Khoresh alou esfenaj

Τι είναι: Δαμάσκηνα, σπανάκι, αρνί, σαφράν, κανέλα, κρεμμύδια, κουρκουμάς. Όλα αυτά σε ένα πιάτο.

Να το δοκιμάσω: Σαν φρικασέ από ανθρώπους που έχουν πιεί υπερβολικά πολύ και είναι ακατάλληλοι για κουζίνα. Οι Ιρανοί πάντως το λατρεύουν.

34. Blodpudding

Τι είναι: Φυσικά και έχει αίμα, από γουρούνι, μαζί με κομμάτια χοιρινού, αλεύρι, βούτυρο (ναι, μαζί) και μυρωδικά.

Να το δοκιμάσω: Σερβίρεται περίπου σαν γκουρμέ brunch σε Σκανδιναβικές χώρες, μαζί με μαρμελάδες φρούτων. Τρομάζω.

33. Σούπα σπανακιού

Τι είναι: Πάρα πολύ σαφές από τον τίτλο του, μια σούπα που περιέχει σπανάκι, βούτυρο, αλεύρι, γάλα, πιπέρι, και βραστά αυγά.

Να το δοκιμάσω: Σερβίρεται στα καλά φινλανδικά μαγαζιά και με έξτρα αυγά, και με έξτρα γάλα. Ποτέ δεν ξέρεις, μπορεί να θελήσεις έξτρα.

32. Callalloo

Tι είναι: Ας ταξιδέψουμε μακριά, προς τον Άγιο Δομίνικο για να γνωρίσουμε το εθνικό φαγητό τους. Μια σούπα με μπέικον, γάλα καρύδας, γλυκοπατάτες, dumplings που έχουν μέσα καλαμποκάλευρο, πιπεριές και πράσινες μπανάνες.

Να το δοκιμάσω: Φοβούνται ωρέ τα παλικάρια; (ΝΑΙ).

31. Caldo de Papas

Tι είναι: Κρεμμύδια, πατάτες, κόλιανδρος, πιπεριές, σαφράν και το καλύτερο για το τέλος: ωμά αυγά.

Να το δοκιμάσω: Μοιάζει με πιάτο – τρολιά που εφηύραν οι κάτοικοι των Κανάριων νησιών για να παραπλανούν τουρίστες. Ευχαριστώ, δεν θα πάρω.

30. Kinalas

Τι είναι: Σούπα noodles αλλά με μυαλά χοιρινού ή μοσχαριού και κρέας από το κεφάλι του.

Να το δοκιμάσω: Οι μερακλήδες Φιλιππινέζοι βάζουν κι ένα βραστό αυγό από πάνω, για να ολοκληρωθεί η γκουρμεδιά.

29. Arroz al forn

Τι είναι: Ρύζι στο φούρνο με ντομάτες, κρεμμύδι, σκόρδα, χοιρινά παϊδάκια και λουκάνικο μαγειρεμένο στο αίμα του.

Να το δοκιμάσω: Στην Βαλένθια το αποθεώνουν πάντως.

28. Nasi tim ayam

Ti είναι: Ένα ινδονησιακό ρύζι που μαγειρεύεται με σόγια σος και χοιρινό ή κοτόπουλο.

Να το δοκιμάσω: Θεωρείται φουλ βαρετό πιάτο, και το δίνουν συνήθως σε παιδιά.

27. Morcilla Palatera

Τι είναι: Το προαναφερθέν λουκάνικο που μαγειρεύεται στο αίμα του.

Να το δοκιμάσω: Γκουρμεδιά που καταναλώνεται με ψωμί και μπύρα στα ισπανικά «φασέικα» μπαρ.

26. Hormiga Culona

Τι είναι: Μυρμήγκια τσουπωτά, που μεγαλώνουν στην Κολομβία.

Να το δοκιμάσω: Τα ψήνουν πολλή ώρα και τα προσφέρουν σαν εναλλακτική του κρέατος. Αν είσαι θαρραλέος.

25. Lengua a la vinagreta

Τι είναι: Βραστό κρέας, μαριναρισμένο με λευκό ξύδι, σκόρδο, βασιλικό, και με guest star (μαντέψτε) βραστά αυγά!

Να το δοκιμάσω: Σαν βγεις στον πηγαιμό για την Ουρουγουάη, και πεινάς πολύ. ΠΟΛΥ ΟΜΩΣ.

24. Stegte Sild

Τι είναι: Τηγανιτή πίκλα ρέγγας με αλεύρι crispy, βουτηγμένη σε μετρίως γλυκιά άλμη. Α, και με πολλά λαχανικά ως γαρνιτούρα.

Να το δοκιμάσω: Οι Δανοί τρελαίνονται γι’ αυτό το ορεκτικό.

23. Musk stick

Τι είναι; Ζαχαρωμένες ροδέλες τύπου marshmallows, που συνήθως έχουν γεύση φρούτων. Αυτό δεν έχει εξακριβωθεί ακόμα, τουλάχιστον από άτομο που το δοκίμασε εκτός Ωκεανίας.

Να το δοκιμάσω: Είναι τόσο απροσδιόριστη η γεύση του, που μοιάζει σαν να μασάς καλλυντικό.

22. Poi

Τι είναι: Ο σπόρος του φυτού Taro, χτυπημένος μέχρι αηδίας, μέχρι να παραχθεί ένας μωβ ζελές.

Να το δοκιμάσω: Έφτασες στη Χαβάη και δεν θα δοκιμάσεις ένα από τα αγαπημένα τους φαγητά;

21. Conejo al ajllo

Tι είναι: Λαγός, πατάτες, ελαιόλαδο, ξύδι και μπόλικο αλάτι.  Α, και με μπόλικο σκόρδο. Δεν το τσιγκουνεύονται.

Να το δοκιμάσω: Δεν λυπάσαι τον Μπαγκς Μπάνι που κολυμπάει στο σκόρδο;

20. Kaymakli Kayιsi

Tι είναι: Αποξηραμένα βερίκοκα, ποτισμένα με σιρόπι λεμονιού και γεμισμένα με καϊμάκι, και με πολλούς ξηρούς καρπούς σαν γαρνιτούρα.

Να το δοκιμάσω: Έπος ή αηδία; Οι απόψεις διίστανται.

19. Σούπα afang

Τι είναι: Άλλη μια περίπτωση σούπας σαν φρικασέ, με μικρά ψάρια, μοσχάρι, κόκκινο λάδι και φύλα afang (κάτι σαν βλίτα).

Να το δοκιμάσω: Αν νιώθεις Φ.Σ (φρικασέ συλλέκτης)

18. Brotsupper

Τι είναι: «Ψωμάτη» σούπα. δηλαδή βουτυρωμένες φέτες ψωμιού με ζωμό κρέατος αλλά και ζωμό λαχανικών και άλλα μυρωδικά.

Να το δοκιμάσω: Βαριέμαι.

17. Riz cashmir

Τι είναι: Κοτόπουλο, κρέμα γάλακτος, γάλα καρύδας, ροδάκινα, αχλάδια, ψητά αμύγδαλα.

Να το δοκιμάσω: Σαν το βρετανικό τράιφλ που είχε προσπαθήσει να φτιάξει η Ρέιτσελ στα «Φιλαράκια».

16. Czernina

Τι είναι: Σούπα με πάπια ή αίμα χήνας, που διατηρείται συνήθως σε ξύδι. Βάζουν μέσα και αποξηραμένα φρούτα και μπαχαρικά. Για την αλητεία.

Να το δοκιμάσω: Οι Πολωνοί το λατρεύουν. Είσαι τόσο τολμηρός;

15. Τhorammatur

Ti είναι: Όλα τα έχει αυτό το πιάτο. Και κεφάλι αρνιού, και καπνιστό κρέας, και κρέας καρχαρία. Βασικά είναι μια πιατέλα με κρέατα, χωρίς κάποια λογική στην επιλογή τους.

Να το δοκιμάσω: Αν είσαι Ισλανδός, μάλλον ήδη έχεις γνώση.

14. Μπάλες από μπέρμπον

Τι είναι: Σαν τρουφάκια αλλά με έξτρα βούτυρο, έξτρα σοκολάτα και ουίσκι.

Να το δοκιμάσω: Οι κτηνοτρόφοι του Κεντάκι και ο Ρον Σουάνσον του “Parks and Recreation” το τρώνε για πρωινό.

13. Bashler Melsuppe

Ti είναι: Αλεύρι, κρεμμύδια, κιμάς, αλλά σε σούπα.

Να το δοκιμάσω: Δεν φοβάσαι λίγο;

12. Τοματόψωμο

Ti είναι: Το λένε και “pizza strips” στους φούρνους του Ρόουντ Άϊλαντ, αλλά δεν έχουν σχέση με πίτσα. Είναι κομμάτια ζύμης, με σάλτσα τομάτας, χωρίς τυρί.

Να το δοκιμάσω: Δεν είναι ακραία βαρετό;

11. Gaspacho del Mango

Ti είναι: Πιπεριές χαλαπένιο, αγγούρια, τομάτες, πιπεριές τσίλι, σκόρδο και φυσικά μάνγκο.

Να το δοκιμάσω: Οι Ανδαλουσιανοί τρελαίνονται.

10. Ψητές αράχνες

Τι είναι: Η περιγραφή είναι σαφέστατη.

Να το δοκιμάσω: Από τις κορυφαίες γκουρμεδιές της Καμπότζης!

9. Σούπα με φράουλες

Ti είναι: Σπατάλη φράουλας θα πω εγώ, αλλά ΟΚ, είναι μια σούπα με αλεσμένες φράουλες και κοφτό μακαρονάκι, κρέμα γάλακτος και φύλλα δυόσμου.

Να το δοκιμάσω: Κάτι δεν πάει καλά με την κουζίνα της Πολωνίας. Καθόλου καλά.

8. Αντίδια στο φούρνο με ζαμπόν

Τι είναι: Μια αηδία της γαλλικής επαρχίας. Λαχανικά στο φούρνο με φέτες ζαμπόν περασμένα σαν κορσέδες και μπόλικο γάλα, αλεύρι, μαύρο τυρί και τυρί Neufchatel.

Να το δοκιμάσω: Ξέρω γω. Αν αγαπάς τα αντίδια σε κάθε τους μορφή.

7. Κέικ πίτσας

Tι είναι: Βοστωνέζοι ερωτευμένοι με την παχυσαρκία τους, δημιούργησαν μια πίτσα με έξι στρώματα, μαγειρεμένη με τον τρόπο ενός κΈικ, αλλά με τα πολύ βασικά υλικά μιας πίτσας.

Να το δοκιμάσω: Αν είναι το τελευταίο εμπόδιο πριν κερδίσεις ένα εισιτήριο των Μπόστον Σέλτικς, ΝΑΙ.

6. Bocadillo del carne de caballo

Τι είναι: Σάντουιτς με το κρέας αλόγου, μαζί με μπέικον, αρακά, τυρί και σκόρδο.

Να το δοκιμάσω: Αν σε ενόχλησε ο αρακάς από την παραπάνω πρόταση, ε, σου αξίζει αυτό το μποκαντίγιο.

5. Σαλάτα Πίτσμπεργκ

Τι είναι: Μια στρώση μαρούλι, από πάνω ντομάτες, πιο πάνω μια μοσχαρίσια κομμένη σε κομμάτια, και στο τέλος πατάτες τηγανητές.

Να το δοκιμάσω: Όχι, γιατί αυτός που το ονόμασε έτσι, είναι απατεώνας. Κυρίως πιάτο σε κακή χασαποταβέρνα είναι, όχι σαλάτα.

4. Gomme

Τι είναι: Διάβασα, το έψαξα, μορφώθηκα, αλλά δεν κατάλαβα τίποτα. Ή μάλλον, δεν θέλω να καταλάβω. Ένα τυρένιο άλειμμα χρώματος καφέ είναι. Βάζουν πάνω και βατόμουρα ή κανέλα.

Να το δοκιμάσω: Σαν διασταύρωση τέφρας με τυροκαυτερή είναι.

3. Λούθερ μπέργκερ

Τι είναι: Μπέργκερ με μπέικον, μπιφτέκι και δυο ντόνατ βουτηγμένα στη ζάχαρη. Να φύγεις χορτάτος, μια για πάντα.

Να το δοκιμάσω. Διάβασε ξανά την τελευταία μου πρόταση.

2. Devilled Kidneys

Τι είναι: Αγγλικό πρωινό. Με συκώτι γαρνιρισμένο με μπαχαρικά και μουστάρδα. Και ζελέ φρούτων.

Να το δοκιμάσω: Μπορεί να είσαι σαδιστής, εγώ δεν έχω ευθύνη.

1. Hákarl

Τι είναι: Κρέας καρχαρία, συνήθως κονσέρβα, βουτηγμένο στην αμμωνία.

Να το δοκιμάσω: Αν αρνηθείς, προσβάλλεις τον Ισλανδό φίλο σου.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

ΓΝΩΡΙΣΤΕ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΟΛΗ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

Έχει περισσότερους από 32 εκατομμύρια μόνιμους κατοίκους και είναι ένα από τα πιο μυστηριώδη μέρη στον κόσμο. Τρένα υπερταχείες περνάνε μέσα απο κτίρια , πειρατικά πλοία κρέμονται πάνω απο λεωφόρους , ατελείωτου πολύχρωμοι ουρανοξύστες και λουλούδια και φυτά διάσπαρτα παντού . Ο λόγος για την πόλη Τσονγκτσίνγκ, η οποία βρίσκεται στη νοτιοδυτική Κίνα και αποτελεί τη μεγαλύτερη και πιο πολυπληθή πόλη στον κόσμο.

Μπορεί το όνομά της να μη μας φαίνεται οικείο, μιας και οι περισσότεροι μέχρι σήμερα θεωρούσαμε ότι τον τίτλο της μεγαλύτερης πολης στον πλανήτη θα τον είχε το Τόκιο, το Πεκίνο ή έστω η Νέα Υόρκη. Κι όμως, αυτή η άγνωστη πόλη της Κίνας της «βάζει» όλες κάτω.

Μιλάμε για μια πόλη, που δεν είναι καν πρωτεύουσα, στην οποία μένει τρεις φορές (και βάλε) ο πληθυσμός της Ελλάδας. Πώς είναι δυνατόν να μην την έχουμε καν ακούσει; Ο λόγος είναι ότι στην Κίνα δεν είναι η σημαντικότερη πόλη, και έτσι οι ειδήσεις από την πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου έρχονται κυρίως από το Πεκίνο και τη Σαγκάη.

 

Διοικητικά, είναι ένας από τους τέσσερις άμεσα ελεγχόμενους δήμους της ΛΔΚ (οι άλλοι τρεις είναι το Πεκίνο, Σαγκάη και Τιεντζίν), και η μόνη στην ενδοχώρα της Κίνας.

Η τεράστια αυτή πόλη βρίσκεται επάνω στην βόρεια όχθη του εθνικού ποταμού Γιαγκτσέ ( γαλάζιος ποταμός ) που είναι η κυριότερη οδός επικοινωνίας με την ανατολική Κίνα και την θάλασσα

Το Τσονγκτσίνγκ είναι γεμάτο με ουρανοξύστες, φουτουριστικές γέφυρες και μετρό που σε ορισμένα τμήματα περνάει μέσα από τα κτίρια! Η επίσκεψη σε αυτή την κινεζική πόλη δεν είναι μόνο ενδιαφέρουσα αλλά και ιδιαίτερα φθηνή. Το κόστος διαβίωσης είναι χαμηλό, λιγότερο από το μισό σε σχέση με αυτό της Ελλάδας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το να είσαι τουρίστας στην Τσονγκίνγκ σου επιτρέπει να επισκεφθείς ολόκληρη την πόλη άνετα και χωρίς να ξοδέψεις πολλά.

Αξίζει να σημειωθεί πως το Τσονγκτσίνγκ είναι τόσο μεγάλο που για να το διασχίσει κάποιος από το ένα μέρος στο άλλο, μπορεί να χρειαστεί δύο ημέρες.

Μανέ Γκαρίντσα . Το ανάλαφρο πουλί της Βραζιλίας

Αν ρωτήσουν δέκα ανθρώπους στον πλανήτη ποιος είναι ο μεγαλύτερος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών οι περισσότεροι θα πουν ‘΄ ο Πελέ ΄΄ . Αν πας στην πατρίδα του Πελέ την Βραζιλία και ρωτήσεις το ίδιο επίσης δέκα Βραζιλιάνους , θα σκύψουν λίγο το κεφάλι και θα ψιθυρίσουν ΄΄ ΓΚΑΡΙΝΤΣΑ ΄΄.  

BOLYWOOD Ο ΙΝΔΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΤΟΥ ΕΝΑΜΙΣΗ ΔΙΣ ΘΕΑΤΩΝ

Όσες φορές η τηλεόραση έβαλε ταινία Ινδικής παραγωγής, ομολογώ πως έμεινα να την παρακολουθήσω με ενδιαφέρον, καθώς ήθελα να δω τον τρόπο που οι Ινδοί προσεγγίζουν τη δημιουργία μίας ταινίας από σεναριακής, σκηνοθετικής και μουσικής άποψης.

Εντάξει βγάζουν γέλιο με τις υπερβολές και θα δεις ταινίες με κάτι σκληροτράχηλους Αστυνομικούς ή στρατιωτικούς ή σε κάτι ανάμεσα που φορώντας μια χακί κάτι στολή τα κάνουν γης μαδιάμ καθαρίζοντας ντουζίνες κακούς ( είναι και πολλοί οι άτιμοι) με σκηνές καθαρά καλτ ταινίας αλλά απο την άλλη δείχνουν ότι τα εκατομμύρια πέφτουν σύννεφο για να γυριστούν εντυπωσιακές αν μη  τι άλλο σκηνές

Και όμως, η Ινδία έχει τη δική της κινηματογραφική βιομηχανία το γνωστό Bollywood, καθώς αυτή η απέραντη σε έκταση χώρα, έτρεφε διαχρονικά μία μεγάλη αγάπη για την Έβδομη Τέχνη.

Όσο απίστευτο και αν διαβάζεται, η μεγάλη σταρ με δύο Όσκαρ Σοφία Λόρεν είχε εκφράσει το θαυμασμό της για την υποκριτική στην ταινία Gunga Jumna, μία από τις κλασικότερες ταινίες του Ινδικού κινηματογράφου. Kαι ο Dilip Kumar είχε χαρακτηριστεί ως ο δικός τους Cary Grant και Gregory Peck και με τον ίδιο να έχει ως πρότυπο υποκριτικής τεχνικής τον Marlon Brando. Βλέπουμε την Sridevi, κατά γενική ομολογία, η σπουδαιότερα γυναίκα ηθοποιός του Ινδικού κινηματογράφου όλων των εποχών, να θεωρείται για το δικό τους σινεμά αυτό που θεωρεί το κλασικό Χόλυγουντ πως είναι για αυτό η Catherine Hepburn.

Η Ινδία δημιούργησε μία δική της ιστορία και κουλτούρα στον Κινηματογράφο, η οποία σταδιακά κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος σε γειτονικές χώρες, ακόμα και στη Δύση. Χώρες όπως το Πακιστάν και το Νεπάλ, έχουν μία μακρά παράδοση στην παρακολούθηση Ινδικών ταινιών, με τις ίδιες να αυξάνουν ολοένα και περισσότερο τις παραγωγές τους. Βλέπουμε πως χώρες όπως η Αυστραλία ή τα νησιά Φίτζι έχουν αυξήσει το ενδιαφέρον τους στην παρακολούθηση Ινδικών ταινιών. Πολλές Ινδικές ταινίες όπως το Aan με πρωταγωνιστή του Dilip Kumar είχαν μεγάλη εμπορική επιτυχία στην Ιαπωνία.

Bollywood και ερωτικές σκηνές

Στον Ινδικό κινηματογράφο και τις ταινίες, δε βλέπουμε όχι μόνο ερωτικές σκηνές αλλά ούτε φιλί στο στόμα! Οι δικοί τους θεσμοί και ηθικές πεποιθήσεις δεν τους επιτρέπουν να δείχνουν την οποιαδήποτε ερωτική δραστηριότητα.  Βέβαια μετά πλακώνονται σε βιασμούς στον πραγματικό κόσμο έχοντας τους περισσότερους ανα 100 χλδ άτομα .

Λίγα λόγια για την ιστορία του Ινδικού κινηματογράφου

Μελετώντας την ιστορία του Ινδικού κινηματογράφου, θα διαπιστώσουμε πως και εκείνος πέρασε τις ίδιες περιόδους στις οποίες έλαμψε και έφτασε στη μέγιστη ακμή του με το κλασικό Χόλυγουντ.

Η πρώτη επίσημη ταινία του Ινδικού κινηματογράφου ήταν το σιωπηλό φιλμ του 1913 Raja Harishchandra, δημιουργία του «Πατέρα του Bollywood», Dadasaheb Phalke. Στη συνέχεια, βλέπουμε την ακμή του ίδιου να κορυφώνεται στις δεκαετίες του ’40 και ’50, όπως και στον Αμερικάνικο κινηματογράφο με τις ασπρόμαυρες ταινίες και τα κλασικά φιλμ νουάρ να δημιουργούν μία κινηματογραφική κουλτούρα και τέχνη η οποία έμεινε ανεξίτηλη στο πέρασμα των δεκαετιών.

Στην πορεία, εμφανίζεται στον Ινδικό κινηματογράφο το 1931 η πρώτη ομιλούσα ταινία του Αρντεσίρ Ιρανί Alam Ara. Βλέπουμε τις ιστορίες αγάπης, το μελόδραμα, την περιπέτεια και τη δράση να αποτελούν το κυρίαρχο θέμα τους, όπως και στις ταινίες του κλασικού Χόλυγουντ. Πολλές φορές, βλέπουμε ταινίες που συνδυάζουν πολλά είδη μαζί, μπορούμε να δούμε μία ρομαντική ταινία δράσης και μυστηρίου (στην Ινδία οι ταινίες αυτές ονομάζονται masala).

Τα ιστορικά γεγονότα της χώρας είναι βέβαιο πως επηρέασαν και την εξέλιξη του Κινηματογράφου, καθώς από τη δεκαετία του ’40 μέχρι του ’60, η απελευθέρωση της χώρας, έδωσε στις ταινίες ένα πάτημα να αναπτυχθούν και να απελευθερωθούν ακόμα περισσότερο.

Η γλώσσα των ταινιών είναι η Χίντι, η οποία ομιλείται στην πλειονότητα των περιοχών ολόκληρης της Ινδίας, ενώ το κέντρο της βιομηχανικής εταιρείας βρίσκεται στη Βομβάη. Η μουσική που δημιουργείται για τη μουσική επένδυση των ταινιών ονομάζεται filmi, με πολλά διάσημα ονόματα της μουσικής βιομηχανίας της χώρας να διανθίζουν με τη φωνή τους τις σκηνές των ταινιών.

Αναμφίβολα, ο Ινδικός κινηματογράφος έχει διανύσει μία μακρά πορεία και αποτελεί ένα πολιτιστικό σύμβολο για την ίδια τη χώρα. Από το παρελθόν του συμπεραίνουμε με βεβαιότητα πως έχει να δώσει πολλά και στο άμεσο μέλλον..

ΜΑΓΙΣΣΕΣ ΦΕΡΤΕ ΒΟΤΑΝΑ

Η μαγεία ήταν ευρέως διαδεδομένη σε όλη την αρχαιότητα και φυσικά στην Ελλάδα

Την εποχή του Μεσαίωνα, οι πιστοί Χριστιανοί έβλεπαν την μαγεία ως ένα έργο του διαβόλου και δεν δίσταζαν να καίνε όσες γυναίκες και όσους άντρες θεωρούσαν ότι ήταν μάγισσες και μάγοι. Ίσως γι’ αυτό ακόμα και μέχρι τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα ήταν ένα καλά κρυμμένο μυστικό μεταξύ των ιστορικών ότι η πρακτική της μαγείας ήταν ευρέως διαδεδομένη και στην αρχαία Μεσόγειο.

Σύμφωνα με την Μαργκερίτ Τζόνσον, καθηγήτρια κλασικής ιστορίας του Πανεπιστημίου του Νιουκάστλ, οι ιστορικοί ήθελαν να αποκρύψουν ότι οι αρχαίοι  Έλληνες και Ρωμαίοι επιδίδονταν σε αυτού του είδους τις δραστηριότητες, επειδή πίστευαν ότι θα κατέστρεφε την εξιδανικευμένη άποψή τους για την αρχαιότητα. Σήμερα, ωστόσο, οι ιστορικοί έχουν αρχίσει να μελετούν ενδελεχώς τον τρόπο που οι αρχαίοι ασκούσαν τη μαγεία καθώς αυτό μπορεί να παρέχει πολλές γνώσεις για τα αρχαία συστήματα πεποιθήσεων καθώς και για τις πολιτιστικές και κοινωνικές πρακτικές τους.

Πάντως, η αλήθεια είναι ότι και στην αρχαιότητα, η μαγεία φαίνεται ότι αποθαρρύνονταν και μερικές φορές μάλιστα τιμωρούντα. Ωστόσο, την ίδια στιγμή ανθούσε σε μεγάλο βαθμό. Οι αρχές δημοσίως την καταδίκαζαν, αλλά ταυτόχρονα έκαναν ελαφρώς τα… στραβά μάτια.

Ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ συναντάμε στην αρχαία Ελλάδα και τις ελληνικές αποικίες μαγικά κείμενα γνωστά ως «κατάδεσμοι», αυτά που σήμερα θα ονομάζαμε «ξόρκια». Πρόκειται κυρίως για σύντομα κείμενα γραμμένα συνήθως σε μολύβδινα πινακίδια που απευθύνονται σε υποχθόνιους Θεούς (θεούς του Κάτω Κόσμου) από τους οποίους ο καταρώμενος ζητά να «δεθεί» το πρόσωπο που θέλει. Συχνά τοποθετούνταν σε τάφους, συνήθως «οργισμένων νεκρών», δηλαδή προσώπων που είχαν πεθάνει πριν την ώρα τους (άωροι) ή με βίαιο τρόπο (βιαιοθάνατοι). Οι πιο συνηθισμένες κατάρες ήταν από κατηγορούμενους σε δίκες, θύματα ληστείας, ζηλιάρηδες εραστές, και αντιπάλους σε γυμναστικούς αγώνες.

Έρωτας πάνω απ’ όλα

Φυσικά, τα ερωτικά ξόρκια ήταν ίσως η πιο δημοφιλής μορφή μαγείας. Υπήρχαν επαγγελματίες μάγοι, οι οποίοι χρέωναν αμοιβές για να γράψουν ερωτικά ξόρκια κατά παραγγελία, να κατασκευάσουν μαγεμένες κούκλες ή ακόμη και για να γράψουν κατάρες εναντίον των ερωτικών τους αντίζηλων.

Η πολύ διαδεδομένη χρήση της μαγείας επιβεβαιώνεται ακράδαντα από αρχαιολογικά ευρήματα, τη λογοτεχνία της εποχής, αλλά και από την ύπαρξη βιβλίων με ξόρκια τόσο από την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη όσο και από την Αίγυπτο και τη Μέση Ανατολή.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι Ελληνικοί Μαγικοί Πάπυροι (Greek Magical Papyri), μια μεγάλη συλλογή παπύρων στους οποίους περιέχεται ένας μεγάλος αριθμός παπύρων με ξόρκια γραμμένα κυρίως στα αρχαία ελληνικά που χρονολογούνται από το 100 π.Χ. έως το 400 μ.Χ. και προέρχονται κυρίως από την ελληνορωμαϊκή Αίγυπτο. Αν και τα ξόρκια αυτής της συλλογής έχουν μεγάλη θεματολογία κατά κύριο λόγο είναι ερωτικά.

Μερικά από τα ξόρκια έπρεπε να συνδυαστούν με την κατασκευή κούκλων, οι οποίες είχαν σκοπό να αντιπροσωπεύουν το αντικείμενο του πόθου (συνήθως μια γυναίκα που είτε αγνοούσε είτε αντιστεκόταν στον επίδοξο θαυμαστή της). Υπήρχαν συγκεκριμένες οδηγίες που καθόριζαν το πώς πρέπει να φτιάχνεται μια ερωτική κούκλα, ποιες λέξεις πρέπει να λέγονται όταν κάποιος την κρατά και πού πρέπει να τοποθετείται.Ο αυτοματισμός γύρω από το ξόρκι ήταν πολύ σημαντικός καθώς διαφορετικά υπήρχε κίνδυνος να μην «πιάσει».

Ο τύπος αυτός της μαγείας εντάσσεται στο πλαίσιο της λεγόμενης «συμπαθητικής μαγείας», σύμφωνα με την οποία ένα άτομο μπορεί να επηρεαστεί μαγικά από πράξεις που εκτελούνται προς ένα αντικείμενο που αντιπροσωπεύει αυτό το άτομο. Όταν κάποιος εξασκεί τη μαγεία πάνω σε μια κούκλα, ο άνθρωπος που λέει το ξόρκι πιστεύει ότι όποια δράση εκτελείται σε αυτήν – είτε είναι σωματική είτε ψυχική – θα μεταφερθεί στον άνθρωπο που αντιπροσωπεύει.

Η καλύτερα διατηρημένη και πιο γνωστή μαγική κούκλα από την αρχαιότητα είναι η λεγόμενη «Κούκλα του Λούβρου» (4ος αιώνας μ.Χ.). Αυτή απεικονίζει μια γυμνή γυναίκα σε γονατιστή θέση, δεμένη και τρυπημένη με 13 βελόνες (κεντρική φωτογραφία). Είναι κατασκευασμένη από άψητο πηλό και βρέθηκε σε ένα βάζο από τερακότα στην Αίγυπτο. Το συνοδευτικό ξόρκι, που είναι γραμμένο σε μολύβδινη πλάκα, αναφέρει ότι το όνομα της γυναίκας είναι Πτολεμαΐδα, ενώ ο άντρας που έκανε το ξόρκι ή ανέθεσε σε έναν μάγο να το κάνει ονομαζόταν Σαραπάμμων.

Τα ξόρκια που συνόδευαν αυτές τις κούκλες περιείχαν αρκετά σκληρή και βίαιη γλώσσα. Τα αρχαία ξόρκια ήταν συχνά βάναυσα και χωρίς καμία ενσυναίσθηση ή αίσθηση τύψεων. Για παράδειγμα, ένα μέρος από το  ξόρκι που συνοδεύει την κούκλα του Λούβρου που απευθύνεται στην Πτολεμαΐδα λέει:

Μην της επιτρέψετε να φάει, να πιει, να αντισταθεί, να βγει έξω ή να κοιμηθεί…

Και σε ένα άλλο σημείο αναφέρει:

Σύρετε την από τα μαλλιά, από τα σωθικά, μέχρι να μην με περιφρονεί πια…

Η αλήθεια είναι ότι δύσκολα μπορεί να διακρίνει κανείς την … αγάπη που υποτίθεται ότι θα πρέπει να ένιωθε ο Σαραπάμμων για την Πτολεμαΐδα, η οποία και τον ώθησε να γράψει αυτό το ξόρκι.

Η βίαιη γλώσσα ήταν τυπική σε ξόρκια που αφορούσαν οτιδήποτε, από την επιτυχία σε μια δικαστική υπόθεση έως την νίκη σε μια αρματοδρομία. Πράγματι, είναι πιθανό να πίστευε ότι όσο πιο άγριες είναι οι λέξεις, τόσο πιο ισχυρό και αποτελεσματικό είναι το ξόρκι.

Σε ηρώο στη Νεμέα βρέθηκε κατάδεσμος όπου ένας άνδρας ελπίζει να απομακρύνει την αγάπη μιας γυναίκας από έναν άλλο άνδρα: «Αποστρέφω την Ευβούλη από τον Αινέα, μακριά από το πρόσωπό του, από τα μάτια του, από το στόμα του, από το στήθος του, από την ψυχή του, από όλο του το σώμα αποστρέφω την Ευβούλη από τον Αινέα».

Πάντως, δεν ήταν σπάνιο επίσης να καταριέται κάποιος αυτούς που μπορεί να τον έκλεψαν ή τον αδίκησαν με κάποιον τρόπο.

Κάποιος από την Αμοργό τον 1^ο αιω. πΧ γράφει έναν κατάδεσμο εναντίον αυτού που ώθησε τους δούλους του να δραπευτεύσουν:

«Αφέντρα Δήμητρα, εγώ που τα έπαθα αυτά, μην έχοντας άλλη υποστήριξη καταφεύγω σε σένα για να με συμπονέσεις και να κάνεις να βρω το δίκιο μου. Αυτόν που μου φέρθηκε έτσι να τον κάνεις να μην μπορεί να έχει ικανοποίηση ούτε όταν στέκει ούτε όταν κινείται, ούτε στο σώμα ούτε στο νου- να μην τον υπηρετούν ούτε δούλοι ούτε δούλες, ούτε μικρός ούτε μεγάλος. Όταν βάλει μπροστά κάποιο σχέδιο, να μην μπορεί να το εκτελέσει. Μακάρι το σπιτικό του να το πιάσει αυτός ο κατάδεσμος. Ποτέ να μην ακούσει κλάμα παιδιού, ποτέ να μην στρώσει χαρούμενο τραπέζι. Ούτε σκύλος να γαυγίσει, ούτε πετεινός να λαλήσει. Όταν σπέρνει, να μη θερίζει. Ούτε η γη ούτε η θάλασσα να του φέρουν καρπούς. Καμιά μακάρια χαρά να μη γνωρίσει, αλλά κι αυτός να χαθεί άσχημα κι όλο του το έχει. Αφέντρα Δήμητρα, σε εκλιπαρώ (λιτανεύω) γιατί έπεσα θύμα αδικίας. Άκουσε με, θεά, και απέδωσε δικαιοσύνη, ώστε να φέρεις τις χειρότερες και βαρύτερες συμφορές σε αυτούς που τα σκέφτηκαν αυτά και επιχαί­ρουν και έφεραν στεναχώριες και σε μένα και στη γυναίκα μου, την Επίκτηση, και μας μισούν. Βασίλισσα, άκουσε μας, που υποφέραμε, και τιμώ­ρησε αυτούς που χαίρονται να μας βλέπουν σε αυτή την κατάσταση».

Ωστόσο η μαγεία δεν σταματά μόνο στον αρχαίο κόσμο. Σε ένα μεταγενέστερο κείμενο του 6ου μ.Χ. αιώνα, ο Χριστιανός Σαβίνος από την Αίγυπτο φαίνεται ότι βρισκόταν σε διαμάχη με την κόρη του και μάλλον τον άντρα της και αναφέρει:

«Να μάθουν όλοι πως ο κύριος ο θεός θα φροντίσει για την υπόθεση μου. Να κυνηγηθούν ο Δίδυμος και η Σευηρίνη, η κόρη μου, που πριν από καιρό με καταδίωξαν. Να ξεραθεί το σώμα τους στο κρεβάτι, όπως είδες και το δικό μου να ξεραίνεται από αυτούς που σκίασαν την τιμή μου. Κύριε, φανέρωσε γρήγορα τη δύναμη σου. Κάνε άπραγες τις επιβουλές που έχουν στην καρδιά τους εναντίον των αγαπημένων μου παιδιών. Να καθίσουν στο βήμα του κατηγορούμενου, κύριε αφέντη, οπουδήποτε εσύ δικάζεις. Εγώ, ο Σαβίνος, κλαίγοντας και στενάζο­ντας μέρα και νύχτα, χάρισα την περιουσία μου στον θεό, τον αφέντη των πάντων, για να εκδικηθεί τα κακουργήματα που έπαθα από τη Σευηρίνη και το Δίδυμο. Υιέ του μεγάλου θεού, εκείνου που κανείς άνθρωπος δεν αντίκρισε ποτέ, που έδωσες στους τυφλούς να δουν το φως του ήλιου, φανέρωσε όπως και πριν τα θεϊκά σου θαύματα. Ζήτησε το αντίτιμο για τα μνημεία των βασάνων που έπαθα, που υπέμεινα από τη μια μου θυγατέρα, πατάσσοντας τους εχθρούς μου με τα δυνατά σου χέρια. Πάρε εκδίκηση, Εμμανουήλ, πάρε εκδίκηση».

Στην Αθήνα, πάντως, οι περισσότερες πινακίδες που έχουν βρεθεί, στρέφονται κατά αντιδίκων σε δίκες αλλά και όσων υποστηρίζουν τους αντιπάλους:

«Καταδέω τον Σμινδυρίδην και όσους τον υποστηρίζουν προς την Ερμή τον Εριόνιο και προς την Περσεφόνη και προς τη Λήθη. Καταδέω το νου του, τη γλώσσα του, την ψυχή του και όσα κάνει εναντίον μου σε σχέση με τη δίκη που ο Σμινδυρίδης έχει ξεκινήσει εναντίον μου».

Μαγεία… αντρική υπόθεση

Αν και ίσως θα σκεφτόταν κανείς ότι οι γυναίκες ήταν πιο.. επιρρεπείς στη μαγεία, τα  περισσότερα στοιχεία από την αρχαιότητα επιβεβαιώνουν ότι τόσο οι επαγγελματίες μάγοι όσο και οι πελάτες τους ήταν κυρίως άντρες. Βέβαια ο λόγος είναι μάλλον πρακτικός. Για να είναι κάποιος επαγγελματίας μάγος και να γράφει ξόρκια έπρεπε να είναι εγγράμματος και οι περισσότερες γυναίκες δεν ήταν μορφωμένες. Από την άλλη, για να αναζητήσει κάποιος τη βοήθεια ενός μάγου θα έπρεπε να μπορεί να έχει την ελευθερία κινήσεων, για να το κάνει και να έχει χρήματα για να τον πληρώσει. Οι περισσότερες γυναίκες δεν είχαν τίποτα από τα δύο. Πάντως, αν και τα στοιχεία είναι πιο σπάνια, φαίνεται ότι υπήρχαν και  γυναίκες που ασχολήθηκαν με την ερωτική μαγεία.

Στην αρχαία Αθήνα, για παράδειγμα, μια γυναίκα οδηγήθηκε στο δικαστήριο με την κατηγορία της δηλητηρίασης του συζύγου της.  Ο δικανικός λόγος που μας σώζεται και χρονολογείται γύρω στο 419 π.Χ. είναι γραμμένος από τον ρήτορα Αντιφώντα και έχει τίτλο «Φαρμακείας κατὰ τῆς μητρυιᾶς». Σε αυτόν ένας νέος κατηγορεί τη μητριά του ότι, χρησιμοποιώντας σαν εκτελεστικό όργανο την αφελή ερωμένη του φίλου και συγκατοίκου του συζύγου της, δηλητηρίασε τον πατέρα του και τον φίλο του. Η γυναίκα προσπαθώντας να υπερασπιστεί τον εαυτό της ανέφερε ότι δεν σκόπευε να δηλητηριάσει τον σύζυγό της, αλλά να χορηγήσει ένα μικρό φίλτρο αγάπης για να αναζωογονήσει τον γάμο τους.

Η ομιλία αυτή αποκαλύπτει ξεκάθαρα ότι οι Αθηναίοι εξασκούσαν και πίστευαν στα φίλτρα αγάπης και μπορεί να υποδηλώνει ότι αυτή η πιο ήπια μορφή ερωτικής μαγείας (σε σύγκριση με το ξόρκι και την κατασκευή μαγεμένων κούκλων) εξασκούνταν περισσότερο από γυναίκες.

Ένας ακόμα ενδιαφέρον κατάδεσμος από το πρώτο μισό του 4ου π.Χ. αιώνα  βρέθηκε στην Πέλλα και έχει υπαγορευθεί από γυναίκα με στόχο μια αντίζηλο. Το κείμενο είναι γραμμένο σε μολύβδινο έλασμα που βρέθηκε σε τάφο. Η Φίλα είναι ερωτευμένη με κάποιο Διονυσοφώντα και καταριέται την Θετίμα (Θεοτίμα) ώστε να μην παντρευτεί ούτε αυτή ούτε κάποια άλλη γυναίκα το αντικείμενο του πόθου της. Η κατάρα θα ισχύει όσο το έλασμα μένει θαμμένο με τον νεκρό. Σε αυτό διαβάζουμε:

«Καταγράφω τη γαμήλια τελετή και το γάμο της Θετίμας και του Διονυσοφώντος και όλων των άλλων γυναικών (το γάμο μαζί του), και χήρων και παρθένων, πάνω από όλα όμως της Θετίμας. Παραδίδω (τον κατάδεσμο) στον Μάκρωνα και στους δαίμονες. Κι αν ποτέ ξεδιπλώσω και διαβάσω πάλι αυτά τα λόγια ξεθάβοντας (τον κατάδεσμο), τότε μονάχα να παντρευτεί ο Διονυσοφώντας, όχι νωρίτερα. Να μην πάρει άλλη γυναίκα εκτός από μένα· μονάχα εγώ να γεράσω στο πλευρό του Διονυσοφώντα, καμιά άλλη. Σας ικετεύω. Προσφιλείς δαίμονες, δείξτε λύπηση για την [Φίλα], γιατί [με έχουν εγκαταλείψει] όλα τα αγαπημένα πρόσωπα και είμαι έρημη. Αλλά να φυλάξετε (αυτόν τον κατάδεσμο) για μένα, ώστε να μην γίνουν αυτά κι η Θετίμα η κακιά κακά να χαθεί. [ —-] κι εγώ να δω ευδαιμονία και μακαριότητα.

Πόθος και μεταξύ γυναικών

Ανάμεσα στους Ελληνικούς Μαγικούς Παπύρους μπορεί να βρει κανείς μια μεγάλη γκάμα από διαφορετικούς κατάδεσμους, ωστόσο δύο αναφέρονται στον πόθο μεταξύ γυναικών.

Σε ένα από αυτούς, μια γυναίκα με το όνομα Ηραΐς επιχειρεί να παρακαλέσει μαγικά μια γυναίκα με το όνομα Σεράπις. Σε αυτό το ξόρκι, που χρονολογείται στον 2ο αιώνα μ.Χ., η Ηραΐς ζητά από τους θεούς Ανούμπις και Ερμή να της φέρουν κοντά της την Σεράπις και να την δέσουν μαζί της για πάντα

Στο δεύτερο ξόρκι, που χρονολογείται στον 3ο ή 4ο αιώνα μ.Χ., μια γυναίκα που ονομάζεται Σοφία θέλει να θέσει υπό τον έρωτά της μια γυναίκα με το όνομα Γοργώνια. Αυτό το ξόρκι, γραμμένο σε μολύβδινο δισκίο, έχει επιθετικό τόνο. Αναφέρει σε ένα σημείο:

«Κάψε, πυρπόλησε, φλόγισε την ψυχή, την καρδιά, το συκώτι, το πνεύμα της, με αγάπη για τη Σοφία»

Οι θεοί και θεές καλούνταν συχνά για βοήθεια στη μαγικά ξόρκια. Για παράδειγμα στο παραπάνω ξόρκι, ο Ανούμπις καλείται ως θεός των μυστικών της αιγυπτιακής μαγείας. Από την άλλη ο  Έλληνας θεός Ερμής συχνά επιλεγόταν επειδή ήταν ο αγγελιαφόρος θεός.

Η τάση να συνδυάζονται θεοί από διάφορους πολιτισμούς και θρησκείες δεν ήταν ασυνήθιστο στην αρχαία μαγεία ίσως με τη λογική ότι εάν ο θεός μιας θρησκείας δεν ακούσει, ένας από άλλη θρησκεία μπορεί να το κάνει.

Τα πολυάριθμα ερωτικά ή μη ξόρκια στην αρχαιότητα όχι μόνο παρέχουν πληροφορίες για τη μαγεία στον αρχαίο μεσογειακό κόσμο, αλλά και για τις περιπλοκές και τις πολιτιστικές αντιλήψεις γύρω από τη σεξουαλικότητα και το φύλο. Είναι φανερό όμως ότι ο άνθρωπος από πολύ νωρίς ένιωσε ότι δεν θα μπορούσε να επιβληθεί όπως θα ήθελε στους άλλους με τις δικές του δυνάμεις και γι’ αυτό κατέφευγε σε κάτι ανώτερο και μυστηριακό. Μια συνήθεια που επιμένει έως σήμερα…

ΟΙ ΥΠΕΡΥΨΩΜΕΝΕΣ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ

Τις έχουμε δει όλοι σε αμερικανικές ταινίες και ντοκιμαντέρ ειδικά σε μικρές επαρχιακές πόλεις των ΗΠΑ. Τι είναι τελικά;

Αν κάποιος σκεφτεί μια χαρακτηριστική πόλη της επαρχίας των ΗΠΑ, όπως τις έχουμε γνωρίσει μέσω του κινηματογράφου και των ντοκιμαντέρ, δεν θα μπορέσει να μην εντάξει στο τοπίο και μια τεράστια, συνήθως λευκή, υπερυψωμένη δεξαμενή. Σε κάθε κωμόπολη και κάθε χωριό των ΗΠΑ οι δεξαμενές αυτές λειτουργούν και ως ταμπέλες μιας και αναγράφουν το όνομα της περιοχής και ξεχωρίζουν. Γιατί όμως βρίσκονται εκεί και σε τι ακριβώς χρησιμεύουν;

Η πρακτική εξήγηση

Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με τους λόγους ύπαρξης αυτών των δεξαμενών. Κάποιοι λένε ότι υπάρχουν εκεί καθαρά για να ενημερώνουν τους περαστικούς με έναν εντυπωσιακό τρόπο για το όνομα της πόλης ή του χωριού ή για διαφημιστικούς λόγους με διάφορες εταιρίες να πληρώνουν αδρά για να μπει το όνομά τους τόσο ψηλά.

Η αλήθεια όμως είναι πολύ πιο… πεζή! Στην πραγματικότητα η ύπαρξη αυτών των πύργων νερού είναι ζωτική για την περιοχή καθώς παρέχει την κατάλληλη πίεση στο νερό, ώστε αυτό να φτάσει στις βρύσες των σπιτιών, ενώ παράλληλα αποθηκεύει νερό. Μάλιστα, οι δεξαμενές αυτές δεν υπάρχουν μόνο στις μικρές, επαρχιακές πόλεις αλλά σε κάθε πόλη που είναι χτισμένη σε επίπεδο έδαφος. Απλώς στις μεγαλουπόλεις, οι πύργοι αυτοί συνήθως «χάνονται» μέσα στα ψηλά κτίρια.

Όταν σε μια επίπεδη πόλη το νερό αντλείται από το υπέδαφος, δεν μπορεί να υπάρξει πίεση εκτός αν η αντλία λειτουργεί ασταμάτητα 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Αυτό ωστόσο θα ήταν ασύμφορο και εξαιρετικά κοστοβόρο καθώς θα απαιτούσε μεγάλη κατανάλωση ρεύματος. Έτσι αντ’ αυτού, η αντλία στέλνει νερό στον πύργο, ο οποίος μπορεί να αποθηκεύει τόνους νερού και παράλληλα να παρέχει στη συνέχεια την απαιτούμενη πίεση. Όταν οι κάτοικοι ανοίγουν την βρύση, μέσα στην δεξαμενή με τη βοήθεια της βαρύτητας δημιουργείται πίεση στο νερό, ώστε αυτό να μεταφερθεί από τον σωλήνα ως τον νεροχύτη.

Ωστόσο, αν η ζήτηση από τους κατοίκους είναι μεγάλη – για παράδειγμα κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα- η κατανάλωση του νερού αυξάνεται και έτσι τα επίπεδα του νερού και της πίεσης στη δεξαμενή αρχίζουν να πέφτουν και φτάνει πιο ασθενές νερό στις βρύσες των σπιτιών. Γι’ αυτό ο πύργος έχει έναν αισθητήρα επιπέδου κι έτσι όταν η ποσότητα του νερού σε αυτόν αρχίζει να μειώνεται τότε η αντλία λαμβάνει σήμα ώστε να αρχίσει να λειτουργεί ξανά και να στείλει νερό στον πύργο.

Ακόμα και σε περιοχές που δεν είναι επίπεδες ένας τέτοιος πύργος είναι εξαιρετικά βοηθητικός καθώς μειώνει το κόστος διανομής του νερού, όταν αυξάνεται η ζήτηση.

Δεν είναι… αμερικανική εφεύρεση

Ακόμα κι αν ως εικόνα μέσα από τις ταινίες έχουμε συνδέσει αυτούς τους πύργους με την αμερικανική επαρχία, η αλήθεια είναι ότι όχι μόνο δεν συναντώνται μόνο στις ΗΠΑ αλλά υπάρχουν σε όλο τον κόσμο και στη χώρα μας βρίσκουμε μέχρι και σήμερα εκατοντάδες κυρίως σε όσες περιοχές είναι επίπεδες. Σε μικρότερες ή μεγαλύτερες πόλεις που βρίσκονται κυρίως σε πεδιάδες μπορεί να συναντήσει κανείς τσιμεντένιες ή μεταλλικές κατασκευές πύργων, οι οποίοι κάνουν ακριβώς την ίδια δουλειά: φροντίζουν για την πίεση του νερού.

Η πραγματικότητα είναι βέβαια ότι με την εξέλιξη των δικτύων ύδρευσης οι συγκεκριμένοι υδατόπυργοι, όπως ονομάζονται στην Ελλάδα, έχουν πέσει σε μεγάλο βαθμό σε αχρησία, αν και σε ορισμένες περιοχές συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται εφεδρικά όταν ανεβαίνει η ζήτηση νερού το καλοκαίρι. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές είναι παρατημένοι και συχνά οι ντόπιοι κάνουν λόγο για φόβο κατάρρευσης. Σε άλλες περιοχές, όπως στην Πρέβεζα, έχουν ξεκινήσει εδώ και καιρό συζητήσεις για την μεταμόρφωση ενός τέτοιου υδατόπυργου που υπάρχει στην περιοχή με σκοπό να γίνει πολυχώρος πολιτισμού, έκθεση τέχνης και καφετέρια.

Παράλληλα, το τελευταίο διάστημα είχε γίνει μεγάλη συζήτηση για τον εμβληματικό ερυθρόλευκο μεταλλικό υδατόπυργο στο ύψος του Ελληνικού στην λεωφόρο Βουλιαγμένης, ο οποίος αποτελεί ένα «μνημείο» από την εποχή της τότε Αμερικανικής Βάσης και των αεροδρομίων καθώς κατασκευάστηκε το 1953 για να εξασφαλίσει σταθερή πίεση νερού στο πυροσβεστικό σύστημα της Βάσης. Ο πύργος αυτός  (ΦΩΤΟ παραπάνω) εντάσσεται στο έργο «The Ellinikon Project», με το οποίο αναδιαμορφώνεται όλη η περιοχή του παλιού αεροδρομίου του Ελληνικού. Η ανάδοχος εταιρία, Lamda Development, έχει ανακοινώσει ότι δεν σκοπεύει να κατεδαφίσει τον εν λόγω πύργο ύψους 36 μέτρων καθώς «ανήκει στη νεότερη βιομηχανική ιστορία της χώρας». Αντίθετα, θα τον εντάξει αρμονικά στο έργο.

Πάντως, η ύπαρξη των πύργων νερού πάει πολύ πίσω στην ιστορία. Είναι ενδεικτικό ότι αντίστοιχοι πύργοι με παρόμοιο σύστημα λειτουργίας είχαν εντοπιστεί στην αρχαία πόλη της Πομπηίας και ήταν υπεύθυνοι για τη διανομή του νερού σε όλη την πόλη και την διατήρηση της πίεσης. Οι πύργοι (ΦΩΤΟ) λειτουργούσαν πριν την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. Πιθανότατα είχαν δεχθεί ένα πρώτο ισχυρό πλήγμα στον ισχυρό σεισμό που είχε καταστρέψει μεγάλο μέρος της πόλη το 63 μ.Χ.

Ταβέρνες , τα καπηλειά και τα κουτούκια

Αθηναϊκή ταβέρνα

Χώρος επικοινωνίας, έκφρασης του λαϊκού κεφιού, διασκέδασης και γέλιου. Χώρος καλαμπουριού, ξεδόματος, ονειροπώλησης, χαλάρωσης και απόλαυσης. Χώρος εξομολογήσεων, αρσενικών αλληλοεκμυστηρεύσεων, πονεμένων ερωτικών ιστοριών και αθεράπευτων ερώτων. Χώρος λησμονιάς – βοηθούσης της οινοποσίας – φευγιού απο τα ντέρτια και τους καημούς της ζωής. Χώρος δημιουργίας, διαφύλαξης και ανανέωσης του μοναδικού πολιτιστικού μας αγαθού που είναι οι τοπικές μας κουζίνες. Χώρος ομαδικής ψυχοθεραπείας με θεράποντα τον ταβερνιάρη. Πρώτες συναντήσεις, ερωτικές εξομολογήσεις, αλλά και πολιτικές αναλύσεις και συνωμοτικές μαζώξεις. Χώρος κοινωνικών συναθροίσεων, οικογενειακών γιορτών όπου επιβεβαιώνεται η κοινωνική συνοχή, χαράς σπουδαίων γεγονότων, όπως γάμοι, βαφτίσια κλπ. Χώρος υπέρβασης της ζοφερής πραγματικότητας, διέξοδος και διαφυγή απο τη μοναξιά. Χώρος όπου ικανοποιείται η πείνα και η δίψα, αλλά όπου το φαγητό και το πιοτό δεν είναι παρά η αφορμή για να ενωθεί η μια ψυχή με την άλλη, να βρεί την άκρη του νήματος, να αποκαλύψει την ατομική αλήθεια και να ενωθεί με το πανανθρώπινο. Τέλος, χώρος ιστορικής μνήμης, συζητήσεων και σχολιασμού της καθημερινότητας, διαμόρφωσης της κοινωνικής συνείδησης.
Η Ταβέρνα, σε μια ιστορική πορεία, έθρεψε και ανέπτυξε τα πιο χαρακτηριστικά πολιτιστικά αγαθά του Ελληνισμού. Εδώ άνθησε η καντάδα, ανδρώθηκε το ρεμπέτικο, τραγουδήθηκαν τα αντάρτικα. Στην ταβέρνα πρωτογλέντησαν οι ξεσπιτωμένοι Μικρασιάτες, βρήκαν καταφύγιο οι απόκληροι και οι περιθωριακοί, χάρηκαν οι παλαιοί Αθηναίοι τις Απόκριες και τον Καρνάβαλο, σφυρηλατήθηκε η αντιδικτατορική συνείδηση των νέων την περίοδο της χούντας, τραγουδήθηκαν τα τραγούδια του Θεοδωράκη, έμαθαν οι νεολαίοι του 1980 να τραγουδούν τα αθάνατα ρεμπέτικα.Γιατί όμως η ταβέρνα κι όχι ο άλλος κατ’ εξοχήν χώρος που περνάει ο Έλληνας τον ελεύθερο χρόνο του, το καφενείο;

Το καφενείο είναι ο χώρος έκφρασης του συνειδητού. Στο καφενείο μαθαίνονται τα νέα (απο τα πιο σημαντικά, πόλεμοι, σεισμοί, καταστροφές, ως τα πιο ασήμαντα, ποδόσφαιρο, προξενιά, χωρισμοί), σχολιάζεται η επικαιρότητα, υπερασπίζονται οι πολιτικές πεποιθήσεις. Αναπτύσσονται οι κομματικές έρριδες, φορτίζεται το κλίμα, δημιουργούνται οι μικρές «Βουλές» της χώρας. Ο ένας προσπαθεί να πείσει τον άλλο, κυριαρχεί η λογική της αντιπαλότητας και η αντιπαράθεση των ιδεών. Η ώρα του καφέ, του ούζου με το μεζέ, η «καφενοκουβέντα» της πολιτικής. Σύγκρουση προσωπικών απόψεων, έκφραση έλλογης σκέψης. Εδώ «σκοτώνεται» η ώρα, παίζονται τυχερά παιχνίδια αλλά και συνάπτονται οικονομικές συμφωνίες, κλείνονται δουλειές, κυριαρχεί η άμιλλα. Το καφενείο στεγάζεται συνήθως σε χώρους ευάερους και ευήλιους, κοντά σε πλατείες, εκεί όπου υπάρχει κόσμος, πέρασμα, «αγορά». Δεν κλείνεται ποτέ σε υπόγεια ή απόμερα μέρη. Το καφενείο είναι ο χώρος που κυριαρχείται απο τον Λόγο και τη Συνείδηση.Η Ταβέρνα, απ’ την άλλη, είναι ο χώρος έκφρασης του ασυνείδητου. Εδώ οι άνθρωποι μιλούν με τη γλώσσα της ψυχής και όχι της λογικής. Πίνουν, μιλούν, τραγουδούν, γλεντούν, αδελφώνονται, αγαπούν, πονούν, υποφέρουν θυμούνται, λυτρώνονται. Το γλέντι, ο νταλκάς, το τσακίρ κέφι, το ζεϊμπέκικο, είναι μοναχικοί δρόμοι αναζήτησης και έκφρασης της αλήθειας, που ενωμένοι στον κοινό τόπο της ταβέρνας προσπαθούν να νικήσουν τον ανθρώπινο πόνο. Επι – κοινωνία. Η ταβέρνα είναι χώρος υπέρβασης. Ο χώρος που κυριαρχείται απο το συναίσθημα. Γι’ αυτό σπάνια βρίσκεται κοντά σε χώρους «αγοράς». Προτιμά το απόμερο, το ανήλιο. Στεγάζεται σε υπόγεια, εκεί που κατοικεί το ασυνείδητο.
Η ταβέρνα λειτούργησε σαν ο πυκνωτής της έλληνικής λαϊκής αστικής διασκέδασης. Συνδέθηκε όπως προαναφέρθηκε με πολλές εκφάνσεις του ελληνικού λαικού πολιτισμού και για αυτο το λόγο έπρεπε να βρεθούν οι τομές και οι διασυνδέσεις.Ο Γιώργος Πίττας αποτυπώνει σε ένα νέο λεύκωμα τα αθηναϊκά κουτούκια που έγραψαν ιστορία
/
«Μες στην υπόγεια την ταβέρνα/ μες σε καπνούς και σε βρισές/ απάνω στρίγγλιζε η λατέρνα/ όλη η παρέα πίναμε εψές…». Λογοτέχνες όπως ο Κώστας Βάρναλης, που έγραψε αυτούς τους στίχους, αλλά και εργάτες, ρεμπέτες, φοιτητές, πολιτικοί, έχουν κάνει σπονδή στην παραδοσιακή ταβέρνα με κεχριμπαρένια ρετσίνα, νόστιμο μεζέ και τραγούδι. (Φωτο:Βάρναλης, Τσίρκας, Παπαϊωάννου)Κατεβαίνεις μερικά σκαλοπάτια ή περνάς την ξύλινη πόρτα και βρίσκεσαι σε έναν κόσμο διαφορετικό. «Εδώ οι άνθρωποι μιλούν με τη γλώσσα της ψυχής και όχι της λογικής. Πίνουν, μιλούν, τραγουδούν, γλεντούν, αδελφώνονται, αγαπούν, πονούν, υποφέρουν, θυμούνται, λυτρώνονται» σημειώνει ο Γιώργος Πίττας στο βιβλίο του «Η αθηναϊκή ταβέρνα», καρπό πολύχρονης έρευνας, που θα κυκλοφορήσει σε λίγες ημέρες από τις εκδόσεις «Ινδικτος»…Ο συγγραφέας ξεκίνησε με ρομαντική διάθεση να αποτυπώσει με λόγο και με εικόνες χώρους που χάνονται. Με αμείωτο ενθουσιασμό -«έγραφα επί τόπου, πάνω στα χασαπόχαρτα των τραπεζιών» λέει χαρακτηριστικά- επέκτεινε την καταγραφή του σε όλες τις παλιές γειτονιές: από την Πλάκα, τη Νεάπολη, το Μεταξουργείο, ως το Παγκράτι, την Κυψέλη, την Καισαριανή, το Χαλάνδρι αλλά και τον Πειραιά. Κι ακόμα, μας παρασύρει σε ένα ταξίδι δύο αιώνων, καθώς αφηγείται την ιστορία της αθηναϊκής ταβέρνας, παράλληλα με τη ανάπτυξη της πρωτεύουσας:
«Πώς δηλαδή η ταβέρνα από ένα υγρό, στενόχωρο υπόγειο κτίσμα, με ξύλινα βαρέλια στο χωμάτινο δάπεδο, όπου πουλιόταν κρασί χύμα, εξελίχθηκε στο πέρασμα των δεκαετιών στη μήτρα της λαϊκής διασκέδασης, ειδικά τη δεκαετία ’50-’60, και πώς τη δεκαετία της χούντας, αλλά και μετά, η διασκέδαση αυτή μετατράπηκε σε μια ξέφρενη επίδειξη πλούτου και κακού γούστου».

.
* Η ιστορία της αθηναϊκής ταβέρνας ξεκινάει με την ανακήρυξη της Αθήνας σε πρωτεύουσα της Ελλάδας, το 1834. Ενώ η βαυαρική αυλή πίνει μπίρα, η ταπεινή ρετσίνα ρέει στα λαϊκά στρώματα. Αρχικά οι ταβέρνες είναι χώροι όπου πουλιέται κρασί. Ο χώρος παρασκευής των εδεσμάτων δεν ξεχωρίζει από τον χώρο κατανάλωσης, ενώ η προετοιμασία και το μαγείρεμα γίνεται εμπρός στα μάτια των θαμώνων, μέσα σε ατμόσφαιρα πνιγμένη από την «κνίσα του ψησίματος», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο γάλλος περιηγητής J. Ν. Abbot.
.
* Την εποχή εκείνη, παραμονή εκλογών πολλές ταβέρνες γίνονται κέντρα προεκλογικών συγκεντρώσεων: «Σε τέτοιες “σκηνογραφικές” ταβέρνες συναντάμε υποψηφίους δημάρχους, βουλευτές που χρησιμοποιούν με το αζημίωτο τραμπούκους (από την ονομασία μάρκας πούρων “Trabukos”, που ελάμβαναν ως φιλοδώρημα οι πληρωμένοι οπαδοί για τη συμμετοχή τους στις προεκλογικές εκδηλώσεις) από τις περιοχές του Ψυρρή, της Πλάκας, του Μεταξουργείου και της Βάθη».
.
* Μέχρι το 1922 στις περισσότερες ταβέρνες της Αθήνας οι μουσικοί παίζουν δημοτικά τραγούδια, όμως οι Μικρασιάτες φέρνουν έναν άλλο τρόπο διασκέδασης και η ορχήστρα, στημένη στο κέντρο του καταστήματος, παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Το άρωμα της ανατολής δίνει τη σκυτάλη στους μπουζουκομπαγλαμάδες όταν αρχίζει να αναδύεται το ρεμπέτικο τραγούδι. «Μάγκες, νταήδες, λαθρέμποροι, χασικλήδες, μαχαιροβγάλτες» κυριεύουν τις ταβέρνες.
«Κάθε βράδυ έπεφταν πιστολιές και μαχαιριές -χώρια τα αλλα» διηγείται ένας από τους υπαλλήλους της ταβέρνας του Σαραντόπουλου. «Ολοι οι σερβιτόροι και ο Σαραντόπουλος οπλοφορούσαμε, ενώ ήλθε καιρός που μέσα στο μαγαζί υπήρχανε πάνω από 15 πιστόλια. Αν, χωρίς να το θέλεις, γύριζες το κεφάλι και κοίταζες κάποιον, μπορούσε να γίνει σε δυο λεπτά φονικό άγριο».

…
* Οπως υπογραμμίζει ο Γ. Πίττας για πολλά χρόνια οι ταβέρνες ήταν χώρος όπου οι μάγκες έπαιρναν το βάπτισμα του πυρός. Ο ίδιος ήταν 16 ετών όταν «βαπτίσθηκε» σε ένα τέτοιο κουτουκάκι: «Εγινα φίλος του κρασιού και της ιδιαίτερης ατμόσφαιρας της ταβέρνας. Ενιωθα ότι εκεί ο άνθρωπος διαστέλλεται και μοιράζεται πράγματα με άλλους», μας λέει. Ταυτόχρονα έμαθε και τους άρρητους κώδικες συμπεριφοράς: «Μια φορά άρχισα να φωτογραφίζω σε ένα λαϊκό καπηλειό, χωρίς να έχω φροντίσει να γνωρίσω πρώτα τον ταβερνιάρη. Ξαφνικά, σηκώνεται ένας μάγκας και μου λέει: “Παλληκαράκι, ακούμπησε το καρουλάκι, ατάκα και επί τόπου! Κι αν έχω πει στη γυναίκα μου ότι έχω πάει μετανάστης στη Γερμανία;”… Από τότε πριν μπω σε κάθε ταβέρνα ρωτούσα σχολαστικά αν ενοχλώ».
* Ο συγγραφέας τρυπώνει σε στέκια της Αθήνας και του Πειραιά που έχουν αφήσει εποχή. Ξεχωριστά, καταγράφει την ιστορία από 30 ταβέρνες, σαν σενάριο για κινηματογραφική ταινία. Ορισμένες ανήκουν πλέον στην ιστορία. Οπως ο «Απότσος», που έθρεψε γενιές αλλά και τον βασιλιά Κωνσταντίνο, όταν το 1920 επέστρεψε από την εξορία. «Η ταβέρνα του Θεόφιλου» στην Πλάκα με το πιο αριστοκρατικό ζευγάρι για ιδιοκτήτες: ο Θεόφιλος, όμοιος με εγγλέζο τζέντλεμαν, και η γυναίκα του, Ιώ, που άφησε τη σκηνή του Αττίκ για να σερβίρει φασολάδα.

.
Τραγουδώντας ρεμπέτικα και αντάρτικαΥπάρχουν, όμως, και πολλά άλλα στέκια που συνεχίζουν, τη δράση τους. Το «Ειδικόν», στα Ταμπούρια, που κοσμεί το εξώφυλλο της έκδοσης, έχει περίτεχνα ράφια μπακάλικου και τρία μεγάλα παλιά ψυγεία. Κι ακόμα, το «Στέκι του Αρτέμη», στον Πειραιά, συγκεντρώνει τους μερακλήδες της περιοχής, ενώ προς το μεσημέρι προστίθεται ένα μπουζούκι.
«Η ταβέρνα, σε μια ιστορική πορεία έθρεψε και ανέπτυξε τα πιο χαρακτηριστικά πολιτιστικά αγαθά του ελληνισμού» σημειώνει ο Γ. Πίττας. «Εδώ άνθισε η καντάδα, ανδρώθηκε το ρεμπέτικο, τραγουδήθηκαν τα αντάρτικα. Στην ταβέρνα πρωτογλέντησαν οι ξεσπιτωμένοι Μικρασιάτες, βρήκαν καταφύγιο οι απόκληροι, χάρηκαν οι παλαιοί Αθηναίοι τις Απόκριες και τον Καρνάβαλο, σφυρηλατήθηκε η αντιδικτατορική συνείδηση των νέων στην περίοδο της χούντας, ακούστηκαν τα τραγούδια του Θεοδωράκη, έμαθαν οι νεολαίοι του 1980 να τραγουδούν τα αθάνατα ρεμπέτικα».
Δύο παραρτήματα διανθίζουν την έκδοση. Το πρώτο με θέμα «Η ταβέρνα στον Ελληνικό Κινηματογράφο» και το δεύτερο «Εγραψαν για την ταβέρνα», με αφηγήσεις των Γιώργου Ζαμπέτα, Σωτηρίας Μπέλλου, Μέντη Μποσταντζόγλου κ.ά.

Πού να’ ναι εκείνος ο μπεκρής…
Ένα μικρό αφιέρωμα, για τους γραφικούς μπεκρήδες, που η παρουσία τους στα καπηλειά και τις ταβέρνες έδινε μια άλλη διάσταση στην ανθρωπιά, που σήμερα όλοι ψάχνουμε να βρούμε!..
Πολλά τα παλιά καπηλειά… Κι ακόμη περισσότερες οι ταβέρνες!.. Όσοι πήγαιναν παλιά στην Πλάκα τα θυμούνται ακόμη!.. Η ομορφιά και ο ρομαντισμός πήγαιναν μαζί… Ακόμη περισσότερο όταν τσίκνιζε λιγάκι ο μεζές και η ρετσίνα ριχνόταν στα μπουκάλια με τις οκάδες!
Εμείς οι πιο φτωχοί μαζευόμασταν συχνά στα καπηλειά και τις ταβέρνες των συνοικιών. Όπου ταβέρνα και γαζία, όπου καπηλειό και νυχτολούλουδο!.. Και οι γαρδένιες; Παντού μεθούσαν με το άρωμά τους τον περίγυρω, από τον ασβεστωμένο τοίχο με τους τσιμεντόλιθους μέχρι … τα μαλλιά των κοριτσιών, που ήταν στολισμένα ειδικά για τ’ αγόρια, που έριχναν κρυφά τις ματιές τους ή -τάχα μου- σφυρίζοντας αδιάφορα!

Ακόμη περισσότερο όταν οι καλοκαιρινοί μήνες γιόμιζαν από τραγούδια ευθυμίας και τα γκαρσόνια δεν προλάβαιναν να παίρνουν τις παραγγελίες για καλό μεζέ και καλή μυρωδάτη ρετσίνα!..
Εκείνο, όμως, που δεν θα λησμονήσουμε ποτέ είναι οι γραφικές φιγούρες των μπεκρήδων που πήγαιναν στα καπηλειά και τις ταβέρνες!.. Ήσαν όπως ακριβώς τους απεικονίζουν οι καλλιτέχνες στις ζωγραφιές τους ή τους περιγράφουν οι χρονογράφοι στα κείμενά τους: Κατακόκκινα μάγουλα, στο ίδιο χρώμα και η (συνήθως) χοντρή ή πλακουδερή μύτη τους, με λίγα μαλλιά ανακατεμένα και το ένα μανίκι συνεχώς ριγμένο στον ώμο!… Συνήθως άδολοι και βαθιά ανθρώπινοι τύποι!…
Δεν μιλάμε, ασφαλώς, για την περπατησιά τους. Όποιος έχει δει ταινίες με τον Ορέστη Μακρή, όπως για παράδειγμα, «Ο Μεθύστακας», ασφαλώς και έχει την εικόνα στο μυαλό του. Η ανθρωπιά σε όλο της το μεγαλείο!..

ο μεγαλύτερος Έλληνας ηθοποιός για μένα τραγουδά τον μεγάλο Μάνο

ΕΛΒΙΕΛΕΣ ΚΑΙ ΣΠΟΡΤΕΞ . Ο ΜΥΘΟΣ ΤΩΝ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΠΑΠΟΥΤΣΙΩΝ

ΗΕλβιέλα γεννήθηκε νότια και παραχώρησε το όνομά της σε μια ολόκληρη κατηγορία παπουτσιών την εποχή εκείνη, αυτά που σήμερα λέμε “σταράκια”.

“‘Ελβις Πρίσλευ ξαναέλα, με παπούτσια Ελβιέλα” ή “Ελβιέλα θα φορέσω για ν’ αρέσω” ήταν δύο από τα πολλά συνθήματα της εποχής με πρωταγωνίστρια την Ελβιέλα, τα πάνινα παπούτσια με τη λαστιχένια σόλα, πρόγονο των All Star, με ελληνικότατη, όμως, καταγωγή. Τότε που στο “Ροκ” ο Σταμάτης Κραουνάκης με την Άλκηστη Πρωτοψάλτη τραγουδούσαν «Ροκ είναι σμόκιν και ελβιέλο / είναι ο Αμπότ με τον Κοστέλο / αυτοί ‘ναι ροκ!». Και αν η νέα γενιά, σήμερα, αναγνωρίζει μόνο τα πάνινα της Converse, η Ελλάδα μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80 είχε τη δική της λέξη για να περιγράψει τα συγκεκριμένα παπούτσια.

Όσοι έχουν περάσει ήδη το κατώφλι των 40 χρόνων, πιθανότατα να είχαν ακούσει από τους γονείς τους τη φράση “Πάλιωσαν οι ελβιέλες σου, να πάμε στο Λαμπρόπουλο να πάρουμε καινούργιες για το σχολείο”, γιατί ήταν τα παπούτσια που φορούσαν τα παιδιά στη γυμναστική, στις παρελάσεις και τις γυμναστικές επιδείξεις αλλά σύντομα έγιναν σύμβολο των άγριων νιάτων του ’50, ένα στιλ που λάνσαρε με επιτυχία ο James Dean, με λευκό μπλουζάκι, τζιν και αθλητικό.

Τα Ελβιέλα γεννήθηκαν στην Καλλιθέα, στην οδό Καλυψούς (κοντά στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο) το 1928 από την ΕΛ.ΒΙ.ΕΛΑ., την Ελληνική Βιομηχανία Ελαστικού, με ιδρυτές τους Νικόλαο Μαυροφίδη και Νικόλαο Αγνιάδη, με καταγωγή από τη Μικρά Ασία. Εκείνη την εποχή αυτά ήταν τα μόνα αθλητικά παπούτσια που κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα, δεν υπήρχε άλλη εταιρεία που να κατασκευάζει τέτοιου είδους παπούτσια με λαστιχένια σόλα, οπότε το αρτικόλεξο της βιομηχανίας ταυτίστηκε στο μυαλό και την καθημερινότητα των Ελλήνων με τα πάνινα αθλητικά παπούτσια, τα οποία έβγαιναν μόνο σε λευκό χρώμα.

Ο αγγλικός όρος sneakers, τον οποίο χρησιμοποιούμε σήμερα για τα αθλητικά, δεν είχε μπει ακόμη στο λεξιλόγιο των Ελλήνων, παρότι εισήχθη στα λήμματα των αγγλόφωνων λεξικών γύρω στα 1870, για να περιγράψει τα παπούτσια με λαστιχένια σόλα που δημιουργεί έναν χαμηλής έντασης ήχο και δίνει την ευκαιρία σε αυτόν που τα φοράει να περπατάει αθόρυβα, να κινείται ύπουλα δηλαδή όπως ακριβώς μεταφράζεται η λέξη “sneak”, από όπου προκύπτει ο όρος.

Η ΕΛ.ΒΙ.ΕΛΑ έμεινε ανενεργή σε όλη τη διάρκεια της Κατοχής και άνθισε στη δεκαετία 1950-1960, που έφτασε να απασχολεί περίπου 300 εργαζόμενους. Ο αρχικός ιδρυτής της, ωστόσο, Νικόλαος Μαυροφίδης, είχε πεθάνει από το 1944, οπότε το μερίδιό του κληροδοτήθηκε στους γιούς του Αιμίλιο και Στέφανο Μαυροφίδη. Ο Αγνιάδης είχε αποχωρήσει επίσης, λόγω ηλικίας. Δυστυχώς, η εταιρεία σταμάτησε οριστικά τη λειτουργία της στα μέσα του 1961, καθώς υπέστη γενική κατάσχεση λόγω χρεών σε τράπεζες και ιδιώτες πιστωτές.

Η ονομασία της εταιρείας όμως, μετά το κλείσιμό της πωλήθηκε από τους πιστωτές στη μεγάλη υποδηματοποιία «Αλυσίδα» (που είχε ιδρυθεί το 1932 ως «Ηνωμένα Εργοστάσια Καουτσούκ Ο.Ε.»), με έδρα στη Θεσσαλονίκη και η εταιρεία μετονομάστηκε σε «Αλυσίδα-Ελβιέλα». Κάποιοι θυμούνται ακόμη, το μεγάλο μαγαζί της εταιρείας στη συμβολή Εγνατίας και Αριστοτέλους, απέναντι από το άγαλμα του Βενιζέλου. Για πολλά χρόνια επίσης, η Αλυσίδα- Ελβιέλα ήταν προμηθευτής τού Ελληνικού Στρατού. Όσοι υπηρέτησαν τη θητεία τους, ίσως θυμούνται τα μπλε πάνινα με άσπρη σόλα παπούτσια που χορηγούσαν στους νεοσύλλεκτους για τη γυμναστική.

Ωστόσο, ο ηλικίες στη δεκαετία των 30’s μεγάλωσαν με άλλον όρο για να χαρακτηρίσουν τα αθλητικά παπούτσια, κι αυτός δεν ήταν άλλος από τα “Sportex”. Αυτό συνέβη γιατί στα μέσα του 1970 ιδρύθηκε στην Ελλάδα από τον Νίκο Κατράντζο (αθλητή του Άρη Θεσσαλονίκης και γνωστό από τα καταστήματα KAΤΡΑΝΤΖΟΣΠΟΡ σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Ηράκλειο Κρήτης) η «Sportex», αντιπροσωπεία γαλλικής εταιρείας αθλητικών υποδημάτων (Στην εποχή της Sportex δεν υπήρχαν NIKE, ΑDIDAS, PUMΑ), η οποία άρχισε να εισάγει σε μεγάλες ποσότητες τέτοια παπούτσια στη χώρα μας.

Το ατού τους ήταν πως τόσο εκείνα που εισήγαγε η αντιπροσωπεία της Sportex, όσο και εκείνα που παρήγαγε η Ζίτα Ελλάς έβγαιναν σε μεγάλη ποικοιλία χρωμάτων και όχι μόνο σε άσπρο και μπλε όπως οι ελβιέλες και είχαν πολύ μεγαλύτερη ζήτηση. Όμως τα παπούτσια με τη λαστιχένια σόλα εξακολοθούσαν να αποκαλούνται Ελβιέλα μέχρι τις αρχές του 1983, όταν εισήχθησαν για 1η φορά στην Ελλάδα τα All Star κατασκευασμένα από την αμερικανική εταιρεία Converse.

Ακόμη και σήμερα όμως, υπάρχει μια γενιά που αποκαλεί τα αθλητικά ελβιέλες, ακόμη κι αν υπάρχει φαρδύ πλατύ πάνω τους το σήμα της Nike ή το στρογγυλό σήμα της Converse στο πλάι των All Star, γιατί γι’ αυτή τη γενιά οι σταρ ήταν αδιαμφισβήτατα οι ελβιέλες.

 

 

 

---

 

ΚΑΜΙΑ ΚΕΡΚΟΠΟΡΤΑ ΔΕΝ ΑΛΩΣΕ ΤΗΝ ΠΟΛΗ . Η ΕΛΕΝΗ ΓΛΥΚΑΤΖΗ ΑΡΒΕΛΕΡ ΔΙΑΛΥΕΙ ΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ

Η κορυφαία βυζαντινολόγος ιστορικός αναλύει τις συνθήκες που επικρατούσαν εκείνη την περίοδο, μιλάει για την παρακμή και τον διχασμό στην αυτοκρατορία και γκρεμίζει μύθους

Τρίτη 29 Μαΐου 1453: Μετά από πολιορκία περίπου δύο μηνών η Κωνσταντινούπολη πέφτει. Ο Μώαμεθ ο Β’, με στρατό 150.000 ατόμων, καταφέρνει να αλώσει τη Βασιλεύουσα (είχε φτάσει μπροστά στα τείχη της στις 5 Απριλίου) και ουσιαστικά να βάλει την ταφόπλακα σε αυτό που εμείς σήμερα γνωρίζουμε ως Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

Ποιες ήταν όμως οι συνθήκες που οδήγησαν στην παρακμή και στην Άλωση που σήμανε και τη διάλυση του Βυζαντίου; Ποιο ήταν το κλίμα που επικρατούσε μέσα στον Πόλη τον καιρό της πολιορκίας και ποιοι είναι οι μύθοι που έχουν επικρατήσει γύρω από τα γεγονότα της 29ης Μαΐου 1453; Η κορυφαία βυζαντινολόγος ιστορικός, Έλενη Γλύκατζη-Αρβελέρ είναι η πλέον αρμόδια για να δώσει απαντήσεις.

“Το όνομα Βυζάντιο δεν είναι το σωστό όνομα. Οι Βυζαντινοί δεν ονόμασαν ποτέ τον εαυτό τους έτσι. Ρωμαίοι ήταν πάντα. Πάντοτε Ρωμιοί, πάντοτε Ρωμαίοι, πάντα Αυτοκράτορας και Βασιλεύς Ρωμαίων. Γιατί το Βυζάντιο δεν είναι παρά ο κληρονόμος, ο διάδοχος, ο οργανικός συνεχιστής της μεγάλης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Στα αρχεία της ιστορίας δεν θα βρούμε ληξιαρχική πράξη της γέννησης του Βυζαντίου γιατί ακριβώς είναι συνέχεια της Ρώμης, οργανική συνέχεια της Ρώμης”, τονίζει σε τηλεοπτική της συνέντευξη και συνεχίζει: “Ίσως θα πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί εμείς οι Έλληνες, εμείς οι Ρωμιοί έλεγα, γιατί μιλάμε για Βυζάντιο. Της μεγαρικής αποικίας με αυτό το όνομα πάνω στα ερείπια της οποίας ο Κωνσταντίνος έχτισε την Πόλη.

Οι Καθολικοί δεν θέλησαν ποτέ να αναγνωρίσουν το σχισματικό Βυζάντιο ως την πραγματική συνέχεια της Ρώμης, γιατί για αυτούς η Ρώμη είναι το κέντρο του κόσμου, η έδρα του Πάπα, ο ευγενής τίτλος. Πώς θα μοιραστούν αυτό τον τίτλο με τους σχισματικούς Ορθόδοξους της Ανατολικής Ρώμης, της δεύτερης Ρώμης, της Κωνσταντινούπολης. Αυτοί (οι Καθολικοί) τον 16ο αιώνα στο Παρίσι, ονόμασαν για πρώτη φορά τα ελληνικά έργα εκείνη της εποχής, βυζαντινά έργα. Έκτοτε τα ονομάζουμε κι εμείς έτσι μολονότι ξεχάσαμε με αυτό τον τίτλο ότι έπρεπε να λέμε και να διαλαλούμε ότι το Βυζάντιο είναι η χιλιόχρονη, παγκόσμια αυτοκρατορία του μεσαιωνικού Ελληνισμού, συνέχεια της ελληνικής παράδοσης. Αυτής της αυτοκρατορίας είμαστε οι γόνοι. αυτής της θρησκείας είμαστε πιστοί. Εμείς είμαστε οι συνεχιστές και της ρωμαϊκής και της ελληνικής και της χριστιανικής παράδοσης. Είμαστε η οργανική, η ζωντανή συνέχεια αυτού που λέμε Βυζάντιο, ενώ έπρεπε να το πούμε Ρώμη, τη δεύτερη Ρώμη. Και ο όρος Ρωμιοσύνη ας μην το ξεχνάμε είναι τίτλος τιμής και όχι ένας παρακατιανός τίτλος όπως θέλησαν κάποτε να πουν οι αρχαιόπληκτοι μόνο Έλληνες. Την αποφράδα ημέρα ο τελευταίος αυτοκράτορας πεθαίνει στις επάλξεις, η Πόλις έπεσε αλλά η Ρωμανία, το Βυζάντιο δηλαδή, η ρωμαϊκή ψυχή, η ελληνική ψυχή, η Ρωμανία κι αν πέθανε ανθεί και φέρει κι άλλο, λέει το ποντιακό άσμα”.

Στο βιβλίο της “Γιατί το Βυζάντιο” γράφει για τη σχέση του Βυζαντίου με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο: “Αδιάσπαστος κρίκος το Βυζάντιο ανάμεσα στον αρχαίο (στον ελληνιστικό κυρίως ελληνισμό) και στο σύγχρονο, η ιστορία του εξηγεί την ειδοποιό ψυχοσύνθεση των Νεοελλήνων και καθορίζει τη σχέση τους με την Ευρώπη και τα Βαλκάνια, υπαγορεύοντας, υπόγεια έστω και λάθρα, τη διαχείριση, από την πολιτεία, αλλά και από τους απλούς πολίτες, του «ένδοξου» παρελθόντος. Ξένο βέβαια τελείως το βυζαντινό επίτευγμα από την κυρίαρχη πεποίθηση ότι το Βυζάντιο αποτέλεσε ένα χιλιόχρονο θεοκρατικό σκοταδιστικό σχήμα, πλήρες από ανατολικό δεσποτισμό.   Παρεξηγημένο λοιπόν το Βυζάντιο… Παρεξηγημένο ιδιαίτερα όταν το συγκρίνουν με το αρχαιοελληνικό μεγαλείο, έστω και αν αναγνωρίζεται έτσι η ιστορική συνέχεια του ελληνισμού. Παρεξηγημένα τα πνευματικά του ενδιαφέροντα και οι διανοούμενοί του, που προέρχονται αποκλειστικά σχεδόν από τις εκκλησιαστικές τάξεις. Χαρακτηριστικά θα πω εδώ ότι ενώ η αρχαιοελληνική γλώσσα έδωσε τα ονόματα των επιστημών (και ιδιαίτερα της φιλοσοφίας αλλά και του θεάτρου) καθώς και τους αντικειμένου τους σε όλες σχεδόν τις νεότερες ευρωπαϊκές γλώσσες, το Βυζάντιο κληροδότησε γλωσσικά στην Ευρώπη όρους που σχετίζονται σχεδόν όλοι με τις ιδεολογίες, με τη θρησκεία και την εκκλησιαστική πρακτική. Αναφέρω ως παράδειγμα τους όρους: ορθοδοξία, καθολικός, κοιμητήριο, αίρεση και αιρετικός, ιεραρχία και εικονοκλάστης, λέξεις που τόσο χρησιμοποιούν οι νέοι της εποχής μας, αυτοί που αρνούνται την όποια αυθεντία”.

«Η Πόλη είναι πλέον μικρή»

Για την κατάσταση που επικρατεί στην Κωνσταντινούπολη λίγο πριν την Άλωση αναφέρει συνέντευξη της που είχε παραχωρήσει στα “Νέα”: «Βρισκόμαστε στα μέσα του 15ου αιώνα, γύρω στο 1450. Η Πόλη είναι μια μικρή πόλη πια- έχει δεν έχει 70.000 κατοίκους, όταν άλλοτε είχε περάσει το μισό εκατομμύριο. Η Πόλη έχει αποδεκατιστεί από την πανώλη και τις αλλεπάλληλες πολιορκίες των Τούρκων. Αλλά και από τις διαμάχες των Δυτικών, αφού οι προστριβές Γενοβέζων και Βενετσιάνων γίνονταν στο λιμάνι της μέσα. Υπήρχε και μια τάση ανεξαρτητοποίησης των λίγων χωρών που παρέμεναν ελεύθερες- όχι μόνο του Μυστρά που παρεμπιπτόντως έπεσε το 1460, επίσης στις 29 Μαΐου! Η κατάσταση ήταν μιας ανασφάλειας γενικής».

Η ιστορικός τονίζει πως μέσα στην Πόλη το κλίμα ήταν εμφυλιακό:  «Υπήρχε μια μεγάλη ενωτική και ανθενωτική διαμάχη, υπέρ και εναντίον της Ένωσης των Εκκλησιών. Οι αντίθετοι στην Ενωση συμμαχούσαν και με τους Τούρκους και ήταν οι λεγόμενες παρά φύσιν συμμαχίες. Οι υπέρμαχοι της Ενωσης διακήρυσσαν: “Οταν οι δύο Ρώμες ήταν ενωμένες διαφεντεύαμε τον κόσμο. Όταν διχάστηκαν, χάσαμε τα πρωτεία”. Με αυτή την έννοια η πραγματική πτώση της Πόλης χρονολογείται από το 1204 και μετά. Η ανθενωτική διαμάχη πήρε μάλιστα τεράστιες διαστάσεις μετά το 1438 και τη Σύνοδο της Φερράρας. Εκεί ο Αυτοκράτορας Ιωάννης Η΄ ξεσήκωσε την Εκκλησία σε μια τελευταία προσπάθεια Ένωσης, αλλά ενώ η διανόηση ήθελε να είναι αναγεννησιακή, η Εκκλησία παρέμενε προσηλωμένη στα πάτρια κατά τρόπο φανατικό, αν όχι τίποτα παραπάνω».

Συνεχίζοντας τονίζει πως στην παρακμή της αυτοκρατορίας και της Πόλης είχαν συμβάλει και οι δεισιδαιμονίες. «Υπήρχε όμως ακόμη ένας παράγοντας παρακμής. Ήταν η γενική δεισιδαιμονία που τρεφόταν από τις προφητείες. Ήδη από τον 6ο αιώνα υπήρχαν προφητείες, τότε ήταν όμως αισιόδοξες. Τώρα προφήτευαν το τέλος της Πόλης και μαζί το τέλος του κόσμου και της Ιστορίας. Αυτό ήταν, λοιπόν, το κλίμα στην Κωνσταντινούπολη της εποχής. Δεισιδαιμονία, διχόνοια, φτώχεια, κακομοιριά. Οι Βυζαντινοί ζούσαν σε μια πόλη ερημωμένη. Και στα ανάκτορα του Πορφυρογέννητου πολύ λίγα δωμάτια χρησιμοποιούνταν. Όπως λέει και ο Παλαμάς στον “Δωδεκάλογο του Γύφτου”: “Και ήταν οι καιροί που η Πόλη/ πόρνη σε μετάνοιες ξενυχτούσε/ και τα χέρια της δεμένα τα κρατούσε/ και καρτέραγ΄ ένα μακελάρη (…) Και καρτέραγε τον Τούρκο να την πάρει”» αναφέρει.

«Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεν μπορούσε να σταθεί μόνη της όρθια»

Η Έλενη Γλύκατζη-Αρβελέρ τονίζει ότι η Πόλη θα μπορούσε να είχε πέσει στα χέρια των Τούρκων πολύ νωρίτερα: «Ο λόγος που δεν έγινε αυτό και ανάσανε για πενήντα χρόνια ήταν ότι ο Βαγιαζίτ έπεσε στα χέρια των Μογγόλων. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δεν μπορούσε να σταθεί μόνη της όρθια. Ο Μανουήλ έτρεχε να δει τους Καρόλους, ο Ιωάννης πήγε στη Φερράρα. Είναι η εποχή των επαιτών αυτοκρατόρων. Πήγαιναν επαίτες στη Δύση, έστω και αν τους δέχονταν εκεί με τιμές και δόξες. Κάτι που συνήθως οι Έλληνες δεν δέχονται είναι ότι ο Πάπας προσπάθησε να βοηθήσει. Διέθεσε τις ιντουλγκέντσιες- τα επί πληρωμή συγχωροχάρτια- του 1450, που ως ιντουλγκέντσιες Ιωβηλαίου ήταν πιο προσοδοφόρες, στον πόλεμο κατά των Τούρκων. Άλλο αν αυτό δεν ήταν αποτελεσματικό, αφού έδωσε τα χρήματα στους Αραγωνέζους που τα χρησιμοποίησαν για δικούς τους σκοπούς».

Τι λέει όμως για περί προδοσίας της Πόλης από τη Δύση; «Πολλοί λένε ότι η Δύση δεν βοήθησε. Όταν όμως μιλάμε για Δύση τι εννοούμε; Οι Βυζαντινοί ήταν όλη η Ανατολή. Η Δύση ήταν πολυδιασπασμένη και ο Πάπας είχε ένα σχίσμα στην πλάτη του και την Ανατολική Εκκλησία εναντίον του. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν ο Παλαιολόγος πολεμάει τους Τούρκους μαζί με τον απεσταλμένο του Πάπα, Ισίδωρο του Κιέβου, και τους Γενοβέζους, ο Γεννάδιος- ο Γεώργιος Σχολάριος, πρώτος Πατριάρχης μετά την Άλωση τοιχοκολλούσε ανάθεμα εναντίον του Παλαιολόγου. Και επίσης: μετά την πτώση της Πόλης, οι Δυτικοί έτρεμαν. Όταν ανέλαβε Πάπας ο Ένιο Σίβλιο Πικολομίνι, δηλαδή ο Πίος Β΄, έγραψε μια πραγματεία για την Άλωση στην οποία μιλούσε για καταστροφή της Χριστιανοσύνης. Αντίθετα οι Ρώσοι, που είναι μάλιστα φανατικοί ανθενωτικοί, δεν γράφουν σχεδόν τίποτα για την πτώση της Πόλης. Πέρασαν χρόνια για να αρχίσουν οι σλαβικοί θρήνοι. Εκείνοι που θρήνησαν από την αρχή για την Πόλη είναι στην Τραπεζούντα. “Πάρθεν η Πόλη, πάρθεν η Ρωμανία”, έλεγαν» τονίζει.

Η κορυφαία βυζαντινολόγος τονίζει ότι το Ρούμελι Χισάρ, το κάστρο που έχτισε ο Μωάμεθ το 1452 για να ελέγχει το πέρασμα ανάμεσα στη Μαύρη Θάλασσα και τη Θάλασσα του Μαρμαρά, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην έκβαση της πολιορκίας. «Διούλκησε και τον στόλο περνώντας τα πλοία του στον Κεράτιο. Από την άλλη πλευρά, μόνο 3-4 πλοία γενοβέζικα πέρασαν και αυτά για να φέρουν τροφή στους πολιορκημένους» λέει και προσθέτει πως φυσικά κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει τον τεράστιο στρατό του Μωάμεθ: «Ο Μωάμεθ είχε μαζέψει Σέρβους, Αλβανούς, Τούρκους. Απέναντι στους τουλάχιστον 100.000 άντρες του- μερικοί μιλούν για 120.000, άλλοι τους ανεβάζουν σε 200.000- αντιπαρατάσσονταν περίπου 4.500 άνθρωποι το πολύ, μαζί με τους ξένους. Και πολλοί ήταν παιδιά και γυναίκες που πολεμούσαν με αγκωνάρια. Μεγάλη ήταν η βοήθεια των Γενοβέζων, αλλά όταν σκοτώθηκε ο Τζουστινιάνι έχασαν το ηθικό τους και υποχώρησαν. Όσοι πολέμησαν, πάντως, πολέμησαν ηρωικά. Οταν ο Μωάμεθ έστειλε αποκρισάριο στον Παλαιολόγο ζητώντας του να παραδώσει την Πόλη, πήρε την απάντηση ότι η Πόλη δεν είναι δικό του πράγμα και πως “με τη δική μας θέληση αποφασίσαμε να πεθάνουμε”. Ακόμη και ο περίφημος Νοταράς που είχε τρεις υπηκοότητες και όλη του την περιουσία στο εξωτερικό, και που είπε ότι είναι καλύτερο το τουρκικό καφτάνι από τη λατινική τιάρα, πολέμησε και εν τέλει εκτελέστηκε από τους Τούρκους. Και πρέπει να πούμε και για τον Μωάμεθ, που συνηθίζουμε να τον ταυτίζουμε με τη βαρβαρότητα, ότι δεν ήταν βάρβαρος ή δεν ήταν μόνο βάρβαρος. Ήταν από τους μεγαλύτερους μεταρρυθμιστές της Τουρκίας. Ήξερε τι ήθελε και πώς να το κάνει».

«Ο Γεννάδιος έχει τοιχοκολλήσει ανάθεμα για τον Κωνσταντίνο»

Η Ελένη Γλύκαντζη Αρβελέρ δίνει μια εικόνα των τελευταίων στιγμών της Πόλης τονίζοντας: “29 Μαΐου μετά από μια μεγάλη πολιορκία. Ο Κωνσταντινός ο 11ος επάνω στις επάλξεις της Πύλης του Ρωμανού. Έχει δίπλα του τον Τζουστινιάνι ο οποίος είναι Γενοβέζος. Ο Τζουστινιάνι έχει μαζί του 800 περίπου Γενοβέζους στρατιώτες, καθολικούς. Δίπλα τους ο Ισίδωρος του Κιέβου, μητροπολίτης της ουκρανικής πόλης, Έλληνας ο οποίος όμως αποδέχεται τα πρωτεία του Πάπα. Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος ΧΙ έχει κάνει πριν λίγες μέρες ενωτική λειτουργία στην Αγια Σοφιά. Τι κάνουν οι ανθενωτικοί; Δηλαδή όλοι οι καλόγεροι της πόλης εκείνη την εποχή. Ο Γεννάδιος, ο οποίος γίνεται μετά Πατριάρχης από τον Μωάμεθ έχει τοιχοκολλήσει ανάθεμα εναντίον του Κωνσταντίνου στο κελί του. Όταν μπαίνουν οι Οθωμανοί, όταν έχουν περάσει πλέον όλα τα πλοία τους, όταν όλα είναι ανοιχτά είναι η γιορτή της Αγίας Θεοδοσίας. Όταν βγαίνουν οι Χριστιανοί από τη λειτουργία της Αγίας πέφτουν πάνω στα στρατεύματα των Οθωμανών που έχουν μπει πλέον μέσα στην πόλη.

Οι Οθωμανοί έχουν τρεις μέρες για να κάνουν πλιάτσικο στην Πόλη και ψάχνουν μέσα στα σπίτια που είναι κρυμμένοι οι στρατιώτες γιατί δεν μπορούν να φανταστούν ότι ήταν τόσο λίγοι αυτοί που αντιστάθηκαν σε περίπου 150.000 στρατό. Η Κερκόπορτα να λέμε ότι είναι ένα σύμβολο. Το θέμα εδώ είναι ότι οι Χριστιανοί μέσα στην πόλη ήταν διχασμένοι, όπως πάντα οι Έλληνες, σε Ενωτικούς και Ανθενωτικούς. Οι μεν έλεγαν μόνο όταν οι δύο Ρώμες ήταν ενωμένες κυριαρχούσαμε στον κόσμο. Δηλαδή η παλιά με την καινούργια άρα και τα πρωτεία του Παπά. Οι δε Ανθενωτικοί έλεγαν αυτό που ζήσαμε το 1204 από τους Δυτικούς να μην το ξαναζήσουμε. Οπότε λέει ο Νοταράς, προτιμώ να δω καφτάνι Τούρκου μέσα στην Πόλη παρά τιάρα λατινική. Οπότε με τέτοια συναισθήματα πώς θέλατε να αντιμετωπίσουμε τον στρατό των Τούρκων, 150.000 με Αλβανούς και Σέρβους ακόμα μαζί τους”.

«Μόνο συμβολική η ιστορία της Κερκόπορτας»

Αναφορικά με την ιστορία της Κερκόπορτας η ιστορικός ξεκαθαρίζει πως πρέπει να την αντιμετωπίζουν μόνο ως κάτι συμβολικό και σε καμία περίπτωση τον λόγο της πτώσης της Πόλης. «Ανοιγμένη ή ξεχασμένη. Αστεία πράγματα. Ήταν χιλιάδες έξω, τα καράβια τους στον Κεράτιο, οι Γενοβέζοι έφευγαν. Τι να πεις για την Κερκόπορτα; Σε συμβολικό επίπεδο μόνο μπορείς κάτι να πεις. Αλλά είναι σαν να λέμε ότι αντί να σκοτώνονταν τρεις Τούρκοι κατά την είσοδό τους στην Πόλη, θα σκοτώνονταν δέκα αν η πόρτα ήταν κλειστή. Και λοιπόν; Αφού είχαν ανεβάσει σκάλες και έμπαιναν από όπου ήθελαν», αναφέρει.

Η ιστορικός αναφέρεται και στο διάστημα μετά την Άλωση και τις σχέσεις που ανέπτυξε η, υπό τον Γεννάδιο, Εκκλησία με τον Μωάμεθ. «Ο Μωάμεθ έδωσε το πατριαρχικό αξίωμα στον Γεννάδιο Σχολάριο, ορίζοντάς τον αμέσως αρχηγό του Μιλιέτ, δηλαδή όλων των ορθοδόξων. Κάπως έτσι ξέρουμε γιατί η Εκκλησία κράτησε όλα τα κτήματά της και η αυτοκρατορία τα έχασε. Κάπως έτσι φτάσαμε και στα βατοπεδινά βακούφια. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε, σε αντίθεση με άλλες συμπεριφορές της πολιτείας, ότι όταν ο Μανουήλ Παλαιολόγος είναι στη Θεσσαλονίκη και υπάρχει κίνδυνος καταστροφής, δημεύει όλα τα κτήματα του Αθω. Και ότι ο Κομνηνός δημεύει όλη την εκκλησιαστική περιουσία για να αντιμετωπίσει τους Σελτζούκους. Σε όλη τη διαμάχη των ανθενωτικών οι καλόγεροι στα μοναστήρια της Πόλης και του Αθω ήταν πρώτοι. Είναι πολλοί και δεν πολεμούν. Αντίθετα με τους δυτικούς μοναχούς που μπορούν να φέρουν όπλα, οι ορθόδοξοι δεν μπορούν», σημειώνει η Ελληνίδα βυζαντινολόγος.

«Το Βυζάντιο είναι η ελληνική γλώσσα και η ορθοδοξία»

Κλείνοντας παραθέτουμε ένα απόσπασμα από διαδικτυακή συνέντευξη της ιστορικού αναφορικά με τη σημασία του Βυζαντίου σήμερα: «Το Βυζάντιο είναι η ελληνική γλώσσα και η ορθοδοξία, δηλαδή τα δύο βασικά συστατικά της ελληνοσύνης. Βέβαια το Βυζάντιο ήταν μια πολυεθνική αυτοκρατορία, αλλά ήταν μια αυτοκρατορία ελληνόφωνη. Το ότι το Βυζάντιο ήταν ελληνόφωνο έσωσε όλον τον ελληνικό πολιτισμό. Το Βυζάντιο είναι ελληνόφωνο από τον 7ο αιώνα. Είμαστε όμως οι μόνοι που δεν ελευθερώσαμε την κοιτίδα του γένους, την Κωνσταντινούπολη, και κάναμε πρωτεύουσα ένα λασποχώρι, όπως ήταν το 1830 η Αθήνα, ένα λασποχώρι με μερικές χιλιάδες σπίτια, από τα οποία πάρα πολλά ήταν χωρίς στέγη. Για να μην πούμε ότι η Αθήνα ήταν τότε αλβανοκρατούμενη, πράγμα που δεν έχει καμία σημασία, αλλά το λέω επίτηδες για τους εθνικίζοντες. Το ότι από μια ελληνόφωνη αυτοκρατορία φτάσαμε ύστερα από 400 χρόνια σκλαβιάς σε ένα πολιτικό μόρφωμα, το ελληνικό κράτος, το οποίο είναι “δευτερεύον”, για να μην πω τίποτε χειρότερο, αυτό δημιουργεί ένα είδος συμπλέγματος. Σημασία έχει ότι από το λασποχώρι φτάσαμε απευθείας στον Περικλή, βάζοντας σε παρένθεση χίλια χρόνια της μόνης ελληνόφωνης αυτοκρατορίας. Το Βυζάντιο παραμένει μέχρι σήμερα ζωντανό. Πάμε στην εκκλησία. Τι ακούμε; “Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια” ή “αλλά ρύσαι ημάς από του πονηρού”. Γυρνάμε στο σπίτι. Ο μπαμπάς λέγεται Παναγιώτης, η μάνα Βασιλική, υπάρχει το εικονοστάσι. Χρησιμοποιούμε βυζαντινές παροιμίες. Λέμε “έφαγε τον περίδρομο” επειδή το πινάκιο, το βαθύ πιάτο των Βυζαντινών, είχε γύρω γύρω ένα περιθώριο όπου ξεχείλιζε το φαγητό. ΄Η λέμε “τα παίζει στα δάχτυλα”, επειδή ακριβώς οι Βυζαντινοί μετρούσαν τα πάντα. Είναι μια οργανική συνέχεια που εκφράζεται με τη λέξη ρωμιοσύνη. Αυτή η οργανική συνέχεια δεν είναι άλλη από τη ρωμιοσύνη…».

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

Πως θα είναι πραγματικά ο κόσμος στο μέλλον;

Είναι προφανές πως ο κόσμος γύρω μας αλλάζει, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με την καθημερινότητα. Οι εταιρείες πραγματοποιούν μελλοντικές επενδύσεις σε τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, το ίντερνετ των πραγμάτων, φέρνοντας μία τεχνολογική επανάσταση στην ζωή όλων μας. Αυτές οι τεχνολογίες θα αναπτυχθούν ραγδαία τα επόμενα πέντε με δέκα χρόνια, μέσα από αλλαγές στην κοινωνία και την συμπεριφορά των ανθρώπων. Αυτή η μεταμόρφωση της ανθρωπότητας θα είναι πολύπλοκη και δύσκολη, και για πολλούς τρομακτική.

Όμως η αλήθεια είναι πως τα σημάδια δείχνουν πως το μέλλον θα αλλάξει εντελώς τον άνθρωπο, αφού η κοινωνία θα έρθει αντιμέτωπη με τον Μετανθρωπισμό, για τον οποίο έχουμε μιλήσει εκτενώς σε προηγούμενo άρθρo – βίντεο. Πως θα αλλάξει όμως η ζωή και ο άνθρωπος πρακτικά; Πως θα είναι ο κόσμος στο μέλλον ή σε δέκα και παραπάνω χρόνια;

Για να καταλάβουμε τις αλλαγές που έρχονται, θα πρέπει να δούμε τρεις χαρακτηριστικούς τομείς που θα διαμορφωθούν μελλοντικά: Αυτοί είναι το σώμα μας, η σκέψη μας και η συμπεριφορά μας. Έτσι σε αυτό το άρθρο θα δούμε με απλά λόγια κάποια χαρακτηριστικά παραδείγματα και αλλαγές που θα προκύψουν ατομικά, στην κοινωνία, στις δουλειές μας αλλά και στον τρόπο που θα κυβερνούν τον κόσμο στο μέλλον.

Ο κόσμος στο μέλλον: Οι αλλαγές στο ανθρώπινο σώμα

Τα επόμενα χρόνια θα αναπτυχθούν μία σειρά από τροποποιήσεις στο ανθρώπινο σώμα που από την μία πλευρά θα επιτρέψουν στον άνθρωπο του μέλλοντος να είναι πιο έξυπνος, δυνατός και ικανότερος από τον άνθρωπο του σήμερα.

Τα Wearables, τα εξαρτήματα δηλαδή που φοράμε σήμερα θα υπάρχουν μελλοντικά μέσα στο σώμα μας και όχι πάνω του. Ίσως για παράδειγμα να αναπτυχθούν φακοί επαφής που θα έχουν την δυνατότητα εγγραφής βίντεο ή φωτογραφιών, ενσωματωμένα ακουστικά που θα μεταφράζουν αυτόματα και θα μας επιτρέπουν την επικοινωνία οπουδήποτε στον κόσμο, ή εξωσκελετούς που θα αυξάνουν την φυσική μας δύναμη.

Θα δούμε την ραγδαία αύξηση των εμφυτευμάτων που θα κάνουν τα πάντα αυτόματα, όπως την εισαγωγή κωδικών ή την πληρωμή μιας συναλλαγής με ένα απλό κούνημα του χεριού μας. Η πιο ισχυρή αλλαγή στο σώμα μας όμως θα έρθει μέσα από την βιολογική αλλαγή που θα προκύψει από την τεχνολογία διαμόρφωσης γονιδίων, που ίσως βοηθήσει στην εξάλειψη των κληρονομικών ασθενειών. Όμως αυτές οι μεταμορφώσεις στο ανθρώπινο σώμα θα επιτρέψουν την καταγραφή όλων όσων κάνουμε στη ζωή μας και ίσως τον απόλυτο έλεγχο μας.

Είναι σχεδόν βέβαιο επίσης πως θα υπάρξουν επιπλοκές και διακρίσεις στον επαγγελματικό τομέα, αφού ίσως οι άνθρωποι με ενσωματωμένη τεχνολογία να έχουν πλεονέκτημα έναντι των υπολοίπων, αφού θεωρητικά θα έχουν αποκτήσει περισσότερες ικανότητες από ένα απλό φυσιολογικό άνθρωπο. Θα φέρει επίσης μεγαλύτερη οικονομική ανισότητα, αφού οι περισσότεροι ίσως δεν θα διαθετουν χρήματα για τέτοιες τροποποιήσεις, ακόμη και αν το θελήσουν.

Ο κόσμος στο μέλλον: Το μυαλό μας θα αλλάξει

Σήμερα χειριζόμαστε τον γραπτό ή τον προφορικό λόγο για να επικοινωνήσουμε. Όταν επικοινωνούμε με τους υπολογιστές ή τις συσκευές μας, βασιζόμαστε στην γρήγορη πληκτρολόγηση. Οι συσκευές διεπαφής του εγκεφάλου μας με τις συσκευές, θα αλλάξουν τα πάντα, επιτρέποντας την χρήση της σκέψης για όλες τις δραστηριότητές μας.

Ούτως η άλλως ήδη αναπτύσσονται τεχνολογίες που αποκαλούνται BMI και επιτρέπουν την διεπαφή εγκεφάλου – υπολογιστή από εταιρείες όπως η Neuralink του Elon Musk, ή το facebook και η Υπηρεσία Έρευνας Προηγµένων Αµυντικών Προγραµµάτων των Η.Π.Α, η γνωστή και ως DARPA. Αυτές οι συσκευές έχουν ως στόχο να αλλάξουν δραματικά τον τρόπο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων αλλά και μεταξύ του ανθρώπου με την τεχνολογία.

Φανταστείτε όμως τα μειονεκτήματα σε μία τέτοια προοπτική, αφού αν συνδέσουμε τον εγκέφαλό μας με τις συσκευές και χρησιμοποιούμε τη σκέψη μας για να τον λειτουργήσουμε, ίσως τότε κάθε σκέψη να χαρτογραφείται και να καταγράφεται, προβλέποντας όλα όσα σκεφτόμαστε, ή θέλουμε να κάνουμε στο μέλλον, χάνοντας έτσι ακόμα και την ελευθερία των σκέψεών μας.

Ο κόσμος στο μέλλον : Η εικονική πραγματικότητα

Η εικονική πραγματικότητα μελλοντικά θα παίξει τεράστιο ρόλο στην κοινωνία του 2030, θετικά και αρνητικά. Η τεχνολογία αυτή θα επιτρέψει στον άνθρωπο του μέλλοντος να καταλάβει έννοιες και καταστάσεις χωρίς να χρειαστεί να τις ζήσει στην πραγματικότητα, όπως τα βάσανα ενός άστεγου, ενός ασθενούς με ανίατη ασθένεια κλπ. Μία ακόμα χρήση θα μπορούσε να είναι η προβολή της μελλοντικής ζωής ενός ανθρώπου βάση των αποφάσεων που παίρνει τώρα, ώστε να βελτιώσει τη ζωή του χωρίς να χρειαστεί να πραγματοποιήσει τα λάθη που θα του υποδείξει η εικονική πραγματικότητα.

Φανταστείτε όμως και μία ζωή κατά την οποία η εικονική πραγματικότητα σιγά σιγά θα αντικαθιστά την πραγματική καθημερινότητα. Μελλοντικά, κάθε εμπειρία θα μπορεί να αποκτηθεί μέσα από αυτή την τεχνολογία, χωρίς καν να χρειαστεί να βγεις από το σπίτι σου, και έτσι ο εθισμός σε αυτή και τυχόν μελλοντικοί περιορισμοί, ίσως κάνουν την εικονική πραγματικότητα μία ουσιαστική φυλακή για την ανθρώπινη αλληλεπίδραση και εμπειρία, ανάλογα με την χρήση που θα επιλέξει ο καθένας να κάνει, όπως έχουμε συζητήσει και σε προηγούμενο επεισόδιο.

Ο κόσμος στο μέλλον : Όλα θα παρακολουθούνται και θα αλλάζουν από τα συναισθήματά μας

Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει διαπιστώσει πως αν συζητήσει κάτι με ένα φίλο, η αν αναζητήσει κάτι στο google, τότε όλες οι πλατφόρμες social media θα του σερβίρουν και τις ανάλογες διαφημίσεις. Αυτό υποδεικνύει την σαφή παρακολούθηση μέσα από τις συσκευές που προκύπτουν από τις συζητήσεις που κάνουμε, και ακόμα βασικότερα από τα αποθηκευμένα cookies των συσκευών μας.

Μελλοντικά αυτή η πρακτική θα εξαπλωθεί σε κάθε στιγμή της ζωής μας με την χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Ήδη καταγράφονται οι τοποθεσίες και τα καταστήματα που έχουμε επισκεφθεί, όμως μελλοντικά οι διαφημιστές και ποιος ξέρει ποιος άλλος, θα μπορούν να χρησιμοποιούν φιλτρα συναισθήματος που θα βασίζονται στην καθημερινή μας δραστηριότητα ώστε να αλλάζει το ύφος στο μήνυμα της διαφήμισης, ανάλογα με όσα αισθανόμαστε κάθε στιγμή.

Αυτή η αλλαγή θα έρθει και στα σπίτια μας, αφου ήδη οι έξυπνες συσκευές μπορούν να διακρίνουν την διάθεσή μας και να αλλάξουν το φωτισμό στο σαλόνι μας ή την μουσική που θα παίξει. Ίσως μελλοντικά να δούμε την τεχνητή νοημοσύνη να επηρεάζει αποφάσεις ζωής, ή καριέρας, παρέχοντας οδηγίες στους ανθρώπους που θα βασίζονται στις αδυναμίες μας.

Αυτό φυσικά ίσως παρέχει ευκαιρίες σε κάποιους, αλλά ίσως κάνει την ανθρώπινη ελεύθερη βούληση και επιθυμία πολύ λιγότερο σημαντική στο μέλλον, σε σχέση με τις προτροπές της τεχνητής νοημοσύνης ή κάποιου αλγόριθμου για την πορεία της ζωής μας.

Η εργασία θα αλλάξει

Ήδη βρισκόμαστε στα πρόθυρα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης που θα φέρει την αυτοματοποίηση σε πολλούς τομείς της ζωής μας, και οι δουλειές μας δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν από αυτή την μεγάλη αλλαγή. Μπορούμε πλέον να παρατηρήσουμε τις αλλαγές αυτές, αφού για παράδειγμα οι τράπεζες κλείνουν τα υποκαταστήματά τους, με συνέπεια τις απώλειες θέσεων εργασίας, αφού πλέον όλα γίνονται μέσω μιας εφαρμογής.

Αυτό βέβαια έχει και την θετική του πλευρά, αφού όλα γίνονται ευκολότερα και χωρίς κόπο για τον καταναλωτή. Στο μέλλον όμως η τεχνητή νοημοσύνη και οι αλγόριθμοι θα αντικαταστήσουν σταδιακά πολλές θέσεις εργασίας και θα ανέβουν στην σκάλα της ιεραρχίας, αφού πολλοί πιστεύουν πως θα υπάρχει ακόμα και σε διοικητικές θέσεις ως το 2026, σύμφωνα με ειδικούς.

Υπάρχει ακόμα το σενάριο που λέει πως η τεχνολογία αυτή θα διεγείρει νευρολογικά μέσω συσκευών τους εργαζόμενους ώστε να αποδίδουν καλύτερα, ενώ θα ελέγχουν μονίμως την αποδοτικότητά τους.

Πως θα είναι η ανθρωπότητα στο μέλλον;

Καθώς αυτές οι τεχνολογίες θα εδραιώνονται στο σώμα, την σκέψη και την συμπεριφορά μας, η κοινωνία θα βρεθεί σε ένα τεράστιο φιλοσοφικό ερώτημα σχετικά με το μέλλον της ανθρωπότητας. Τι είναι τελικά αυτό που θέλουμε; Το χρήμα; Η επιτυχία; η ευτυχία, η ευκολία; η ποιότητα της ζωής ή κάτι εντελώς διαφορετικό; Όταν το μέλλον γίνει παρόν και οι τεχνολογίες αυτές διαμορφώσουν τελείως τις ζωές μας, τότε θα χρειαστεί να καταλάβουμε τις αξίες που ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά έχει μέσα του. Θέλουμε να γίνουμε υπεράνθρωποι; ή απλα να εκμεταλλευτούμε την τεχνολογία προς όφελός μας ώστε να κάνουμε την πραγματικότητα ακόμα καλύτερη για όλους; Εσείς τι πιστεύετε; Πως θα έχει διαμορφωθεί ο κόσμος στο μέλλον;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

Η ΚΡΙΣΗ ΑΛΑΤΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΜΕΣΣΗΝΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ

Μακροπρόθεσμα η Μεσόγειος είναι μια καταδικασμένη θάλασσα. Η Αφρικανική πλάκα πλησιάζει με σταθερό ρυθμό την Ευρώπη. Ουσιαστικά ανεβαίνει πάνω της. Κάποιο στιγμή οι δύο ήπειροι θα ενωθούν και η θάλασσα μας θα εξαφανιστεί για πάντα.

Τι συνέβη όμως στην θάλασσά μας πριν εκατομμύρια χρόνια ?

Το στενό του Γιβραλτάρ έκλεισε και η θάλασσα μας έγινε ένα απέραντο απόκοσμο τοπίο γεμάτο αλάτι. Ένας κατακλυσμός όμως τη γέμισε και πάλι

Η Μεσόγειος Θάλασσα συνδέεται με τον απέραντο Ατλαντικό Ωκεανό μέσω του στενού του Γιβραλτάρ το οποίο έχει πλάτος μόλις οκτώ μίλια. Μια ημέρα με καλή ορατότητα είναι εύκολο να δεις από τη μια ακτή του στενού στη άλλη. Αυτό σημαίνει πως δεν θα ήταν αδύνατο για τη φύση να απομονώσει τη θάλασσα μας.

Πριν από περίπου έξι εκατομμύρια χρόνια αυτό συνέβη. Κάτι προκάλεσε την αποκοπή της Μεσογείου από τον ωκεανό. Ίσως ήταν μια εποχή παγετώνων που μείωσε τόσο τη στάθμη της θάλασσας ώστε να απομείνει μια χερσαία γέφυρα μεταξύ Ισπανίας και Μαρόκου. Η απομόνωση της Μεσογείου θα μπορούσε επίσης να ήταν το αποτέλεσμα τεκτονικών διεργασιών.

Μια έρημος από αλάτι με μικρές λίμνες

Σε αυτό που ονομάζεται κρίση αλατότητας του Μεσσηνίου η λεκάνη της Μεσογείου σχεδόν στέγνωσε μέσα σε μια περίοδο περίπου χιλίων ετών. Αυτή η μαζική αποξήρανση άφησε μια βαθιά ξηρή λεκάνη, που έφτασε τα 1,9 έως 3,1 μίλια βαθιά κάτω από την κανονική στάθμη της θάλασσας, με μερικούς υπεραλατώδεις θύλακες παρόμοιες με τη σημερινή Νεκρά Θάλασσα.

Στη συνέχεια, λιγότερο ξηρές κλιματικές συνθήκες είχαν ως αποτέλεσμα η λεκάνη να λαμβάνει περισσότερο γλυκό νερό από τα ποτάμια, προοδευτικά γεμίζοντας και αραιώνοντας τις υπεραλμυρές λίμνες σε μεγαλύτερους θύλακες υφάλμυρου νερού. Η κρίση αλατότητας του Μεσσηνίου έληξε όταν το στενό του Γιβραλτάρ τελικά άνοιξε ξανά πριν 5,33 εκατομμύρια χρόνια και ο Ατλαντικός γέμισε ταχύτατα τη λεκάνη της Μεσογείου σε αυτό που είναι γνωστό ως Ζάγκλειος Κατακλυσμός.

Υπάρχουν ενδιαφέροντα στοιχεία που δείχνουν πόσο γρήγορα ξεράθηκε η Μεσόγειος. Τεράστια ποτάμια όπως ο Νείλος και ο Ροδανός σήμερα χύνονται στη Μεσόγειο. Όμως κατά την επίμαχη περίοδο, τα ποτάμια αυτά έφτασαν μέχρι την κοίτη της Μεσογείου. Στην πορεία, δημιουργήθηκαν μεγάλα φαράγγια που φτάνουν στον βυθό, 2.700 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Στο Κάϊρο, το φαράγγι του Νείλου ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια ανασκαφών για το φράγμα του Ασουάν. Μεταγενέστεροι έρευνες αποκάλυψαν έναν σχηματισμό μεγαλύτερο από το Grand Canyon. Ένα παρόμοιο φαράγγι βρέθηκε στον ποταμό Ροδανό.

 

Δείγματα ιζημάτων κάτω από το βυθό της Μεσογείου Θάλασσας, που περιλαμβάνουν ορυκτά, εδάφη και απολιθωμένα φυτά, δείχνουν ότι ο πρόδρομος του Στενού του Γιβραλτάρ έκλεισε πριν από περίπου 5,96 εκατομμύρια χρόνια, σφραγίζοντας τη Μεσόγειο από τον Ατλαντικό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μια περίοδο μερικής αποξήρανσης της Μεσογείου Θάλασσας, την πρώτη από πολλές τέτοιες περιόδους κατά τη διάρκεια του ύστερου Μειόκαινου.

Οι περιγραφές στη μυθολογία

Σε ορισμένα σημεία βρέθηκαν κοιτάσματα αλατιού πάχους έως και ενός χιλιομέτρου. Η ξήρανση της Μεσογείου έχει περιγραφεί και στη μυθολογία. Τα ακρωτήρια που υψώνονται σε κάθε πλευρά του στενού του Γιβραλτάρ είναι γνωστά ως «Ηράκλειες Στήλες». Η βόρεια στήλη είναι ο Βράχος του Γιβραλτάρ. Η ταυτότητα της αντίστοιχης στήλης στη Βόρειο Αφρική, καθώς δεν είναι πασιφανής, είναι αντικείμενο διαμάχης με τους δύο πιθανότερους υποψηφίους να είναι το Μόντε Άτσο στη Θέουτα και το Τζεμπέλ Μουσά στο Μαρόκο.

Σύμφωνα με κάποιες Ρωμαϊκές πηγές ο Ηρακλής έπρεπε να περάσει το όρος που κάποτε ήταν ο Άτλαντας. Αντί να ανέβει στο ψηλό βουνό, ο Ηρακλής χρησιμοποίησε την υπεράνθρωπη δύναμή του για να το σπάσει και να περάσει ανάμεσα του. Κάνοντας αυτό, ένωσε τον Ατλαντικό με τη Μεσόγειο και σχημάτισε το Στενό του Γιβραλτάρ. Ένα μέρος του βουνού που χωρίστηκε είναι το Γιβραλτάρ, και το άλλο το Μόντε Άτσο ή το Τζεμπέλ Μουσά. Τα δύο αυτά βουνά μαζί από τότε είναι γνωστά ως Στήλες του Ηρακλή, αν και άλλα μέρη έχουν συνδεθεί με το όνομα. Ο Διόδωρος ο Σικελός όμως, πιστεύει ότι αντί να σπάσει ένα ισθμό δημιουργώντας το Στενό του Γιβραλτάρ, ο Ηρακλής «στένεψε» ένα ήδη υπάρχον στενό για να αποτρέψει τέρατα από τον Ατλαντικό να περάσουν στη Μεσόγειο. Σε κάποιες εκδοχές, ο Ηρακλής έχτισε τις Στήλες για να κρατάει τον ουρανό χώρια από τη Γη, ελευθερώνοντας τον Άτλαντα από την καταδίκη του.

Η επιστροφή του νερού

Η κρίση αλατότητας του Μεσσηνίου έληξε απότομα σε μια πιθανώς από τις μεγαλύτερες πλημμύρες στην ιστορία του πλανήτη πριν από περίπου 5,3 εκατομμύρια χρόνια. Η χερσαία γέφυρα μεταξύ της σύγχρονης Ισπανίας και του Μαρόκου «παραβιάστηκε», γεγονός που άνοιξε τις πύλες στον Ζάγκλειο Κατακλυσμό. Αυτή η μεγάλη πλημμύρα δημιούργησε ένα κανάλι 200 χιλιομέτρων μέσα από το στενό, ίσως βαθύνοντάς το περίπου 40 εκατοστά την ημέρα. Μια τεράστια ποσότητα νερού ξαναγέμισε γρήγορα τη Μεσόγειο. Το μεγαλύτερο μέρος της λεκάνης ξαναγεμίστηκε σε όχι περισσότερο από δύο χρόνια – και ίσως σε ελάχιστο χρόνο όσο λίγους μήνες – με το νερό να βαθαίνει περίπου δέκα μέτρα την ημέρα στο απόγειό του.

Τα διατηρημένα χαρακτηριστικά υποβρύχιας διάβρωσης μας επιτρέπουν να γνωρίζουμε ακριβώς πόσο μεγάλη ήταν η πλημμύρα. Για να δούμε ένα παράδειγμα, ταξιδεύουμε κάτω από τη Θάλασσα του Αλμποράν – ονομάζεται η δυτικότερη περιοχή – λεκάνη της Μεσογείου που βρίσκεται ανάμεσα στις νότιες ακτές της Ισπανίας, και το βόρειο Μαρόκο και Αλγερία – ακριβώς στα ανατολικά του στενού του Γιβραλτάρ.

Κάτω από το νερό βρίσκεται ένα αρχαίο ηφαίστειο με τεράστια ποσότητα ιζήματος – μήκους 35 χλμ., πλάτους 7 χλμ. και πάχους 163 μέτρων. Αν και τα στοιχεία δεν είναι πειστικά, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτό το κοίτασμα πιθανότατα δημιουργήθηκε από μια τεράστια πλημμύρα καθώς κυλούσε γύρω από το ηφαίστειο. Τα χαρακτηριστικά διάβρωσης δείχνουν ότι αυτή η ορμή νερού ήταν περίπου 1.000 φορές ισχυρότερη από τον Αμαζόνιο, πράγμα που σημαίνει ότι περίπου 100 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού έτρεχαν στη Μεσόγειο κάθε δευτερόλεπτο.

Πόσο εκτεταμένη ήταν όμως αυτή η πλημμύρα; Αν γέμιζε όλη τη Μεσόγειο, θα άφηνε στοιχεία και σε άλλα μέρη. Κατά μήκος της ανατολικής άκρης της Σικελίας βρίσκεται ένας υποβρύχιος βράχος (Malta Escarpment) και είναι πραγματικά τεράστιος – μήκους 290 χιλιομέτρων και ύψους σχεδόν 4 χιλιομέτρων. Το νερό είναι πιθανό να διέσχιζε το φαράγγι Νότο. Το Νότο, με ύψος 700 μέτρα, είναι πιο απότομο και βαθύτερο από οποιοδήποτε άλλο φαράγγι του τύπου του στον κόσμο. Το νερό θα μπορούσε να ρέει μέσω αυτής της στενής εισόδου στην ανατολική Μεσόγειο.

Στην ανατολική πλευρά του γκρεμού κοντά στο φαράγγι Νότο υπάρχει ίζημα που φτάνει τα 800 μέτρα πάχος. Η φύση αυτού του κοιτάσματος είναι αρκετά ξεχωριστή που οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η προέλευσή του είναι μια μεγάλη πλημμύρα. Είναι ένα μείγμα από ογκόλιθους, άμμο και βότσαλα όλων των σχημάτων και μεγεθών. Αν αυτό δημιουργήθηκε από τον Ζάγκλειο Κατακλυσμό, αυτό σημαίνει ότι τα νερά θα είχαν φτάσει μέχρι την ανατολική Μεσόγειο, κοντά στη Σικελία.

---

CI VIS PACEM, PARA BELLUM

Ci vis pacem, para bellum – Αν θέλεις ειρήνη προετοιμάσου για πόλεμο- είναι ένα ιστορικό απόφθεγμα που προέρχεται από το reis militaris των Ρωμαίων και τον στρατηγό Publius Flavius Vegetius Renatus ( πάντα συναρπαστικά τα ρωμαϊκά ονόματα) ο οποίος ήταν επίσης συγγραφέας ιστορικός, ποιητής και γιατρός και συνειδητοποιώντας την αρχή της πτώσης της Αυτοκρατορίας την απέδωσε στην αποσύνθεση του μέχρι τότε πανίσχυρου στρατού της.

Την οποία αποσύνθεση της απέδωσε με τη σειρά της στις συνέπειας της μακράς περιόδου ειρήνης Pax Romana που καταδίκασε τις ρωμαϊκές λεγεώνες σε απραξία κι ενασχόληση με ζητήματα άλλα… To απόφθεγμα έχει ερμηνευθεί ποικιλοτρόπως αλλά το βασικό του νόημα συμφωνεί ότι η κατάλληλη χρονική στιγμή για να προετοιμάζεσαι για πόλεμο δεν είναι όταν ο πόλεμος βρίσκεται προ των πυλών ή ήδη σε εξέλιξη αλλά όταν οι καιροί είναι ειρηνικοί.

Επίσης έχει ειπωθεί ότι ένας ισχυρός στρατός λειτουργεί αποτρεπτικά σε οποιαδήποτε εχθρική επιβολή … Κι ακόμη ότι η προετοιμασία για πόλεμο συμβάλλει τελικά στην αποφυγή αναζήτησης αιτιών κι αφορμών για να ξεκινήσει μια εμπόλεμη περίοδος.

Αν και το απόφθεγμα ήταν εκτιμημένο ως μιλιταριστικό κι επιθετικό κι έγινε σύμβολο πολεμικό υπάρχουν κι εκείνοι που πιστεύουν ότι είναι ένα απόφθεγμα ύμνος στην ειρήνη και σε ό,τι τη διαφυλάττει.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΑΔΕΙΑΣΕ ΤΟΝ ΕΒΑΝΣ ΚΑΙ ΕΔΩΣΕ 7 ΑΙΩΝΕΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Στις 6 Σεπτεμβρίου του 1956, ο Michael Ventris σκοτώνεται ακαριαία σε τροχαίο στα περίχωρα του βόρειου Λονδίνου. Εζησε μόνο 34 χρόνια.

Ο ιδιοφυής νεαρός Michael Ventris είναι ο άνθρωπος που έδωσε στον Ελληνισμό 7 αιώνες περισσότερη Ιστορία!

Από μικρός με κλίση στην εκμάθηση γλωσσών, 9 χρονών γνώριζε αρχαία ελληνικά, λατινικά, γαλλικά, γερμανικά και πολωνικά. Το 1936, σε ηλικία 14 ετών έτυχε να ξεναγηθεί από τον ανασκαφέα της Κνωσού Sir Arthur Evans σε μια έκθεση Μινωικής τέχνης και εντυπωσιάζεται όταν ακούει για πρώτη φορά για την άγνωστη γραφή των Μινωιτών. Ο Έβανς την ονόμασε Γραμμική Β, επειδή χρησιμοποιούσε γραμμικούς χαρακτήρες, όχι εικονιστικούς, όπως τα ιερογλυφικά και διέφερε από την ακόμα παλιότερη γραφή, την Γραμμική Α. Ολόκληρη η επιστημονική κοινότητα επηρεασμένη από το κύρος του Έβανς δέχεται την γνώμη του ότι δεν είναι Ελληνική, αλλά ξεχωριστή γλώσσα. Είναι τότε που γίνεται έμμονη ιδέα του Βέντρις να την αποκρυπτογραφήσει.

Στον Β΄ Π.Π. κατατάχτηκε στη Βασιλική Βρετανική Αεροπορία και διέπρεψε στο να σπάζει μυστικούς κώδικες των Γερμανών, το να λύσει το μεγάλο αίνιγμα, το αποκαλούμενο «Έβερεστ» της Αρχαιολογίας που ταλάνιζε ειδικούς πάνω από 30 χρόνια, ήταν πια θέμα χρόνου. Το γεγονός ότι δεν ήταν αρχαιολόγος αλλά αρχιτέκτονας αλλά ούτε και πανεπιστημιακός τον βοήθησε να διατηρήσει το μυαλό του καθαρό και να ρισκάρει κάνοντας τολμηρές υποθέσεις ότι πράγματι η Γραμμική Β είναι ελληνική γλώσσα, χωρίς το φόβο της απόρριψης από ένα χώρο, τον Ακαδημαϊκό, όπου ούτως ή άλλως δεν ανήκε. Επειδή δεν ήταν φιλόλογος δεν θα μπορούσε να συνεχίσει χωρίς την βοήθεια κάποιου κλασικού φιλολόγου, τον βρήκε στο πρόσωπο του John Chadwick, υφηγητή στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, όπου αργότερα έγραψαν μαζί το βιβλίο «Documents in Mycenaean Greek». Και τότε τα κατάφερε! Κατέρριψε τις θεωρίες του Έβανς για το Μινωικό Πολιτισμό, δείχνοντας ότι τουλάχιστον την εποχή των πινακίδων η Κρήτη ήταν μέρος του μυκηναϊκού κόσμου και ότι η κούπα του Νέστορα δεν είναι το αρχαιότερο γραπτό κείμενο της ελληνικής γλώσσας.

Το 1939, εκτός από την Κρήτη, βρέθηκαν και στην ηπειρωτική Ελλάδα γύρω στις 300 πλάκες με τη Γραμμική Β, κάνοντας τη σύγκριση, ο Βέντρις παρατήρησε ότι ορισμένες «λέξεις» υπήρχαν μόνο στις πλάκες της Κρήτης. Έκανε, λοιπόν, την εμπνευσμένη υπόθεση, πως αυτές οι λέξεις ήταν ονόματα πόλεων και τοπωνύμια, πράγμα που αποδείχτηκε σωστό. Τελικά, ερμήνευσε με σιγουριά 65 από τα 88 τότε γνωστά σύμβολά της, διατύπωσε τους βασικούς κανόνες ορθογραφίας της και έφερε στο φως την πρώτη Ελληνική γλώσσα 7 αιώνες παλαιότερη από τα Ελληνικά του Ομήρου. Στην ευφυΐα του οφείλουμε το γεγονός ότι η γραπτή μας Ιστορία δεν αρχίζει, όπως γνωρίζαμε τον 8ο αιώνα αλλά στα μέσα του 15ου αιώνα, περίπου στο 1450 π.Χ. αφού τότε χρονολογείται το αρχαιότερο κείμενο γραμμένο σε πήλινη πινακίδα που ανακαλύφθηκε το 2010 στην Ίκλαινα της Μεσσηνίας. Συνολικά, έχουν βρεθεί περί τα 5.000 κείμενα σε Γραμμική Β (κυρίως πινακίδες αλλά και αγγεία), 3.000 από την Κνωσό, γύρω στα 1.400 από την Πύλο και τα υπόλοιπα από Θήβα, Μυκήνες, Τίρυνθα, Ελευσίνα, Ορχομενό και αλλού, έχει διαβαστεί περίπου το 87% αυτών των κειμένων.

Την 1η Ιουλίου του 1952, ο παθιασμένος ερασιτέχνης που δεν ήταν ούτε φιλόλογος, ούτε αρχαιολόγος, ούτε γλωσσολόγος ανακοίνωσε την ανακάλυψή του σε μια ομιλία του στο BBC. Χαρακτηρίστηκε το φιλολογικό γεγονός του 20ου αιώνα, αφού διαβάστηκαν τα αρχαιότερα γραπτά κείμενα του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.

O ΜΥΚΗΤΑΣ ΖΟΜΠΙ ΤΗΣ ΣΕΙΡΑΣ LAST OF US  EINAI ΥΠΑΡΚΤΟΣ

Πίσω από τον δυστοπικό κόσμο του παιχνιδιού που έγινε σειρά υπάρχει ένα πραγματικός μύκητας που μολύνει και ελέγχει έντομα. Κινδυνεύει από κάτι τέτοιο ο άνθρωπος;

Στις τυπικές ιστορίες με ζόμπι, όπως το Walkind Dead, World War Z και το «28 Μέρες Μετά», ένα επιθετικός ιός μεταμορφώνει ταχύτατα τους ανθρώπους σε αιμοδιψή τέρατα. Το «The Last Of Us» όμως, το παιχνίδι της NaughtyDog που έγινε τηλεοπτική σειρά από το ΗΒΟ, αυτό το στερεότυπο σπάει.

Οι μολυσμένοι δεν είναι «νεκροζώντανοι», όπως συνήθως σε αυτού του τύπου της ιστορίας. Παραμένουν ζωντανοί και δεν είναι ένας ιός που οδήγησε στη μετάλλαξη τους αλλά ένας μύκητας.

Το πιο τρομακτικό είναι ότι ο συγκεκριμένος μύκητας δεν είναι αποκύημα της φαντασίας των δημιουργών του «Last Of Us» αλλά υπάρχει στην πραγματικότητα. Όπως έχουν δηλώσει οι ίδιοι οι δημιουργοί εμπνεύστηκαν από το ντοκιμαντέρ του BBC, «Planet Earth». Σε ένα από τα επεισόδια της σειράς παρουσιάζεται ένας μύκητας που καταλαμβάνει το μυαλό ενός μυρμηγκιού.

Συγκεκριμένα το ντοκιμαντέρ παρουσιάζει πως ένας μύκητας «Ophiocordyceps» μολύνει «ένα μυρμήγκι σφαίρα». Ο μύκητας μεγαλώνει μέσα στο σώμα του εντόμου και φτάνει στο σημείο να καλύψει το μισό του σώμα μεταλλάσσοντας το. Ο μύκητας κατά κάποιο τρόπο ελέγχει τον εγκέφαλο του μυρμηγκιού και χειραγωγεί την συμπεριφορά του. Οδηγεί το έντομο να ανέβει σε ένα κλαδί όπου και πεθαίνει. Εκεί ο μύκητας αναπτύσσεται και δημιουργεί σπόρους ώστε να μολύνει και άλλους ξενιστές.

Τουλάχιστον 35 γνωστά είδη «Ophiocordyceps» μπορούν να επηρεάσουν την συμπεριφορά των εντόμων που μολύνουν. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι μέσα στα επόμενα χρόνια θα ανακαλυφθούν εκατοντάδες ακόμα τέτοιοι μύκητες.

«Σίγουρα πολλά κομμάτια του Last Of Us ανήκουν μόνο στη σφαίρα της φαντασίας. Με τα δεδομένα που έχουμε είναι αδύνατο ένας μύκητας να μολύνει και να ελέγχει το μυαλό των ανθρώπων όπως γίνεται στο σόου» αναφέρει ο εντομολόγος του Πανεπιστημίου Πεν Στέιτ, Ντέιβιν Χιουζ ο οποίος ήταν σύμβουλος κατά τη δημιουργία του παιχνιδιού.

Η επιστημονική κοινότητα δεν ανησυχεί για το ενδεχόμενο μετάλλαξης και εξέλιξης στο σημείο που οι μύκητες θα μπορούν να μολύνουν και να ελέγχουν τους ανθρώπους. «Οι άνθρωποι έχουν πολύ διαφορετικά σώματα από τα έντομα. Εισπνέουμε συνέχεια σπόρους μυκήτων αλλά δεν μας επηρεάζουν σημαντικά. Από τα εκατομμύρια είδη που υπάρχουν μόλις μερικές εκατοντάδες μύκητες είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς για τον άνθρωπο και κυρίως τα άτομα σε ανοσοκαταστολή» αναφέρει η Καρίσα Μπέκερ, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης. Αναγνωρίζει όμως ότι η έρευνα για τις μολύνσεις από μύκητες δεν έχει προχωρήσει πολύ και όταν ένα άτομο μολυνθεί η αντιμετώπιση είναι δύσκολη.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι ετησίως πάνω από 300 εκατ. άτομα μολύνονται από μύκητες και περίπου 1,5εκατ. πεθαίνουν. Αυτό που κάνει τις μολύνσεις θανατηφόρες είναι ότι η αντιμετώπιση και θεραπεία είναι συνήθως χρονοβόρο και δύσκολη.

«Οι μύκητες έχουν μεγαλύτερη συγγένεια με τα ζώα παρά τα φυτά. Είναι δύσκολο να τους πολεμήσεις χωρίς να κάνεις κακό σε αυτόν που έχει μολυνθεί. Πρέπει λοιπόν να βρούμε ειδικού τύπου θεραπείες που θα σκοτώνουν τον μύκητα χωρίς να είναι επιβλαβείς για τον ξενιστή» αναφέρει ο μυκητολόγος, Μάθιου Κάσον. Η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι η ανθρωπότητα πρέπει να επενδύσει περισσότερο στην έρευνα του τεράστιου… βασιλείου των μυκήτων.

Αν και η μόλυνση-έλεγχος των ανθρώπων είναι μάλλον απίθανοι οι ειδικοί συμφωνούν ότι ο «Last Of Us» παρουσιάζει κάποιες ενδιαφέρουσες ιδέες για το πως η κλιματική αλλαγή μπορεί να οδηγήσει σε πολύ επικίνδυνες ασθένειές.

Το παιχνίδι (που εξελίχθηκε σε σειρά) αναφέρει ότι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη δημιούργησε τις βάσεις για την ταχύτατη ανάπτυξη των μυκήτων.

Οι μύκητες προτιμούν χαμηλότερες θερμοκρασίας από το 36,6 του ανθρώπινου σώματος. Στο «Last Of Us» όμως έχουν προσαρμοστεί στην ανεβασμένη θερμοκρασία του πλανήτη και πλέον το σώμα μας τους φαίνεται πιο φιλόξενο. Οι επιστήμονες δεν απορρίπτουν αυτή τη θεωρία.

«Δεν είναι εντελώς ανεδαφική η θεωρία ότι η παγκόσμια θέρμανση αυξάνει την ανοχή που έχουν οι μύκητες στη θερμοκρασία. Δεν έχει αποδειχθεί αλλά είναι μια υπόθεση. Κάτι τέτοιο θα συμβεί μέσα από μια πολύ αργή διαδικασία αλλά είναι πιθανό» αναφέρει ο Ιλάν Σουάρτς, ερευνητής μολύνσεων από μύκητες.

Ο Δημήτρης Κοντιογιάννης, μυκητολόγος στο Πανεπιστήμιο του Τέξας τονίζει όμως ότι μια μυκητιακή πανδημία είναι απίθανο να συμβεί λόγω του τρόπου της διασποράς της μόλυνσης ανάμεσα στους ανθρώπους. «Υπάρχουν πολλοί σοβαροί λόγοι για να ανησυχούμε σε αυτό τον κόσμο αλλά μια πανδημία λόγω μύκητα δεν είναι μια από αυτές» αναφέρει ο ελληνικής καταγωγής καθηγητής.

ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΩΝ ΚΕΙΜΗΛΙΩΝ – Η ΙΕΡΑ ΣΙΝΔΟΝΗ ΤΟΥ ΤΟΡΙΝΟ

Η Σινδόνη του Τορίνο ή Ιερά Σινδόνη είναι ένα κομμάτι ύφασμα πάνω στο οποίο είναι αποτυπωμένη η εικόνα ενός γενειοφόρου άνδρα, και η τοποθέτηση του πάνω στο ύφασμα πιστεύεται ότι ταιριάζει σε σώμα που έχει σταυρωθεί και τραυματιστεί.

Έχει αποτελέσει πηγή διαμάχης μεταξύ της θρησκευτικής και της επιστημονικής κοινότητας για αιώνες, καθώς υποστηρίζεται ότι πρόκειται για το σάβανο στο οποίο εναποτέθηκε το σώμα του Ιησού Χριστού, μετά την αποκαθήλωσή του από τον Σταυρό, ενώ σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες αποτελεί ανθρώπινο δημιούργημα.

Η Σινδόνη είναι ένα λινό ύφασμα κιτρινωπού χρώματος, διαστάσεων 4,30 μέτρων μάκρος και 1,10 μέτρων φάρδος, που φυλάσσεται από το 1578 στον καθεδρικό ναό του Τορίνο. Η ύφανση του είναι από ψαροκόκκαλο από ίνες λιναριού, υλικά που χρησιμοποιούνταν την εποχή του Ιησού Χριστού.

Για την αυθεντικότητα και την προέλευσή της έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις. Επιστημονικές αναλύσεις και χρονολογήσεις του υφάσματος χρονολογούνται από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν παρατηρήθηκε πως οι χρωματικοί τόνοι των εικόνων της Σινδόνης είχαν μάλλον το χαρακτήρα φωτογραφικών αρνητικών.

Gabriele Amorth . Ο Τζέιμς Μπόντ των εξορκισμών 

Μπορεί να σου ακούγεται παράξενο, παράδοξο και περίεργο, ο Amorth όμως πίστευε στους δαίμονες και μέχρι τα 91 του ήταν ο μοναδικός άνθρωπος στον κόσμο που μπορούσε να διώξει έναν δαίμονα από το σώμα σου με τον κλασικό, χριστιανικό τρόπο των καθολικών.

Ναι αυτά που βλέπεις στις ταινίες και σου φαίνονται παραμύθια, για τον Amorth ήταν το καθημερινό του ψωμί, η δουλειά του, το ταλέντο του, μπορούσε να μυρίσει έναν δαίμονα από χιλιόμετρα, γι’ αυτό ήταν και ο προσωπικός εξορκιστής του ίδιου του Πάπα. Τώρα έρχεται μία νέα ταινία που ίσως πει την πραγματική του ιστορία, την ιστορία του αληθινού εξορκιστή του Πάπα. Τον Amorth θα υποδυθεί ο ίδιος ο Russell Crow σε μία ταινία που θα ονομάζεται “The Pope’s Exorcist.”

Ποια είναι όμως η συγκλονιστική ιστορία του αληθινού εξορκιστή Amorth; Η αλήθεια είναι πως ο Amorth είναι το ψωμοτύρι του κάθε δημοσιογράφου: σήκωνε τα δύο του δάχτυλα και καθώς έλεγε τα άγια λόγια του Ευαγγελίου, ο εξορκιζόμενος αμέσως αισθανόταν την παρουσία του ιερού λόγου, έτσι τα μάτια του γυρνούσαν κι έδειχναν το ασπράδι τους, όπως ακριβώς στις ταινίες με εξορκισμούς. Πριν γίνει όμως εξορκιστής και κληρικός, ήταν παρτιζάνος και πολέμησε στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.

Πιστεύω ότι έκανα τόσους επιτυχείς εξορκισμούς γιατί ο διάολος ερχόταν και εμφανιζόταν για να με δει μιας και είμαι πιο άσχημος και από αυτόν. Gabriele Amorth

Η ζωή του είναι βίος και πολιτεία. Ο ίδιος έμαθε την τέχνη του εξορκισμού μέσα από την εμπειρία που είχε με τις κλειστές κοινότητες όπου έλεγε το κήρυγμα του. Εκεί είχε αρχίσει να εξορκίζει δαίμονες που είχαν μπει στα θύματα από την μαύρη μαγεία της Μακούμπα από την Κολομβία, όπως και δαίμονες από την τεχνική του βουντού από την Αφρική. Τα μάτια του είχαν δει πολλά.

Το 1986 διορίστηκε σαν ο επίσημος εξορκιστής του Βατικανού από τον Καρδινάλιο Ugo Poletti. Οι φήμες λένε πως ο Amorth έκανε στην καριέρα του πάνω από 160.000 εξορκισμούς. Ένα απόλυτα χριστιανικό έργο με το οποίο βοήθησε πολλές δαιμονισμένες και καταραμένες ψυχές. Ο ίδιος έλεγε: «Ένας εξορκισμός συμβαίνει και είναι αναγκαίος, όταν όλα τα υπόλοιπα αποτυγχάνουν». Οι καθολικοί ιερείς είναι σε θέση να κάνουν εξορκισμούς σαν μία συνέχεια των ιερατικών τους καθηκόντων. Ο Amorth όμως το είχε κάνει κύρια ασχολία του μιας και είχε ταλέντο σε αυτό.

Ο Gabriele Amorth ήταν ένας γνήσιος κήρυκας του Θεού, με τη δύναμη του εξόρισε άπειρους δαίμονες από τα σώματα των ανθρώπων, πολλοί όμως, ακόμη μέχρι σήμερα και μετά το θάνατο του, τον κατηγορούν για τσαρλατανισμό. Ο ίδιος δεν σχολίασε ποτέ τίποτα πάνω στις κατηγορίες.

Τώρα το Hollywood εμπνέεται από την ιστορία του και θα δούμε σύντομα στις οθόνες μας την νέα ταινία του Russell Crow με τίτλο “Pope’s Exorcist”.

ΤΟ ΑΓΡΙΟ ΕΘΙΜΙΚΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΚΕΛΤΩΝ ΒΑΣΙΛΙΑΔΩΝ

Άνοιγαν στα δύο το κρανίο, έσχιζαν την κοιλιά και έβγαζαν έξω τα εντόσθια: Οι Κέλτες της Ιρλανδίας θυσίαζαν τους βασιλιάδες τους με φρικιαστικό τρόπο. Τώρα οι αρχαιολόγοι μελετούν μια μούμια που διατηρήθηκε σε τύρφη – ειδικά οι θηλές θα αποκαλύψουν πληροφορίες για το νεκρό στους ερευνητές.Τον 19ο αι. η άποψη που κυριαρχούσε στους ακαδημαϊκούς κύκλους αναφορικά με τους Κέλτες ήταν ότι αυτοί συνιστούσαν μία φυλή, που εμφανίστηκε την πρώτη χιλιετία π.Χ., με κοινή γλώσσα και πολιτισμό, της οποίας η πατρίδα εντοπιζόταν στην κεντρική Ευρώπη. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, την περίοδο από το 800 έως το 100 π.Χ. (Εποχή του Σιδήρου) σημειώθηκε μια επιθετική διασπορά των Κελτών έξω από τα όρια της κύριας περιοχής διαβίωσής τους προς όλες τις κατευθύνσεις, στο πλαίσιο της οποίας οι Κέλτες εισέβαλαν στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, το οποίο και κατέλαβαν.Όποιος ήταν βασιλιάς την Εποχή των Παγετώνων στην Ιρλανδία ήταν τυχερός. Έτρωγε απ’ ό,τι φαίνεται άφθονο κρέας. Και δούλευε ελάχιστα. Μάλιστα, ένας Ιρλανδός βασιλιάς είχε αρκετό χρόνο για να περιποιείται τα νύχια του – ή να βάζει άλλους να του τα περιποιούνται. Όσο για τις επίσημες εμφανίσεις του, εισήγαγαν ειδικά για εκείνον μια πομάδα μαλλιών από τη Νότια Ευρώπη. Μόνον όταν το συμβόλαιό του με το βασίλειο έφτανε στο τέλος του, γίνονταν τα πράγματα δυσάρεστα για εκείνον. Η τελετή συνταξιοδότησης ήταν αιματηρή, μαρτυρική και κατέληγε σε ένα βάλτο.

Τα κατάλοιπα ενός από εκείνους τους Ιρλανδούς βασιλιάδες βρέθηκαν κατά την εξόρυξη τύρφης στον τυρφώνα Cul na Mona ανάμεσα στο Abbeyleix και το Portlaoise – γύρω στα 2500 χρόνια μετά το θάνατό του.

Όταν ο εργάτης Jason Phelan διέκρινε στις 10 Αυγούστου από την καμπίνα του οχήματος κοπής του ένα περίεργο αντικείμενο, σταμάτησε αμέσως. Μέσα από την τύρφη ξεπρόβαλλαν δυο πόδια, μαζί με έναν δερμάτινο σάκο. Ο οδηγός ειδοποίησε το αφεντικό του, ο οποίος ήξερε ποιον να πάρει τηλέφωνο: τον Eamonn Kelly – επιμελητή του Ιρλανδικού Εθνικού Μουσείου τα τελευταία 25 χρόνια και ειδικό στις μούμιες των τυρφώνων.

Τόπο στα νιάτα…

Όταν οι Κέλτες ήρθαν στην Ιρλανδία γύρω στο 500 π.Χ., το καταπράσινο νησί χωριζόταν σε 150 βασίλεια. Τα όρια ανάμεσά τους τα σηματοδοτούσαν με ξύλινους πασσάλους και πέτρες. «Και με τα πτώματα των βασιλιάδων τους» εξηγεί ο Kelly τη θεωρία του. Σύμφωνα με τις κελτικές δοξασίες, η Γη συμβολίζει τη θηλυκή θεότητα και ο ήλιος τον ανδρικό αντίποδα. Ο ήλιος όμως έχει έναν δικό του εκπρόσωπο στη γη: τον βασιλιά. «Η βασική ιδέα είναι ότι ο βασιλιάς είχε “ενωθεί” με τη Γη. Όταν το χειμώνα, η θεά γερνούσε και εξασθενούσε, χρειαζόταν έναν νέο σύντροφο που θα μπορούσε να της δώσει ξανά νιάτα, δύναμη και ομορφιά. Έτσι, οι Κέλτες θανάτωναν τον παλιό βασιλιά και ανέβαζαν στο θρόνο έναν καινούριο».

Αυτό ίσως και να μη συνέβαινε κάθε χρόνο, αλλά ανά μεγαλύτερα τακτά χρονικά διαστήματα. Ό,τι απέμενε από τους βασιλιάδες αυτούς, οι Κέλτες το έριχναν στα όρια του βασίλειού τους. «Όλοι οι νεκροί βασιλιάδες “παραδίδονταν” στη γη κατά μήκος σημαντικών συνοριακών γραμμών» λέει ο Kelly. Τόσο οι νεκροί όσο και τα κτερίσματά τους πιστευόταν ότι θα ανανέωναν τη μορφή της θεάς.

Έζησαν σαν βασιλιάδες, πέθαναν σαν μάρτυρες

Η αιτία θανάτου είναι προφανής, μετά τη μελέτη αυτών των νεκρών των τυρφώνων: το απόλυτο φονικό. Για παράδειγμα, ο Old Croghan Man, ο οποίος πέθανε μεταξύ του 362 και του 175 π.Χ., θανατώθηκε με ξίφος, στη συνέχεια αποκεφαλίστηκε και ύστερα κόπηκε στα δύο. Το σώμα του εμφάνιζε και άλλα σημάδια βασανισμού. Όσο φρικτός κι αν ήταν ο θάνατός του, όμως ο Old Croghan Man πέρασε ζωή χαρισάμενη. Μανικιούρ, καθόλου χειρωνακτική εργασία, κατανάλωση άφθονου κρέατος (το οποίο κυνηγούσαν άλλοι για εκείνον). Στο στομάχι του βρέθηκαν μάλιστα τα υπολείμματα του τελευταίου του γεύματος – που όμως ήταν μάλλον φτωχικό: δημητριακά με ξινόγαλο. Ένα τελετουργικό δείπνο, όπως πιστεύει ο Kelly.

Ο Clonycavan Man, μια άλλη μούμια των τυρφώνων, είχε επίσης μαρτυρικό θάνατο. Αυτός, σε σύγκριση με τον πρώτο, δεν ήταν ευνοημένος από τη φύση όσον αφορά την εμφάνισή του. Το ύψος του ήταν σχεδόν 1,60 μ., είχε μια παραμορφωμένη μύτη και στραβά δόντια, μεγάλους πόρους στο δέρμα και ένα λεπτό γενάκι πλαισίωνε το πρόσωπό του. Όμως, το πιο εντυπωσιακό επάνω του ήταν τα μαλλιά του, που έχουν ίχνη ενός μείγματος από φυτικό έλαιο και ρετσίνι πεύκου. Η ανάλυση δείχνει ότι η «πομάδα» προέρχεται από τη νοτιοδυτική Γαλλία ή την Ισπανία. Ένα παρόμοιο μείγμα βρήκαν οι ερευνητές και στην πρώτη μούμια. Κι αυτό το στοιχείο ρίχνει νέο φως τους Ιρλανδούς μονάρχες. Οι Κέλτες βασιλιάδες δεν ήταν κάποιοι ασήμαντοι επαρχιακοί άρχοντες, αλλά διατηρούσαν εμπορικές σχέσεις με λαούς στην άλλη άκρη της Ευρώπης.

Κομμένες θηλές, σύμβολο μονάρχη

Και έχουν άλλο ένα κοινό στοιχείο: κομμένες θηλές. Για τον Kelly αυτό αποτελεί αδιάσειστη απόδειξη ότι επρόκειτο για βασιλιάδες. «Το να φιλούν ή να βυζαίνουν τις θηλές ενός βασιλιά, θεωρούνταν στην κέλτικη κοινωνία ένα σημάδι υποταγής» εξηγεί. «Κόβοντας τις θηλές του, του στερούσαν το αξίωμά του».

Η καινούρια μούμια αναμένεται ακόμα να εξεταστεί  – τόσο η ίδια όσο και το έδαφος στο οποίο βρέθηκε. Οι αναλύσεις του εδάφους θα δείξουν πώς ήταν το τοπίο την περίοδο του θανάτου της μούμιας. Για τη χρονολόγησή της θα χρησιμοποιηθεί η μέθοδος του άνθρακα 14. Τέλος, θα γίνουν αναλύσεις ως προς τις διατροφικές συνήθειες του νεκρού – όπως και μια ανάλυση του τελευταίου του γεύματος. Ωστόσο, το γεγονός ότι ο νεκρός δεν ήταν κάποιος περιπλανώμενος που βρήκε τυχαία το θάνατό του στο βάλτο είναι βέβαιο κατά τον Kelly: «Οι πληγές που βλέπουμε στο σώμα του συνηγορούν υπέρ του ότι έχουμε να κάνουμε με ανθρωποθυσία» γράφει στην πρώτη του έκθεση.

 

 

 

 

---

 

DEEPFAKE O ΑΛΗΘΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΨΕΜΜΑΤΟΣ

Πόσες ειδήσεις από αυτές που βλέπεις καθημερινά είναι πραγματικές και πόσες κατασκευασμένες; Πόσοι άνθρωποι δεν υπήρξαν ποτέ στα αλήθεια αλλά δημιουργήθηκαν ως δημοσιογράφοι σε μέσα ενημέρωσης για να πλασάρουν κάτι ψεύτικο ή να κατασκοπεύσουν;

Η απάντηση που ίσως να μην περιμένεις είναι πως τελικά η πραγματικότητά μας είναι εν μέρει συνθετική, και όσα μαθαίνουμε μέσα σε κάθε στιγμή που περνάει μπορεί και να είναι ψεύτικα ώστε να διαμορφώσουν την γνώμη μας, να μας προκαλέσουν φοβίες, σύγχυση και παραπληροφόρηση. Καλως ήρθατε στην εποχή της συνθετικής πραγματικότητας και της τεχνολογίας DeepFake.

Στο βίντεο  βλέπουμε ένα παρουσιαστή και μία παρουσιάστρια ειδήσεων να αναφέρουν την άποψή τους για σημαντικά κοινωνικά ζητήματα κατακρίνοντας κυβερνήσεις  και διαμορφώνοντας εν μέρει την κοινή γνώμη.

Αν παρατηρήσετε με λεπτομέρεια όμως θα διακρίνετε πως κάτι δεν πηγαίνει καλά. Η φωνή δεν συγχρονίζεται ακριβώς με τις κινήσεις των χειλιών και τα πρόσωπά τους δεν δείχνουν εντελώς πραγματικά. Αυτό συμβαίνει γιατί οι δύο παρουσιαστές για ένα ψεύτικο δελτίο ειδήσεων δεν είναι πραγματικοί άνθρωποι.

Είναι άβαταρ που κατασκευάστηκαν από τεχνητή νοημοσύνη, και είναι μόνο ένα πολύ μικρό παράδειγμα από τα βίντεο που κυκλοφορούν πλέον κατά χιλιάδες μέσα από την τεχνολογία Deepfake που χρησιμοποιείται για να δημιουργήσει είτε ψεύτικους ανθρώπους, είτε να παρουσιάσει πραγματικούς σημαντικούς ανθρώπους της κοινωνικής ζωής όπως προέδρους χωρών ή πρωθυπουργούς να κάνουν δηλώσεις ή πράξεις χωρίς να τις έχουν πραγματοποιήσει ποτέ.

Η τεχνολογία Deepfake που αναπτύσσεται εδώ και μία δεκαετία έχει την δυνατότητα όσο εξελίσσεται να δημιουργεί ψηφιακές μαριονέτες. Ψεύτικες καρικατούρες από προσωπικότητες που όλοι γνωρίζουμε και αρκετοί άνθρωποι εμπιστεύονται, εμφανίζονται στις κάμερες και πραγματοποιούν δηλώσεις ώστε να διαμορφώσουν άποψη. Αυτή η τεχνολογία έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές για να “κλωνοποιήσει” σε βίντεο ανθρώπους όπως ο Ομπάμα, ο Ντόναλντ Τραμπ και πρόσφατα ο Ζελένσκι, με ένα deepfake βίντεό του να κυκλοφορεί και να τον δείχνει να ανακοινώνει την παράδοση της Ουκρανίας, χωρίς αυτό να έχει συμβεί ποτέ στην πραγματικότητα.

Σε αυτό το άρθρο λοιπόν θα δούμε τι είναι η τεχνολογία Deepfake, μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματά της, πως χρησιμοποιείται για να μας φοβίσει, να μας παραπλανήσει ή να διαμορφώσει τη γνώμη μας. Όμως πριν από αυτό,  θα πρέπει να μιλήσουμε για μία φράση, που έγινε πανίσχυρη τα τελευταία χρόνια και εδραιώνεται ακόμα περισσότερο όσο εξελίσσεται η τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης. Αυτή η φράση είναι η  Μετα αλήθεια ή στα αγγλικά Post Truth.

Μετα – αλήθεια: Ο κόσμος του ψέματος 

Η φράση Μετα-αλήθεια σύμφωνα με το λεξικό της Οξφόρδης που στις 16 Νοεμβρίου του 2016 την ανακήρυξε ως Φράση της χρονιάς, διαμορφώνει συνθήκες κατά τις οποίες τα αντικειμενικά γεγονότα έχουν μικρότερη επιρροή στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης από τις επικλήσεις προς το θυμικό και προς τις προσωπικές απόψεις». Με λίγα λόγια, η εδραιωμένη από όλες τις κοινωνικές (και όχι μόνο) δομές Μετά-Αλήθεια , δεν επικεντρώνεται σε αντικειμενικά γεγονότα που έχουν πραγματικά συμβεί ώστε να διαμορφώσει την κοινή γνώμη αναλόγως, παρά στοχεύει στις αναμνήσεις και τα συναισθήματα του υποσυνείδητου αλλά και τις προσωπικές απόψεις ώστε να εδραιώσει ένα γεγονός, κατασκευάζοντας έτσι νέες τάσεις, απόψεις ή φοβίες στο κοινωνικό σύνολο.

Κάπως έτσι  ζούμε σε μία Μετά-Αληθινή εποχή, που κινείται στα ομιχλώδη όρια μεταξύ ψέματος και πραγματικότητας. Σε αυτή την σκοτεινή περίοδο, η εξαπάτηση μετατρέπεται σε πρόκληση, σε ένα παιχνίδι που καταλήγει να γίνεται συνήθεια που αλλάζει και χειραγωγεί εντελώς την πραγματικότητα των ανθρώπων.

Η μετά – αλήθεια κατασκευάζει ειδήσεις στα όρια του ψέματος για να διαμορφώσει την κοινή γνώμη ή να παραπληροφορήσει όλους εμάς, και σε όλο αυτό το επικοινωνιακό παιχνίδι που παίζεται τα τελευταία χρόνια σε παγκόσμιο επίπεδο, παίζει πλέον τεράστιο ρόλο εκτός από τα άρθρα, και η τεχνολογία Deepfake, αφού πλέον ίσως είναι αδύνατον να καταλάβεις αν αυτό που παρακολουθείς είναι αληθινό ή ψεύτικο.

Τεχνολογία Deepfake: η συνθετική πραγματικότητα

Η τεχνολογία Deepfake ουσιαστικά ξεκίνησε από την χειραγώγηση των εικόνων μέσω προγραμμάτων όπως το Photoshop και όταν τα προγράμματα αναπτύχθηκαν περισσότερο πέρασε και στην αντικατάσταση προσώπων μέσω βίντεο, αρχικά για πορνογραφικούς και μετέπειτα ψυχαγωγικούς σκοπούς.

Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως μία ανάλυση εταιρίας τεχνητής νοημοσύνης στο διαδίκτυο ανακάλυψε γύρω στα 15.000 deepfake βίντεο μόλις το 2019 όταν η τεχνολογία ήταν μερικά χρόνια μόνο σε χρήση και το 96% ήταν πορνογραφικού περιεχομένου και αφορούσε πρόσωπα από σελέμπριτι και διάσημες προσωπικότητες. Το υπόλοιπο 4% αφορούσε τη σάτιρα, όμως πλέον πέρα από την χρήση των deepfake για την στοχοποίηση των γυναικών, η τεχνολογία χρησιμοποιείται για την διαμόρφωση κοινής γνώμης μέσω της στοχοποίησης πολιτικών προσώπων, δημοσιογράφων που χρίζουν της εμπιστοσύνης του κοινού.

Deepfake ψεύτικες φωτογραφίες, βίντεο, ακόμα και φωνές

Το ζήτημα με την κατασκευή ψεύτικων βίντεο, ειδήσεων και δηλώσεων είναι πολύ μεγαλύτερο από ότι φαντάζεστε. Η τεχνολογία Deepfake είναι πια τόσο αναπτυγμένη που μπορεί να κατασκευάσει πραγματικά τα πάντα χωρίς να μπορείτε τελικά να διαπιστώσετε με την πρώτη ματιά αν αυτό που παρακολουθείτε είναι αληθινό ή ψεύτικο.

Η τεχνολογία Deepfake μπορεί να δημιουργήσει εντελώς ψεύτικες αλλά απολύτως πειστικές φωτογραφίες προσώπων από το μηδέν, κατασκευάζοντας έτσι προσωπικότητες που δεν υπήρξαν ποτέ στην πραγματικότητα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν μία υποτιθέμενη δημοσιογράφος του διάσημου Bloomberg ονόματι “Maisy Kinsley” που είχε προφίλ σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το Linkedin και το Twitter που ήταν αποτέλεσμα Deepfake και όχι αληθινό πρόσωπο.

Μία άλλη ψηφιακή προσωπικότητα ονόματι “Katie Jones” που υποστήριζε πως εργαζόταν στο CSIS, το Κέντρο στρατηγικής και διεθνής μελέτης ήταν προϊόν Deepfake που λέγεται πως δημιουργήθηκε για ένα διεθνή οργανισμό κατασκοπείας. Η τεχνολογία Deepfake έχει μπει τόσο πολύ στη ζωή μας με αποτέλεσμα να έχουν δημιουργηθεί ψεύτικες σελίδες διάσημων σε μέσα όπως το Tiktok, με διασημότερες εκείνες του ψεύτικου Τομ Κρουζ που πολλοί τον μπερδεύουν με τον πραγματικό ή εκείνη του Κιάνου Ριβς.

Με τον ίδιο τρόπο λοιπόν δημιουργούνται ψεύτικα βίντεο όπου αντικαθιστούν τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών για να πείσουν πως το οπτικό υλικό είναι πραγματικό ενώ ήδη κλωνοποιούνται φωνές που προκαλούν απάτες και σύγχυση της κοινής γνώμης και του κοινού. Πως δημιουργούνται όμως όλα αυτά τα ψεύτικα βίντεο;

Πως φτιάχνεται ένα Deepfake Video 

Τα Deepfake βίντεο φημολογείται πως δημιουργήθηκαν το 2017 όταν ένας χρήστης του Reddit δημοσίευσε ακατάλληλο υλικό στη σελίδα, με τα πρόσωπα στα βίντεο να έχουν αντικατασταθεί από διάσημες κοπέλες όπως η Gal Gadot, η Scarlett Johansson, η Taylor Swift κ.α!

Για να δημιουργηθεί ένα βίντεο deepfake χρειάζονται μερικά βήματα. Πρώτα ένας αλγόριθμος τεχνητής νοημοσύνης θα πρέπει να σκανάρει μερικές χιλιάδες φωτογραφίες του προσώπου και να μάθει τις ομοιότητες μεταξύ του αληθινού και του ψεύτικου ώστε να συγχωνεύσει τις δύο εικόνες σε μία. Ένας δεύτερος αλγόριθμος συμπιέζει τα πρόσωπα και εμφανίζει το πρόσωπο που θέλουν να εμφανίσουν ως αληθινό χωρίς να μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τη διαφορά. Για να γίνει το βίντεο πειστικό οι εικόνες αυτές κωδικοποιούνται σε κάθε καρέ ώστε να μην μπορεί κανείς να διαπιστώσει την κατασκευασμένη εικόνα, τουλάχιστον όχι με ευκολία.

Για την ώρα βέβαια, έστω και αν υπάρχουν ερασιτέχνες που μπορούν να δημιουργήσουν βίντεο deepfake με τους υπολογιστές τους, χρειάζονται αρκετά πιο ισχυρά μηχανήματα ώστε το αποτέλεσμα να είναι πειστικό. Αυτά τα μηχανήματα σίγουρα είναι διαθέσιμα στους επαγγελματίες του είδους.

Τα βίντεο αυτά κατασκευάζονται σε υπολογιστές αρκετών χιλιάδων ευρώ και απαιτούν γνώση και εμπειρία ώστε κανείς να μην μπορεί να διακρίνει το ψέμα από την αλήθεια.  Όσο η τεχνολογία αναπτύσσεται, δημιουργούνται και προγράμματα ή εργαλεία που βοηθούν στην πιο εύκολη κατασκευή τέτοιων deepfake βίντεο και αρκετές εταιρείες κατασκευάζουν και άλλα, ενώ υπάρχει ακόμα και εφαρμογή στο τηλέφωνο ονόματι Zao που επιτρέπει στους χρήστες να βάλουν τα πρόσωπά τους όπου θελήσουν.

Deepfake ή αλήθεια; Πως θα κρίνουμε τι είναι πραγματικό

Τώρα γνωρίζουμε πως υπάρχουν βίντεο που είναι κατασκευασμένα για να διαμορφώσουν την άποψή μας, να μας δημιουργήσουν φοβίες ή πανικό, ή φτιάχτηκαν για να μας παραπλανήσουν. Το μεγάλο ερώτημα είναι το εξής: Πως θα μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε τι είναι ψεύτικο και τι αληθινό;

Μέχρι το 2018 ήταν ευκολότερο να διαπιστώσει κανείς αν ένα βίντεο είναι deepfake, γιατί ερευνητές ανακάλυψαν πως τα κατασκευασμένα πρόσωπα δεν ανοιγόκλειναν τα βλέφαρά τους φυσιολογικά ή και καθόλου. Στα βίντεο αυτά οι πρωταγωνιστές είχαν ορθάνοιχτα μάτια γιατί ο αλγόριθμος δεν ήξερε πως να τα κάνει να ανοιγοκλέινουν φυσικά. Λίγο καιρό μετά όμως άρχισαν να εμφανίζονται βίντεο με ψεύτικα πρόσωπα που ανοιγόκλειναν τα βλέφαρά τους.

Αν όμως ένα βίντεο deepfake δεν είναι ποιοτικό τότε εύκολα μπορείς να το καταλάβεις από τα χείλη που δεν συγχρονίζονται με την ομιλία ή το χρώμα του δέρματος. Λεπτομέρειες όπως τα μαλλιά επίσης δεν είναι αναλυτικές και θολώνουν όπως το ψεύτικο θόλωμα που κάνουν οι φωτογραφίες στα κινητά μας. Τα δόντια μπορούν επίσης να προδώσουν ένα κατασκευασμένο πρόσωπο αφού είναι δύσκολο να αποδοθούν εντελώς ρεαλιστικά, όπως και οι αντανακλάσεις στην ίριδα του ματιού.

Deepfake πραγματικότητα: Οι κίνδυνοι

Πολλοί θα πουν πως η τεχνολογία deepfake που μετατρέπει την αλήθεια σε μία συνθετική πραγματικότητα είναι ένα παιχνίδι για σάτιρα ή χλευασμό δημοσίων προσώπων και πως δεν υπάρχει κίνδυνος στην χρήση της. Όμως οι κίνδυνοι είναι περισσότεροι από όσο νομίζετε και ίσως μας αγγίζουν όλους!

Η χρήση της τεχνολογίας Deepfake μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εκβιασμούς, χλεύη και υποβιβασμό των ανθρώπων ή την καταστροφή της φήμης τους. Μπορούν να προκαλέσουν και πανικό σε παγκόσμια γεγονότα ειδικότερα αν κατασκευάζονται βίντεο με ηγέτες κρατών ή πρόσωπα επιρροής που πραγματοποιούν πράξεις για συγκεκριμένους σκοπούς ή κάνουν δηλώσεις για να διαμορφώσουν συνειδήσεις.

Ο σκοπός της τεχνολογίας Deepfake σε συνδυασμό με τα συνθετικά μέσα ενημέρωσης και τις ψευδείς ειδήσεις είναι να δημιουργήσουν μία παγκόσμια κοινωνία που δεν θα εμπιστεύεται τίποτα και δεν θα ξέρει πια τι είναι αληθινό κα ιτι ψεύτικο όπως συμβαίνει με τον όρο μετα-αλήθεια που αναλύσαμε πριν. Έτσι αληθινά γεγονότα θα θεωρούνται συνωμοσίες ή ψέματα, και ψέματα θα εδραιώνονται ως πραγματικότητες.

Και τελικά είμαστε εμείς εκείνοι που θα πρέπει να μελετάμε όλα όσα διαβάζουμε, ακούμε ή παρακολουθούμε για να βεβαιωνόμαστε πως δεν έχουν κατασκευαστεί για να μας παραπλανήσουν και να μας κάνουν πιόνια σε ένα σκοτεινό παιχνίδι που αλλάζει μία για πάντα όλα όσα θεωρούσαμε αξιόπιστα και κυρίως αληθινά…

 

 

---

 

 

Το ρολόι της αποκάλυψης

Τι είναι τελικά το περίφημο ρολόι της αποκάλυψης ; Πρόκειται για μία προειδοποίηση για τον κίνδυνο της ανθρωπότητας; Η ένα συμβολικό αντικείμενο που θέλει να μεταφέρει ένα μήνυμα προς όλους μας; 

το ρολοι της αποκαλυψης πως λειτουργει

ρολόι της αποκάλυψης 2023:

Το ρολόι της Αποκάλυψης είναι μία συσκευή που έχει γίνει γνωστή τα τελευταία χρόνια σε πάρα πολύ κόσμο και τρομοκρατεί αρκετούς που πιστεύουν πως αποτελεί την απόλυτη ένδειξη για το πότε θα καταστραφούμε ως είδος. Ένα ρολόι που όσο πλησιάζει στις 12 ακριβώς τόσο προειδοποιεί για την καταστροφή μας. Είναι όμως έτσι; Τι συμβαίνει με το ρολοι της αποκαλυψης και γιατί κατασκευάστηκε τελικά;

Όπως έχουμε δει και στην αναλυτική εκπομπή που έκανα στο κανάλι για το ρολόι της αποκάλυψης πριν ένα χρόνο, την 1η  Φεβρουαρίου του 22 που μπορείτε να παρακολουθήσετε στο βίντεο από κάτω, μία ομάδα επιστημόνων – που ονομάζεται Bulletin of The Atomic Scientists ( Σε ελεύθερη μετάφραση επιτροπή ατομικών Επιστημόνων) που είχε στις τάξεις της και τον Albert Einstein, δημιούργησε το ρολόι της αποκάλυψης που στα αγγλικά ονομάζεται Doomsday Clock το 1947.

Αυτομάτως καταλαβαίνουμε πως δεν πρόκειται για κάτι καινούργιο, μα για μία συσκευή (ας την ονομάσουμε έτσι) που δημιουργήθηκε σχεδόν 80 χρόνια πριν. Κάθε χρόνο λοιπόν μία επιτροπή από επιστήμονες (μεταξύ των οποίων  και 13 βραβευμένοι με Νόμπελ) αποφασίζουν που θα τοποθετηθούν οι δείκτες του με βάση τα παγκόσμια γεγονότα.

Όσο πιο κοντά στις 12, τόσο πιο κοντά στον Αρμαγεδδών. Οι δείκτες του ρολογιού λοιπόν μετακινούνται μπροστά αλλά και πίσω από το 1947 και η ώρα ποικίλει από 17 λεπτά πριν τις 12 το 1991 σε δύο λεπτά πριν τις 12 το 1953. Την τρίτη 24 Ιανουαρίου όμως μετακινήθηκε στα 90 δευτερόλεπτα πριν τις 12 προκαλώντας τον φόβο για επικείμενη καταστροφή του ανθρώπινου πολιτισμού, αφού δεν έχει πλησιάσει ποτέ ξανά τόσο κοντά στις 12 στο παρελθόν.

Οπότε και με τις εκπομπές στον ελληνικό χώρο να ασχολούνται αρκετά με το θέμα αυτό αποφάσισα να δούμε δέκα πραγματικά στοιχεία για το τρομερό ρολοι της αποκάλυψης για να διαπιστώσετε και μόνοι σας αν πρόκειται για πραγματική προειδοποίηση καταστροφής ή απλά για μία συμβολική συσκευή που μας υπενθυμίζει πως πρέπει να αλλάξουμε τα όσα δεινά προκαλούμε οι ίδιοι στους εαυτούς μας, τους γύρω μας αλλά και στον ίδιο τον πλανήτη!

ρολοι της αποκαλυψης 2022 +2023: 10 Στοιχεία που πρέπει να ξέρεις

Επίσης πριν προχωρήσουμε να σας πω πως το άρθρο αυτό δεν γίνεται για να τρομοκρατήσει και να πείσει τους θεατές πως έρχεται η αποκάλυψη, ο Αρμαγεδδών ή το τέλος του κόσμου, αλλά να ενημερώσει με πραγματικά στοιχεία που μπορείτε και εσείς οι ίδιοι να επιβεβαιώσετε και όχι απλά τρομολαγνικές εικασίες.

10: Πως ξεκίνησε το ρολοι της αποκάλυψης

Όπως είπαμε και στις εισαγωγικές πληροφορίες, το ρολοι της αποκάλυψης δεν είναι ένα πραγματικό ρολόι. Πρόκειται για αναπαράσταση που δημιουργήθηκε από την επιτροπή επιστημόνων και προειδοποιεί για τον κίνδυνο καταστροφής της ανθρωπότητας. Πως και γιατί δημιουργήθηκε όμως; Όλοι οι αρχικοί επιστήμονες που δημιούργησαν το ρολόι της αποκάλυψης το 1947 συμμετείχαν ενεργά στο απόρρητο Πρόγραμμα Μανχάταν και βοήθησαν στον σχεδιασμό της ατομικής βόμβας αλλά ήταν αντίθετοι στην χρήση της στον άνθρωπο.

που βρίσκεται το ρολοι της αποκάλυψης; το ρολόι αρχικά δημιουργήθηκε ως σύμβολο για να προειδοποιήσει για τον κίνδυνο πυρηνικού πολέμου εξαιτίας των όπλων του ψυχρού πολέμου μεταξύ σοβιετικής ένωσης και Ηνωμένων Πολιτειών. Από τότε το ρολόι ενημερώνεται και για διάφορους ακόμα κινδύνους και αν κάποιος θελήσει να ανακαλύψει περισσότερα σχετικά με αυτό, υπάρχει φυσική αναπαράστασή του στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο.

9: Ο Φόβος της Δυστοπίας 

Η φετινή απόφαση να μετακινηθούν οι δείκτες του 90 δευτερόλεπτα πριν τα μεσάνυχτα ήρθε μετά από τις πολεμικές αναταράξεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Γνωρίζουμε ήδη πως υπήρχαν πυρηνικές απειλές αρχικά μεταξύ Τραμπ και Κιμ Γιονγκ Ουν. Οι εξελίξεις στο μέτωπο της Ουκρανίας οδήγησαν για ακόμα μία φορά στο ενδεχόμενο πυρηνικής σύρραξης και σε μία τέτοια κατάσταση οι επιστήμονες θεώρησαν πως το ρολοι της αποκάλυψης θα πρέπει να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου ακόμη περισσότερο για αυτό και μετακινήθηκε τόσο κοντά στις 12.

Σύμφωνα με την Πρόεδρο της επιτροπής επιστημόνων Rachel Bronson “ζούμε σε μία εποχή με απεριόριστους κινδύνους και το ρολοι της αποκάλυψης αναδεικνύει την τρέχουσα κατάσταση. Τα 90 δευτερόλεπτα πριν τα μεσάνυχτα και άρα την καταστροφή είναι το πιο κοντινό σημείο που έχουν βρεθεί οι δείκτες και αυτή η απόφαση δεν πάρθηκε τυχαία. Προτρέπουμε τους ηγέτες των κρατών να μελετήσουν τις επιλογές διαλόγου ώστε να γυρίσουμε το ρολόι πίσω.”

8: Μεμονωμένα γεγονότα ΔΕΝ επηρεάζουν το ρολοι της αποκάλυψης

Ένα σημαντικό στοιχείο που πολλοί ξεχνούν ή δεν γνωρίζουν σχετικά με το ρολοι της αποκάλυψης είναι το γεγονός πως οι δείκτες του δεν αλλάζουν μετά από ένα γεγονός είτε αυτό είναι θετικό είτε αρνητικό. Για παράδειγμα το ρολοι της αποκάλυψης δεν ήρθε πιο κοντά στις δώδεκα μετά το τραγικό γεγονός των δίδυμων πύργων.

Η αυξανόμενη απειλή της τρομοκρατίας εκείνης της περιόδου όμως σε συνδυασμό με την διεθνή αναταραχή και τον πόλεμο στο Αφγανιστάν μετακίνησαν τους δείκτες του στα 7 λεπτά από 9 που ήταν μέχρι τότε. Από την άλλη το 1962 η κρίση των πυραύλων της Κούβας δεν άλλαξε το ρολόι ενώ αντίθετα οδήγησε στον περιορισμό των πυρηνικών δοκιμών στην ατμόσφαιρα, κάτι που έκανε το ρολόι να γυρίσει μερικά λεπτά πίσω.

7 : Η επικίνδυνη τεχνητή νοημοσύνη

Οι κίνδυνοι που έχουν προστεθεί από την επιτροπή επιστημόνων και μπορούν να επηρεάσουν το ρολοι της αποκάλυψης, είναι η τεχνητή νοημοσύνη, η διαφυγή επικίνδυνων ιών από εργαστήρια και οι ασθένειες που μπορεί να αποβούν μοιραίες για το σύνολο της ανθρωπότητας.

Μάλιστα ο κίνδυνος σύμφωνα με την επιτροπή επιστημόνων έχει να κάνει με το γεγονός πως σε τέτοιες περιπτώσεις είναι απρόβλεπτος και δεν μπορεί να ελεγχθεί από τον ανθρώπινο παράγοντα, όπως η πρόσφατη πανδημία ή ακόμα η αυτόνομη ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και της τεχνολογίας της.

6: Η Κλιματική αλλαγή

Μετά από μία δεκαετία συζητήσεων και διαβουλεύσεων η επιτροπή επιστημόνων αποφάσισε να προσθέσει τον κίνδυνο της κλιματικής αλλαγής στους παράγοντες που μπορούν να αλλάξουν το ρολόι της αποκάλυψης το 2008.

Αυτή η απόφαση προέκυψε από την υπερθέρμανση του πλανήτη, την ανάπτυξη των επιστημών και νέων τεχνολογιών που επηρέασαν το κλίμα. Οι διαρροές διοξειδίου του άνθρακα και η ενεργειακή κρίση που προέκυψε από την σύρραξη Ρωσίας – Ουκρανίας αποτέλεσε ένα ακόμα παράγοντα που έφερε το ρολόι πιο κοντά στις 12 τα μεσάνυχτα.

5: Το ρολόι της αποκάλυψης άλλαξε 25 φορές

Το 1947 η αρχική θέση στους δείκτες του ρολογιού ήταν 7 λεπτά πριν τα μεσάνυχτα.  Από τότε έχουν πάει πίσω στο χρόνο οκτώ φορές και δεκαεπτά φορές έχουν μετακινηθεί μπροστά, με την αλλαγή στο ρολόι να έχει γίνει συνολικά 25 φορές.

Το μακρύτερο σημείο από τα μεσάνυχτα και άρα την καταστροφή ήταν το 1991 όπου βρισκόταν στα δεκαεφτά λεπτά πριν και το κοντινότερο σημείο έγινε πριν ένα μήνα, στις 24 Ιανουαρίου του 2023. Η επιτροπή είχε φτάσει τους δείκτες σχετικά κοντά άλλη μία φορά στα δύο λεπτά το 1953 όταν Η σοβιετική ένωση και οι ΗΠΑ πραγματοποιούσαν δοκιμές σε βόμβες υδρογόνου.

4: Η καλύτερη στιγμή στο ρολόι

Η καλύτερη στιγμή για το ρολόι της αποκάλυψης όπως ήδη αναφέραμε ήταν το 1991 όπου βρέθηκαν στο μακρύτερο σημείο από τις 12 με το ρεκόρ των 17 λεπτών, μία απόφαση που προέκυψε από την αυτοπεποίθηση μετά τον ψυχρό πόλεμο. Ο δείκτης των λεπτών μάλιστα χρειάστηκε να μετακινηθεί εκτός πλαισίου του σχεδίου του ωρολογίου.

Αυτή η μετάβαση συμβόλιζε την παγκόσμια ανακούφιση της επιβίωσης για 45 χρόνια χωρίς πυρηνικό πόλεμο, όμως η ειρήνη διήρκησε για μόλις μία δεκαετία πριν στις αρχές του 2000 περάσουμε σε μία νέα πυρηνική εποχή που σύμφωνα με τους επιστήμονες έκανε το ρολόι της αποκάλυψης να μετακινηθεί και πάλι μπροστά.

3: Η χειρότερη στιγμή στο ρολόι

Όπως είπαμε ήδη η χειρότερη στιγμή για το ρολοι της αποκάλυψης είναι η πιο πρόσφατη όπου ήδη είναι στα 90 δευτερόλεπτα πριν τις 12 και άρα το χάος.

Πριν τις 24 Ιανουαρίου όμως οι πιο δύσκολες περίοδοι ήταν το 1949 και το 1953. Το 1949 το ρολόι μεταφέρθηκε στις 11:57, τρία λεπτά πριν τις 12 τα μεσάνυχτα όταν η Σοβιετική ένωση πραγματοποίησε δοκιμές σε ατομική βόμβα, προκαλώντας φόβο για την ολική καταστροφή. Οι διπλωματικές λύσεις γύρισαν το ρολόι πίσω μετά το 1953 και έτσι παρέμεινε ως το 1963 στα 12 λεπτά από την αποκάλυψη.

2: Τι θα συμβεί τα “μεσάνυχτα”;

Τι θα συμβεί τελικά αν το ρολοι της αποκάλυψης φτάσει στα μεσάνυχτα; Πρόκειται για την πραγματική καταστροφή μας ή για ένα συμβολικό μήνυμα; Η επιτροπή των επιστημόνων δίνει την απάντηση αφού έχουν δηλώσει πως κάθε φορά που οι δείκτες κινούνται, αυτό γίνεται ως προειδοποίηση ώστε να προχωρήσουν κάποιες κινήσεις για το καλό της ανθρωπότητας και ως υπενθύμιση πως ο κόσμος μας ίσως έρθει αντιμέτωπος με ανυπολόγιστους κινδύνους για το σύνολο της ανθρωπότητας.

Πολλοί αναρωτιούνται όμως τι θα συμβεί τελικά αν όντως το ρολόι φτάσει στις 12 τα μεσάνυχτα. Αυτό θα μπορούσε να σημάνει την αρχή ενός πυρηνικού πολέμου, ένα ανυπολόγιστο τεχνολογικό κίνδυνο κυβερνοασφάλειας ή μία μη αναστρέψιμη καταστροφική αλλαγή στο κλίμα. Όλοι λοιπόν καταλαβαίνουμε τι θα συμβεί αν το ρολόι της αποκάλυψης δείξει 12 αν και αυτό δεν είναι εξαιρετικά πιθανό και άρα απαιτείται ψυχραιμία.

1: 90 δευτερόλεπτα πριν το χάος

Πλέον βρισκόμαστε στα 90 δευτερόλεπτα πριν τα μεσάνυχτα, ένα αποτέλεσμα που επήλθε από το ρωσο-ουκρανικό και την αυξημένη πυρηνική απειλή. Σε αυτή την απόφαση συνέβαλε η κλιματική αλλαγή και ο κίνδυνος της αναπτυγμένης τεχνολογίας ή ο βιολογικός κίνδυνος από επερχόμενες μελλοντικές πανδημίες. Έτσι είμαστε πια στο κοντινότερο σημείο από τα μεσάνυχτα από την δημιουργία της συσκευής που γνωρίζουμε ως ρολόι της αποκάλυψης.

Αυτό όμως δεν είναι ένα γεγονός που πρέπει να προκαλέσει τρόμο σε όσους μαθαίνουν για τον κίνδυνο, αλλά μία υπενθύμιση πως ο κόσμος μας πρέπει να κινηθεί σε αρμονία για ένα καλύτερο μέλλον για όλους χωρίς απειλές για ολοκληρωτική καταστροφή. Μόνο δεν θα έχουμε ανάγκη το ρολόι της αποκάλυψης να μας τρομάζει και να μας θυμίζει πως ο ίδιος ο άνθρωπος αποτελεί πλέον τον μεγαλύτερο κίνδυνο για το είδος του. Οπότε ας αντιμετωπίζουμε τη ζωή θετικά και με ψυχραιμία, χωρίς έχθρα γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε κάποια στιγμή να το μηδενίσουμε.

 

 

 

 

 

 

 

---

 

Kobe beef . Γιατί είναι το ακριβότερο κρέας στον κόσμο ?

Το διάσημο Kobe beef είναι το ακριβότερο κρέας στον κόσμο με το κόστος μιας μπριζόλας να εκτοξεύεται στα περίπου χίλια ευρώ.  Χαρακτηριστικό παράδειγμα ένας πρώην πυγμάχος ο οποίος στις διακοπές του στη Μύκονο, κλήθηκε να πληρώσει 920 ευρώ για μία μπριζόλα Kobe beef και ήταν σα να φαγε σβερκαδιά !

Το Kobe beef βέβαια είναι βόειο κρέας, κοινώς μοσχαράκι. Τι είναι αυτό που το κάνει να διαφέρει; Δε μιλάμε για ένα τυχαίο βοδινό, αλλά για το Kobe το εκλεκτότερο των εκλεκτών.

Το Kobe beef προέρχεται μόνο από βοοειδή που έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει σε μια από τις 4 περιοχές που φιλοξενούν κοπάδια βοοειδών στην χώρα της Ιαπωνίας και διατρέφονται με συγκεκριμένο τρόπο.

Το ιαπωνικό μοσχάρι που συχνά αναφέρεται και ως Wagyu (Wa σημαίνει Ιαπωνικό και Gyu Μοσχάρι) είναι διάσημο για την  έξοχη υφή του και τη γεύση του. Υπάρχουν 4 κύριες ράτσες Wagyu: η Japanese Black, η Japanese Brown, η Japanese Polled και η Japanese Shortborn, ενώ η Japanese Black θεωρείται η σπουδαιότερη και παράγει το 90% των Wagyu.

Το αυθεντικό Kobe beef προέρχεται αποκλειστικά από μοσχάρια της ράτσας Tajima που είναι παρακλάδι της Japanese Black και έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει στην πόλη Kobe της Ιαπωνίας, ακολουθώντας πολύ αυστηρά κριτήρια. Συγκεκριμένα, τα μοσχάρια εκτρέφονται με συγκεκριμένες μεθόδους και στη συνέχεια ευνουχίζονται με σκοπό το κρέας τους να ”εξευγενιστεί”. Το βάρος τους κατά τη σφαγή κυμαίνεται αυστηρά από 260 έως 470 κιλά.

Στα μοσχαράκια δίδεται φρέσκο καθαρό νερό, η καλύτερη ποιότητα τροφής και μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον χωρίς άγχος. Η ιδιαίτερη έμφαση στην ποιότητα της ανατροφής των μοσχαριών, σημαίνει ότι ο αριθμός των ζώων που εκτρέφονται κάθε χρόνο είναι περιορισμένος.

Eιδικότερα, τα Wagyu ζώα που δίνουν το Kobe κρέας τρέφονται με γάλα από την ηλικία του 1 έως 3 μηνών. Μετά από 3 μήνες, τρέφονται με ένα μείγμα καλλιεργειών, όπως χόρτο, άχυρο από ρύζι και δημητριακά όπως το καλαμπόκι, η σόγια και το σιτάρι, κατά μέσο όρο 900 ημέρες, μέχρι να φθάσει το βοοειδές έως 31 μήνες και ένα μέσο βάρος 430 κιλά.

Σε αυτή την ηλικία των τουλάχιστον 30 μηνών τα ζώα αποκτούν τις ειδικές ενδομυϊκές ραβδώσεις λίπους και είναι έτοιμα προς κατανάλωση. Τα βοοειδή Tajima Guy, της επαρχίας Hyogo (Wagyu) προστατεύονται έτσι ώστε να παράγουν κρέας Kobe με την ίδια και απαράλλαχτη ποιότητα.

Το κρέας κατηγοριοποιείται ανάλογα με την ποιότητά του σε μια κλίμακα από το 1 έως το 12.

Η κλίμακα καθορίζεται ανάλογα με το πόσο αισθητό είναι το ενδομυικό λίπος και όσο πιο αισθητό, τόσο ανεβαίνει στην ποιοτική βαθμίδα, με την υψηλότερη διαβάθμιση του κρέατος να λέγεται Kobe. Το κρέας από τα μοσχάρια της ράτσας Tajima δεν πρέπει να βαθμολογηθεί κάτω από 6.

Το Kobe, λοιπόν, χαρακτηρίζεται από έντονο ενδομυικό λίπος, που δίνει “μαρμαρώδη” υφή στο κρέας, ενώ έχει φίνα, γλυκιά γεύση και μοναδικό άρωμα.Το έντονο ενδομυϊκό λίπος είναι αυτό που κάνει τη διαφορά. Το ιαπωνικό βόειο κρέας (Wagyu) έχει γενετικά την τάση για αυξημένη προδιάθεση σε ενδομυϊκό λίπος, το οποίο παράγει υψηλό ποσοστό ελαιούχων ακόρεστων λιπών, όπως τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, που εξισορροπούν το αντίστοιχο ποσοστό των ωμέγα-6 λιπαρών οξέων, και ως εκ τούτου επιτρέπουν την μείωση της κακής χοληστερόλης και την καταπολέμηση των καρδιακών παθήσεων.Σύμφωνα με τους παραγωγούς του, όταν δοκιμάσεις Kobe δεν το ξεχνάς ποτέ…(και όχι μόνο για τη γεύση του, σημειώνουμε εμείς).

Σημειώνεται ότι μόνο 3.000 «κεφάλια» από τα βοοειδή καταφέρνουν να αγγίξουν την ποιότητα που απαιτείται για να χαρακτηριστούν αυθεντικά Kobe, κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα η τιμή να φτάνει στα ύψη….

Πηγή: Cityportal

Τι είναι το Kobe beef και γιατί κοστίζει ”χρυσό”;

Οι Ήλιοι της αναρχίας

Ο Γκαλιλέο Γκαλιλέι δεν προοριζόταν να γίνει αστρονόμος και φυσικός. Από ειρωνεία της τύχης σπούδασε σε ένα μοναστήρι και συνέχισε για να γίνει γιατρός. Ο Βιντσέντζιο, ο πατέρας του, είχε μεγάλα όνειρα για τον γιο του και φρόντισε να σπουδάσει ιατρική στο Πανεπιστήμιο της Πίζας από το 1581.

Ο Γαλιλαίος όμως ουδέποτε ενδιαφέρθηκε για τη βιολογία, αλλά ανέπτυξε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη φιλοσοφία και τα μαθηματικά. Παρά τις διαμαρτυρίες του πατέρα του, άλλαξε γρήγορα αντικείμενο και δεν ξανακοίταξε στο παρελθόν. Αφού μελέτησε σκληρά για τέσσερα χρόνια, ο Γαλιλαίος εγκατέλειψε το πανεπιστήμιο χωρίς να πάρει δίπλωμα και άρχισε να παραδίδει ιδιωτικά μαθήματα.

Την ίδια περίοδο έγραψε τη σύντομη διατριβή του με τίτλο Κοσμογραφία και τη χρησιμοποίησε για να διδάσκει τους μαθητές του μυστήρια των ουράνιων σωμάτων. Η Κοσμογραφία ήταν επηρεασμένη από τις εν γένει αποδεκτές παραδοσιακές γεωκεντρικές φιλοσοφίες του Αριστοτέλη και του Πτολεμαίου, οι οποίοι θεωρούσαν τη Γη το κέντρο του σύμπαντος. Σύντομα εγκατέλειψε την καριέρα του ως δάσκαλος και το 1589 επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο της Πίζας, όπου εργάστηκε για τα επόμενα τρία χρόνια ως καθηγητής μαθηματικών. Τότε πρέπει να ανέτρεψε τη θεωρία του Αριστοτέλη ότι τα αντικείμενα με διαφορετική μάζα πέφτουν με διαφορετική ταχύτητα.

Ωστόσο, αμφισβητείται κατά πόσον πειραματίστηκε ρίχνοντας μπάλες κανονιού από τον Κεκλιμένο Πύργο της Πίζας, αφού το μόνο στοιχείο που διαθέτουμε γι’ αυτό είναι μια βιογραφία γραμμένη από τον μαθητή του Βιντσέντσο Βιβιάνι, η οποία δημοσιεύτηκε το 1717. Δυστυχώς, ο Γαλιλαίος προκάλεσε αντιπάθειες με τις αντισυμβατικές πεποιθήσεις του και το συμβόλαιό του με το πανεπιστήμιο δεν ανανεώθηκε. Το 1592 έφυγε ξανά και ταξίδεψε βόρεια, στην Πάντοβα, όπου βρήκε μια νέα και πιο προσοδοφόρα θέση ως καθηγητής μαθηματικών στο πανεπιστήμιο της πόλης.

Εκεί ο Γαλιλαίος άρχισε την ουσιαστική του έρευνα, διεξάγοντας μια σειρά πειραμάτων, πολλά από τα οποία ανήκαν στο πεδίο της μηχανικής. Από το 1602 άρχισε να κάνει μερικές από τις πρώτες επιστημονικές παρατηρήσεις πάνω στα εκκρεμή. Αποκάλυψε επίσης την αρχή του ισοχρονισμού, σύμφωνα με την οποία ένα εκκρεμές ολοκληρώνει μία ταλάντωση στον ίδιο χρόνο ανεξαρτήτως του πόσο μεγάλη ήταν αυτή. Αυτό οδήγησε τελικά στην εφεύρεση του μηχανικού ρολογιού ακριβείας το 1656 – μια συσκευή από την οποία κατέληξε να εξαρτάται η ανθρωπότητα. Αφού αφιέρωσε μερικά χρόνια στους πειραματισμούς του, όλα άλλαξαν.

Η νέα αστρονομία

Το 1609 ο Γαλιλαίος άκουσε φήμες ότι στην Ολλανδία είχε εφευρεθεί μια συσκευή που μπορούσε να φέρνει πιο κοντά μακρινά αντικείμενα: το τηλεσκόπιο. Μόλις πληροφορήθηκε ότι η απλή αυτή κατασκευή περιελάμβανε μόνο έναν σωλήνα με φακούς και στις δυο πλευρές, έσπευσε να ανακατασκευάσει ένα μόνος του.

Οι αρχικές εκδοχές ποίκιλλαν σε μεγεθυντική δύναμη έως και οκτώ φορές, αλλά το 1610 ο Γαλιλαίος είχε πλέον αναπτύξει ένα τηλεσκόπιο που μπορούσε να μεγεθύνει 20 φορές – πολύ πιο ισχυρό από την αρχική, στοιχειώδη εφεύρεση. Χάρη στο τηλεσκόπιο ανοίχτηκαν απεριόριστες δυνατότητες για τον Γαλιλαίο.

Κατά τα έτη 1609 και 1610 ανακάλυψε βουνά στη Σελήνη, τους τέσσερις δορυφόρους του Δία και τα αναρίθμητα άστρα του Γαλαξία. Παρατήρησε τις διαφορετικές φάσεις της Αφροδίτης και θεώρησε εσφαλμένα ότι είχε ανακαλύψει δύο «αυτιά» που συνόδευαν τον Κρόνο. Χωρίς να το έχει αντιληφθεί, ο Γαλιλαίος είχε παρατηρήσει τους χαρακτηριστικούς δακτυλίους του Κρόνου, οι οποίοι επιβεβαιώθηκαν για πρώτη φορά το 1656.

Χάρη στις ουράνιες ανακαλύψεις του και στη μαθηματική του ευφυΐα, ο Γαλιλαίος βρισκόταν έτη φωτός μπροστά από τους συγχρόνους του. Έγινε ξαφνικά γνωστός σε μια εποχή όπου η κοπερνίκεια επανάσταση είχε πάρει τον δρόμο της για τα καλά. Το 1534 ο Νικόλαος Κοπέρνικος είχε δημοσιεύσει την πραγματεία του Περί των περιστροφών των ουρανίων σφαιρών, όπου υποστήριζε ότι ο Ήλιος ήταν το κέντρο του σύμπαντος και όχι η Γη. Η θεωρία αυτή έγινε γνωστή ως «ηλιοκεντρισμός» και ήταν αντίθετη με τον γεωκεντρισμό, την αντίληψη ότι το σύμπαν περιστρεφόταν γύρω από τον πλανήτη μας.

Την εποχή που ο Γαλιλαίος έκανε τις ουράνιες παρατηρήσεις του, ο Γερμανός αστρονόμος Γιοχάνες Κέπλερ διεξήγε επίσης σημαντική έρευνα στο πεδίο. Η Νέα αστρονομία του Κέπλερ δημοσιεύτηκε το 1609 έπειτα από τη δεκαετή του έρευνα στην κίνηση του Άρη. Σε ένα από τα πλέον μνημειώδη έργα που κόσμησαν ποτέ τον επιστημονικό κόσμο, ο Κέπλερ όχι μόνο συμπέρανε ότι οι τροχιές ήταν ελλειπτικές και όχι κυκλικές, αλλά ταυτόχρονα υποστήριξε ότι τα πορίσματά του ενίσχυαν τον ηλιοκεντρισμό. Χάρη στο τηλεσκόπιο και την πρωτοποριακή του έρευνα, ο Γαλιλαίος θα αποδείκνυε ότι οι απόψεις του Κοπέρνικου δεν ήταν απλώς θεωρητικές – ήταν η πραγματικότητα.

Ο Γαλιλαίος αποφάσισε να μοιραστεί τις νέες ανακαλύψεις του αρχίζοντας με το βιβλίο του Αστρικός αγγελιοφόρος το 1610, το οποίο προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον και εκτόξευσε το κύρος του σε νέα ύψη. Τον ίδιο χρόνο διορίστηκε στην περίβλεπτη θέση του μαθηματικού της αυλής του Κόζιμο Β΄ των Μεδίκων, του Μεγάλου Δούκα της Τοσκάνης και πρώην μαθητή του. Ωστόσο, ο Αστρικός αγγελιοφόρος δεν έγινε δεκτός από την Καθολική Εκκλησία, τον ισχυρότερο θεσμό στην Ιταλία – που υποστήριζε ακλόνητα τις γεωκεντρικές απόψεις του Αριστοτέλη και του Πτολεμαίου. Όμως δεν είχαν χαθεί όλα για τον Γαλιλαίο.

Τα αστρονομικά του πορίσματα δεν συνάντησαν μόνο αντιρρήσεις – για παράδειγμα, οι Ιησουίτες αστρονόμοι κατάφεραν να επιβεβαιώσουν τις παρατηρήσεις του. Ο Γαλιλαίος είχε μάλιστα μερικούς θαυμαστές από τους κόλπους της Εκκλησίας, με σημαντικότερο τον καρδινάλιο Μαφέο Μπαρμπερίνι. Παρ’ όλα τα στοιχεία, όμως, η Εκκλησία αρνιόταν να συμβιβαστεί με το μοντέλο του Κοπέρνικου. Μερικοί αστρονόμοι στους κόλπους της Εκκλησίας, όπως οι Ιησουίτες, υπερασπίζονταν το τυχονικό σύστημα του αστρονόμου Τύχο Μπράχε, ο οποίος, μολονότι σε μαθηματικό επίπεδο υποστήριζε την έρευνα του Γαλιλαίου, συντηρούσε το κατεστημένο.

Σύμφωνα με τον Μπράχε, ο Ήλιος και η Σελήνη περιστρέφονταν γύρω από τη Γη, ενώ οι άλλοι πλανήτες περιστρέφονταν γύρω από τον Ήλιο – επρόκειτο για κάτι ανάμεσα στις δύο θεωρίες. Ο Γαλιλαίος απογοητεύτηκε αφού αγνοούσαν τις αποδείξεις του, αλλά αρνήθηκε να τα παρατήσει. Υποστήριξε με πάθος τις θεωρίες του Κοπέρνικου και συγκρούστηκε με θεολόγους που ήταν απόλυτα προσκολλημένοι στις γεωκεντρικές απόψεις. Αν και τράβηξε την προσοχή, η μαχητική συμπεριφορά του έγειρε τελικά την πλάστιγγα σε βάρος του και οι Ιησουίτες τού γύρισαν την πλάτη. Η Καθολική Εκκλησία αποφάσισε ότι τον είχε αφήσει ανενόχλητο για πολύ καιρό και ότι ήταν καιρός να πατήσει πόδι.

Αυτό που ακολούθησε ήταν ένα από τα πλέον μνημειώδη περιστατικά στην Ιστορία όσον αφορά τις τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στη θρησκεία και την επιστήμη: η «υπόθεση Γαλιλαίου». Το 1616 η ρωμαιοκαθολική Ιερά Εξέταση ερεύνησε το έργο του Γαλιλαίου και τον κατηγόρησε ως αιρετικό. Μια ομάδα θεολόγων ανέλαβε να εξετάσει τη θεωρία του ηλιοκεντρισμού, που τόσο αψήφιστα είχε υποστηρίξει ο Γαλιλαίος, και να αποφανθεί κατά πόσον είχε κάποια αξία. Η κύρια αποστολή των θεολόγων ήταν ασφαλώς η υπεράσπιση της Καθολικής Εκκλησίας και της Βίβλου.

Η ετυμηγορία εκδόθηκε σε λιγότερο από μία εβδομάδα. Ανακοίνωσαν ότι ο ηλιοκεντρισμός ήταν αντίθετος προς τις Γραφές και ως εκ τούτου η θεωρία του Κοπέρνικου ισοδυναμούσε με αίρεση. Διέταξαν τον Γαλιλαίο να πάψει να υποστηρίζει τη συγκεκριμένη θεωρία, και όλα τα έργα που συνδέονταν με αυτήν, ανάμεσά τους και τα δικά του, απαγορεύτηκαν εν αναμονή των κατάλληλων διορθώσεων. Αντί να γνωρίσει την αποδοχή, ο Γαλιλαίος γνώρισε την ήττα.

Η Καθολική Εκκλησία γαντζώθηκε στην παράδοση

Δεν επρόκειτο για μια ξεκάθαρη περίπτωση επιστήμης εναντίον θρησκείας, για το ποιος είχε δίκιο και ποιος άδικο. Οι ενδεχόμενες συνέπειες από τα πορίσματα του Γαλιλαίου τρομοκρατούσαν την Καθολική Εκκλησία. Καθ’ όλη τη διάρκεια του 16ου αιώνα η Προτεσταντική Μεταρρύθμιση κυριαρχούσε στην Ευρώπη, κλονίζοντας συθέμελα τον χριστιανισμό της Δύσης. Προκειμένου να διατηρήσει την εξουσία της κατά τη διάρκεια μιας περιόδου μεγάλης αστάθειας, η Καθολική Εκκλησία γαντζώθηκε όσο ποτέ από την παράδοση. Το τελευταίο που χρειαζόταν ο παπισμός ήταν να συνηγορεί ο Γαλιλαίος υπέρ των θεωριών του Κοπέρνικου, κάτι που όχι μόνον απειλούσε την παραδοσιακή ερμηνεία των Γραφών αλλά και το γόητρο της ίδιας της Εκκλησίας.

Ο Γαλιλαίος το είχε διαπιστώσει ότι η περίοδος ήταν επικίνδυνη και ευαίσθητη για να στραφεί κανείς εναντίον του καθολικισμού· εντούτοις, παρά την απαγόρευση, του επέτρεψαν να συζητά τις θεωρίες του Κοπέρνικου υπό τον όρο να τις αντιμετωπίζει σε καθαρά υποθετικό επίπεδο.

Ο Γαλιλαίος συνέχισε το έργο του περιμένοντας να καταλαγιάσει το φιάσκο. Παρ’ όλη την αντιπαράθεση, υποστήριζε ακλόνητα τον ηλιοκεντρισμό, αλλά είχε φτάσει ήδη τα 50 και κατά περιόδους τον ταλαιπωρούσε η υγεία του – κάτι που επιβράδυνε σημαντικά την έρευνά του. Το 1623 όμως, επτά χρόνια μετά την καταδίκη του, η τύχη φάνηκε επιτέλους να του χαμογελά.

Ο καρδινάλιος Μπαρμπερίνι, ο παλιός του φίλος και υπέρμαχος που τον είχε υπερασπιστεί θαρραλέα ενώπιον της Εξέτασης, εξελέγη επικεφαλής της Καθολικής Εκκλησίας ως πάπας Ουρβανός Η΄. Ο Γαλιλαίος ενθουσιάστηκε. Αν και δεν μπορούσε ακόμα να υπερασπίζεται ανοιχτά τον ηλιοκεντρισμό, πίστευε ότι με τον φίλο του στην κεφαλή της Καθολικής Εκκλησίας η έρευνά του θα είχε πλέον την ευκαιρία να γίνει αποδεκτή.

Με ανανεωμένο σθένος, ο Γαλιλαίος άρχισε τη συγγραφή ενός νέου βιβλίου, όπου συνέκρινε τα συστήματα του Κοπέρνικου και του Πτολεμαίου. Σε μια επίσκεψή του στη Ρώμη το 1624, ο Πάπας τού έδωσε την άδεια να το κάνει υπό τον όρο ότι θα αντιμετώπιζε τις θεωρίες του Κοπέρνικου σαν μια καθαρά θεωρητική υπόθεση. Το 1630 πήρε τελικά την έγκριση των άγρυπνων λογοκριτών του Βατικανού και δύο χρόνια αργότερα, το 1632, δημοσίευσε το έργο Διάλογος περί των δύο κύριων κοσμικών συστημάτων.

Ο Διάλογος ήταν μια σειρά συζητήσεων ανάμεσα σε τρία πρόσωπα, τον Σαλβιάτι, τον Σαγκρέντο και τον Σιμπλίτσιο. Ο Σαλβιάτι, ένας επιστήμονας που υποστηρίζει το κοπερνίκειο σύστημα, επιχειρηματολογεί υπέρ της θεωρίας του Γαλιλαίου, ενώ ο Σαγκρέντο λειτουργεί σαν αμερόληπτος λόγιος. Ο Σιμπλίτσιο υποστηρίζει τον γεωκεντρισμό και ο Γαλιλαίος τον περιγράφει σαν ανόητο – στα ιταλικά το όνομα του Σιμπλίτσιο σημαίνει «χαζούλης». Έπειτα από πολύχρονες προσπάθειες, ο Γαλιλαίος είχε επιτέλους πραγματοποιήσει τη φιλοδοξία του. Η υπεράσπιση του Κοπέρνικου τυπώθηκε ασπρόμαυρη για να τη διαβάσει όλος ο κόσμος. Είχε απορρίψει με πονηρό τρόπο την ιδέα ότι ο ηλιοκεντρισμός έπρεπε να περιγράφεται μόνο σαν μια απλή θεωρία – είχε καταφέρει μάλιστα να το κάνει με την έγκριση της Εκκλησίας.

Ο Γαλιλαίος επαναπαύτηκε στην επιτυχία του, χωρίς να υποψιάζεται ότι το μέλλον τού επεφύλασσε τα χειρότερα. Όλα αυτά τα χρόνια ο Γαλιλαίος αναμετριόταν με την Καθολική Εκκλησία, αλλά τώρα το πεδίο της μάχης ήταν τελείως διαφορετικό. Οι θεωρίες του Κοπέρνικου δεν ήταν ουσιαστικά απαγορευμένες μέχρι την Ιερά Εξέταση το 1616 και το ζήτημα δεν αφορούσε τον ίδιο τον Γαλιλαίο, αλλά την απειλή που συνιστούσε για την παπική εξουσία ο ηλιοκεντρισμός. Ο Γαλιλαίος είχε υπερβεί ένα όριο, προβάλλοντας ανοιχτά μια θεωρία που καταδικαζόταν επίσημα από την Εκκλησία. Για να γίνουν ακόμα χειρότερα τα πράγματα, είχε προσβάλει τον πανίσχυρο και πάλαι ποτέ σύμμαχό του, τον Πάπα – τον μόνο άνθρωπο που θα μπορούσε να τον βοηθήσει.

Όταν ο Ουρβανός επέτρεψε στον Γαλιλαίο να γράψει τον Διάλογό του, είχε ζητήσει από τον αστρονόμο να συμπεριλάβει γεωκεντρικά επιχειρήματα υπέρ του Πτολεμαίου. Με την παρουσία του Σιμπλίτσιο, ο Γαλιλαίος υπονοούσε ότι ο επικεφαλής της Εκκλησίας ήταν ανόητος, όπως και όλοι όσοι υπερασπίζονταν το πτολεμαϊκό σύστημα. Είχε εξασφαλίσει από μόνος του ότι δεν θα μπορούσε να λάβει πλέον καμία βοήθεια από τον Πάπα Ουρβανό. Για να σώσει το γόητρό της, η Εκκλησία έπρεπε να τιμωρήσει παραδειγματικά τον άνθρωπο που της προκαλούσε τόσα προβλήματα.

Στο κάτω κάτω, αν ο Γαλιλαίος μπορούσε να υποστηρίζει ανοιχτά τον ηλιοκεντρισμό, θα εμφανίζονταν κι άλλοι που θα ερμήνευαν τη Βίβλο και τις Γραφές με τον δικό τους τρόπο. Ο Γαλιλαίος κατηγορήθηκε ως αιρετικός και το 1632 κλήθηκε στη Ρώμη για να δικαστεί, ενώ παράλληλα η πώληση του Διαλόγου απαγορεύτηκε.

Ο Γαλιλαίος πλησίαζε πλέον τα 70 και η υγεία του τον ταλαιπωρούσε. Πέρασαν πέντε εξαντλητικοί μήνες μέχρι να φτάσει στη Ρώμη κι έτσι η δίκη του άρχισε τον Φεβρουάριο του 1633. Όταν έφτασε εκεί, τέθηκε σε περιορισμό και ανακρίθηκε, καθώς οι κατήγοροί του προσπάθησαν να του αποσπάσουν κάποια ομολογία.

Τον κατηγόρησαν για παράβαση των απαγορεύσεων που του είχαν επιβληθεί το 1616 – κάτι που εκείνος αρνήθηκε κατηγορηματικά. Οι ανακριτές ήλπιζαν ότι, αν απειλούσαν τον Γαλιλαίο με βασανιστήρια, θα τον ανάγκαζαν να ενδώσει και να ομολογήσει τα λάθη του. Εκείνος όμως παρέμεινε πιστός στις ιδέες του και επέμεινε ότι είχε ακολουθήσει τους κανόνες που του είχαν ορίσει και ότι απλώς σχολίαζε τον κοπερνικανισμό. Πρόσθεσε μάλιστα ότι η ίδια η Εκκλησία είχε εγκρίνει τον Διάλογο.

Ωστόσο, έπειτα από μερικούς μήνες κατά τους οποίους ο Γαλιλαίος συνέχιζε να υποστηρίζει με κόπο τη θέση του παρά την επιδείνωση της υγείας του, τελικά ενέδωσε και είπε στους ανακριτές του αυτό που ήθελαν να ακούσουν: ότι το επιχείρημα του Κοπέρνικου ήταν πολύ βεβιασμένο. Ο εξασθενημένος και ηλικιωμένος επιστήμονας γαντζώθηκε από την ελπίδα ότι η Ιερά Εξέταση θα τον λυπόταν, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία και την κατάστασή του, αλλά στάθηκε άτυχος. Τον Ιούνιο καταδικάστηκε ως αιρετικός και αναγκάστηκε να αναιρέσει δημόσια την ηλιοκεντρική θεωρία του Κοπέρνικου.

Ταυτόχρονα, αναγκάστηκε να διακηρύξει ότι πίστευε ακράδαντα στο πτολεμαϊκό σύστημα, σύμφωνα με το οποίο η  Γη βρισκόταν στο κέντρο του σύμπαντος. Στο μεταξύ ο Διάλογός του συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο με τα απαγορευμένα βιβλία της Εκκλησίας. Όμως, η τιμωρία του Γαλιλαίου δεν τέλειωσε εκεί.

Αρχικά καταδικάστηκε σε ισόβια, αλλά η ποινή του μετατράπηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό κι έτσι πέρασε την υπόλοιπη ζωή του έγκλειστος σε μια έπαυλη της Φλωρεντίας. Αυτό δεν τον εμπόδισε να συνεχίσει το θεωρητικό του έργο, μολονότι σιγά σιγά έχανε το φως του. Επέλεξε ένα λιγότερο αμφιλεγόμενο θέμα και έστρεψε τις έρευνές του στη μηχανική. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του έγραψε ένα από τα διασημότερα έργα του, το Πραγματείες και μαθηματικές αποδείξεις περί των δύο νέων επιστημών. Αυτό το σπουδαίο έργο συνόψιζε περίπου τρεις δεκαετίες ερευνών του Γαλιλαίου στον τομέα της φυσικής, όπως τις ιδέες του για τους νόμους της κίνησης.

Όσο για την Καθολική Εκκλησία, θα περνούσαν πάνω από τρεις αιώνες μέχρι να παραδεχτεί ότι ο Γαλιλαίος είχε τελικά δίκιο. Παρά τα εμπόδια που αντιμετώπισε, είναι απολύτως βέβαιο ότι ο Γαλιλαίος συνέβαλε στην καθιέρωση της επιστήμης στον κόσμο της διανόησης, έστω κι αν αυτό δεν έγινε κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Τελικά, 80 χρόνια μετά τον θάνατό του, οι ηλιοκεντρικές θεωρίες του αποδείχτηκαν από ένα άλλο μεγάλο επιστημονικό μυαλό, τον Ισαάκ Νεύτωνα. Μέχρι σήμερα ο Γαλιλαίος εξακολουθεί να αποτελεί επιστημονική πηγή έμπνευσης. Το 1989, το μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο που στάλθηκε για να μελετήσει τον Δία και τα φεγγάρια του πήρε το όνομα του Ιταλού επιστήμονα κι έτσι η κληρονομιά του συνεχίζει να ζει – ακόμα και στα άστρα.

Οι Ηλιοι της αναρχίας

Νικόλαος Κοπέρνικος (1473-1543): Ο Γαλιλαίος προκάλεσε μεγάλες αντιπαραθέσεις όταν υποστήριξε τις θεωρίες του Κοπέρνικου. Το μοντέλο του Κοπέρνικου για το σύμπαν τοποθετούσε στο κέντρο τον Ήλιο και όχι τη Γη, επομένως ερχόταν σε αντίθεση με τον γεωκεντρισμό. Δημοσίευσε το έργο του Περί των περιστροφών των ουρανίων σφαιρών μόλις τον τελευταίο χρόνο της ζωής του, επειδή φοβόταν τις επικρίσεις και τις θρησκευτικές αντιδράσεις. Κρίνοντας από την τιμωρία που υπέστη ο Γαλιλαίος δεκαετίες αργότερα, οι ανησυχίες του ήταν εύλογες.

Τίχο Μπράχε (1546-1601): Το μοντέλο του Μπράχε για το σύμπαν ήταν μια εξισορροπητική υπόθεση. Ο Μπράχε συνδύασε τις μαθηματικές απόψεις του κοπερνίκειου μοντέλου με τις φιλοσοφικές απόψεις του Πτολεμαίου και δημιούργησε το τυχονικό σύστημα. Αν και συμφωνούσε ότι η Σελήνη και ο Ήλιος περιστρέφονται γύρω από τη Γη, το μοντέλο του επέμεινε στη θεωρία ότι η Γη παρέμενε στο κέντρο. Κατά τη διάρκεια της υπόθεσης του Γαλιλαίου, αυτό το σύστημα ήταν αποδεκτό επειδή ερμήνευε τις παρατηρήσεις του Γαλιλαίου για την Αφροδίτη και παράλληλα υποστήριζε τον γεωκεντρισμό. Ο Μπράχε ήταν από τους τελευταίους αστρονόμους που έκαναν παρατηρήσεις χωρίς τηλεσκόπιο.

Γιόχαν Κέπλερ (1571-1630): Το 1596 ο Κέπλερ υπερασπίστηκε έξοχα το κοπερνίκειο σύστημα με το αστρονομικό βιβλίο του Κοσμογραφικό μυστήριο. Ως άνθρωπος του πνεύματος, προσπάθησε να αποδείξει ότι οι Γραφές μπορούσαν να υποστηρίξουν τον ηλιοκεντρισμό έναντι του γεωκεντρισμού – και για να το αποδείξει, επιχείρησε να χρησιμοποιήσει το πτολεμαϊκό μοντέλο. Ο Κέπλερ ήταν μαθητής του Μπράχε και επηρεάστηκε από το έργο του δασκάλου του και από τους ηλιοκεντρικούς νόμους του για τις πλανητικές κινήσεις. Όταν ο Γαλιλαίος δημοσίευσε τον Αστρικό αγγελιοφόρο, ο Κέπλερ υποστήριξε τα πορίσματά του και έκανε τις τηλεσκοπικές του παρατηρήσεις με το δικό του τηλεσκόπιο, το οποίο εφηύρε το 1611.

Ισαάκ Νεύτωνας (1643-1727): Στο έργο του Μαθηματικές αρχές της φυσικής φιλοσοφίας, που δημοσιεύτηκε το 1687, ο Ισαάκ Νεύτωνας χρησιμοποίησε τους νόμους του Κέπλερ για τις κινήσεις των πλανητών και τον νόμο για την παγκόσμια έλξη. Αυτό τελικά επιβεβαίωσε ότι το σωστό μοντέλο για το σύμπαν ήταν ο ηλιοκεντρισμός και όχι ο γεωκεντρισμός – οκτώ δεκαετίες μετά τον θάνατο του Γαλιλαίου. Ο Νεύτωνας μπορεί να είχε διαβάσει το έργο του Γαλιλαίου ως φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ, συμπληρώνοντας τις διδαχές του Αριστοτέλη, οι οποίες διδάσκονταν ακόμα ως δεδομένες. Όπως ο Γαλιλαίος και ο Κέπλερ, ο Νεύτωνας κατασκεύασε δικό του τηλεσκόπιο, το πρώτο διοπτρικό τηλεσκόπιο του κόσμου

Γιατί η Δευτέρα είναι καθαρά , γιατί λαγάνα , γιατί χαρταετός και τα έθιμα στη χώρα .

Η Καθαρά Δευτέρα είναι κινητή γιορτή, η οποία εξαρτάται από την ημερομηνία του Πάσχα. Συγκεκριμένα πέφτει κάθε χρόνο στο ξεκίνημα της 7ης εβδομάδας, δηλαδή 48 μέρες πριν το Ορθόδοξο Πάσχα και προφανώς πάντοτε ημέρα Δευτέρα.

Αλήθεια όμως, γιατί λέγεται Καθαρά Δευτέρα, γιατί τρώμε λαγάνα και τι συμβολίζει το πέταγμα του χαρταετού;

Από συγκριτικής άποψης φαίνεται να υπάρχει ένα συνονθύλευμα Θρησκευτικών λόγων , παγανιστικών επιρροών με πρακτικές που πρωτοεμφανίστηκαν  στην Κίνα !! αλλά και στις Εβραϊκές παραδόσεις ..

Καθαρά Δευτέρα: Όσα δεν γνωρίζετε

Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινάει η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημαίνει το τέλος των Αποκριών. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί «καθαρίζονται» πνευματικά και σωματικά. Είναι μέρα νηστείας αλλά και μέρα αργίας για τους Χριστιανούς.

Η νηστεία διαρκεί για 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο. Εορτάζεται 48 ημέρες πριν την Κυριακή της Ανάστασης του Χριστού, το χριστιανικό Πάσχα.

Η λαγάνα είναι ο άζυμος άρτος (ψωμί), ο οποίος φτιάχνεται με παραδοσιακό τρόπο στην Ελλάδα μόνο μια μέρα του χρόνου, την Καθαρή Δευτέρα, ενώ το όνομά της προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό «λάγανον, μια πλακωτή ζύμη που παρασκευάζεται από αλεύρι και νερό και σηματοδοτεί την έναρξη της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής.

Η λαγάνα αναφέρεται ως έδεσμα σε πολλά κείμενα της Αρχαιότητας. Ένα από αυτά είναι οι Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη, όπου αναφέρεται η φράση λαγάνα πέττετται δηλαδή λαγάνες γίνονται.

Μια θεωρία θέλει η λαγάνα να παρομοιάζεται με τον άρτο που κατανάλωσαν οι Ισραηλίτες κατά την έξοδό τους από την Αίγυπτο, από τότε και μέχρι τη στιγμή που ο Χριστός ευλόγησε τον ένζυμο άρτο. Τα αρτοποιεία μένουν ανοικτά τη συγκεκριμένη μέρα, αντίθετα με τα περισσότερα εμπορικά καταστήματα, αποκλειστικά για την παρασκευή και διάθεση λαγάνας.

Το έθιμο της λαγάνας παρέμεινε αναλλοίωτο ανά τους αιώνες και συνηθίζεται να παρασκευάζεται με μεράκι από τον αρτοποιό της γειτονιάς, τραγανή λαχταριστή και σουσαμένια και καταναλώνεται κατά την Καθαρά Δευτέρα, την Πρωτονήστιμη Δευτέρα της Σαρακοστής.

Η ονομασία της «Καθαρά» προήλθε από τη συνήθεια που είχαν οι νοικοκυρές το πρωί της ημέρας αυτής, να πλένουν με ζεστό νερό και στάχτη όλα τα μαγειρικά σκεύη, ως «ημέρα κάθαρσης». Στη συνέχεια τα κρεμούσαν στη θέση τους όπου και παρέμεναν μέχρι τη λήξη της νηστείας.

Επίσης κατά την ημέρα αυτή εξέρχονταν όλοι οικογενειακώς στην ύπαιθρο και έστρωναν κάτω στη γη και έτρωγαν νηστίσιμα φαγητά όπως χαλβά, ελιές, ταραμά και λαγάνα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η λαγάνα που έχει το σχή­μα της «κυρα-Σαρακοστής», που παριστάνει μια μακριά γυναίκα που έχει ένα σταυρό στο κεφάλι, δεν έχει στόμα γιατί είναι όλο νηστεία. Τα χέρια της είναι σταυρωμένα για τις προσευχές, έχει επτά πόδια που συμβολίζουν τις επτά εβδομάδες της νηστείας.

Έθιμο που συνηθιζόταν για να μετρούν το χρόνο κατά την περίοδο της Σαρακοστής ήταν κάθε Σάββατο να κόβουν το ένα πόδι και το τελευταίο το έκοβαν το Μ. Σάββατο όπου το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι και όποιος το έβρισκε ήταν ο τυχερός της επόμενης χρονιάς.

Καθαρά Δευτέρα: Γιατί πετάμε χαρταετό

Το πρώτο πέταγμα του χαρταετού χρονολογείται στο 200 π.Χ και είναι διαδεδομένο σε όλο τον κόσμο. Φέρεται να ξεκίνησε από την Κίνα και τη Μαλαισία, αλλά είναι έθιμο που τηρούμε και στη χώρα μας. Βάσει της θρησκευτικής διάστασης της ημέρας, πετάμε χαρταετό την Καθαρά Δευτέρα, συμβολικά δείχνοντας ότι προορισμός του πνεύματος του ανθρώπου είναι στον ουρανό δίπλα στον δημιουργό του.

Το έθιμο γίνεται κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα, την πρώτη μέρα της Σαρακοστής, όποτε οι χριστιανοί ξεκινούν τη σωματική και πνευματική τους κάθαρση μέσω της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής.

Καθαρά Δευτέρα: Τα έθιμα σε όλη την Ελλάδα

Η ημέρα της Καθαράς Δευτέρας, γιορτάζεται έντονα σε όλη την Ελλάδα, με διάφορα έθιμα και αποτελεί επίσημη αργία.

Κύρια έθιμα σε όλη την Ελλάδα είναι το πέταγμα του χαρταετού, αλλά και το λεγόμενο Γαϊτανάκι, έθιμο που έφεραν από τη Μικρά Ασία οι πρόσφυγες.

Στα Μεστά και στους Ολύμπους και στο Λιθί της Χίου, αναβιώνει το Έθιμο του Αγά με τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία, όπου σε ένα θεατρικό ο Αγάς ως δικαστής, καταδικάζει με χιούμορ τους θεατές. Άλλο έθιμο με ρίζες στην Τουρκοκρατία είναι εκείνο της μεταμφίεσης κάποιου κατοίκου της Αλεξανδρούπολης σε Μπέη και της περιφοράς του στην πόλη μοιράζοντας ευχές.

Οι κάτοικοι του Πόρου καθαρίζουν τα μαγειρικά σκευάσματά τους από τα λίπη των κρεάτων που καταναλώθηκαν τις Απόκριες σε ένα έθιμο που αποκαλείται ξάρτυσμα.

Σε ορισμένα χωριά της Κέρκυρας λαμβάνει μέρος ο Χορός των Παπάδων όπου οι ιερείς στήνουν χορό που ακολουθείται από τους γέροντες. Στην Κάρπαθο οδηγούνται στο Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων από τους Τζαφιέδες, δηλαδή τους χωροφύλακες, οι κάτοικοι που αντάλλαξαν απρεπείς χειρονομίες, ώστε να αποδοθεί δικαιοσύνη από τους σεβάσμιους της πόλης.

Το αλευρομουτζούρωμα στο Γαλαξίδι, όπου οι καρναβαλιστές πασαλείφονται με αλεύρι και χορεύουν κυκλικά.

Στη Μεθώνη Μεσσηνίας γίνεται του Κουτρούλη ο γάμος, αναπαράσταση ενός πραγματικού γάμου του 14ου αιώνα, ενώ στη Νέδουσα οι αγρότες προσκαλούν την ευημερία με το αγροτικό καρναβάλι τους.

Στη Βόνιτσα ένας αχυρένιος ψαράς δεμένος σε γάιδαρο γυρνώντας μέσα από το χωριό καταλήγει σε μια φλεγόμενη βάρκα στο έθιμο του Αχυρένιου-Γληγοράκη, ενώ στη Θήβα λαμβάνει μέρος ο βλάχικος γάμος όπου ξυρίζεται ο γαμπρός για να παντρευτεί κάποιον άντρα συγχωριανό του μεταμφιεσμένο σε νύφη.

Τέλος, οι Μουτζούρηδες στο Πολύσιτο Βιστωνίδας, μουτζουρώνουν με κάπνα τους επισκέπτες του χωριού.

Πως ακούγονταν οι απαγγελίες των Ομηρικών επών

Τα Ομηρικά έπη γράφτηκαν πιθανόν στα τέλη του 8^ου αιώνα π.Χ. και καταγράφτηκαν με εντολή του Πεισίστρατου τον 6^ο. Κατά την προφορική παράδοση, οι ποιητές τα απάγγειλαν στο κοινό σε γιορτές και στις αυλές επιφανών αρχόντων.

Ο Georg Danek του Πανεπιστημίου της Βιέννης και ο Stefan Hagel της Αυστριακής Ακαδημίας των Επιστημών παρουσιάζουν μια εκδοχή του πώς ακούγονταν τα ποιήματα αυτά όταν τα τραγουδούσαν στα αρχαία Ελληνικά.

Το παρακάτω απόσπασμα αποτελείται από τους στίχους 267-299 της 8^ης  Ραψωδίας της Οδύσσειας, όπου ο Δημόδοκος τραγουδάει για τον έρωτα του Άρη για την Αφροδίτη.

Η μελωδία που θα ακούσετε δεν είναι φυσικά ακριβής, αλλά χρησιμοποιήθηκαν μουσικολογικές θεωρίες για την κατά προσέγγιση αναπαραγωγή της, έχοντας και ως δεδομένο πως οι ποιητές έπαιζαν μουσικά όργανα όπως η φόρμιγξ, μία λύρα τεσσάρων χορδών, στην οποία αυτοσχεδίαζαν όπως αυτοσχεδίαζαν και στους στίχους.

https://soundcloud.com/user444756202/demodokos

Το απόσπασμα από τη Ραψωδία Θ’ που ακούγεται:

ἀμφ’ Ἄρεος φιλότητος ἐϋστεφάνου τ’ Ἀφροδίτης,

ὡς τὰ πρῶτ’ ἐμίγησαν ἐν Ἡφαίστοιο δόμοισι

λάθρῃ· πολλὰ δὲ δῶκε, λέχος δ’ ᾔσχυνε καὶ εὐνὴν

Ἡφαίστοιο ἄνακτος. ἄφαρ δέ οἱ ἄγγελος ἦλθεν

Ἥλιος, ὅ σφ’ ἐνόησε μιγαζομένους φιλότητι.

Ἥφαιστος δ’ ὡς οὖν θυμαλγέα μῦθον ἄκουσε,

βῆ ῥ’ ἴμεν ἐς χαλκεῶνα, κακὰ φρεσὶ βυσσοδομεύων·

ἐν δ’ ἔθετ’ ἀκμοθέτῳ μέγαν ἄκμονα, κόπτε δὲ δεσμοὺς

ἀῤῥήκτους ἀλύτους, ὄφρ’ ἔμπεδον αὖθι μένοιεν.

αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ τεῦξε δόλον κεχολωμένος Ἄρει,

βῆ ῥ’ ἴμεν ἐς θάλαμον, ὅθι οἱ φίλα δέμνια κεῖτο·

ἀμφὶ δ’ ἄρ’ ἑρμῖσιν χέε δέσματα κύκλῳ ἁπάντῃ,

πολλὰ δὲ καὶ καθύπερθε μελαθρόφιν ἐξεκέχυντο,

ἠΰτ’ ἀράχνια λεπτά· τά γ’ οὔ κέ τις οὐδὲ ἴδοιτο,

οὐδὲ θεῶν μακάρων· περὶ γὰρ δολόεντα τέτυκτο.

αὐτὰρ ἐπεὶ δὴ πάντα δόλον περὶ δέμνια χεῦεν,

εἴσατ’ ἴμεν ἐς Λῆμνον, ἐϋκτίμενον πτολίεθρον,

ἥ οἱ γαιάων πολὺ φιλτάτη ἐστὶν ἁπασέων.

οὐδ’ ἀλαὸς σκοπιὴν εἶχε χρυσήνιος Ἄρης,

ὡς ἴδεν Ἥφαιστον κλυτοτέχνην νόσφι κιόντα·

βῆ δ’ ἴμεναι πρὸς δῶμα περικλυτοῦ Ἡφαίστοιο,

ἰχανόων φιλότητος ἐϋστεφάνου Κυθερείης.

ἡ δὲ νέον παρὰ πατρὸς ἐρισθενέος Κρονίωνος

ἐρχομένη κατ’ ἄρ’ ἕζεθ’· ὁ δ’ εἴσω δώματος ᾔει

ἔν τ’ ἄρα οἱ φῦ χειρὶ ἔπος τ’ ἔφατ’ ἔκ τ’ ὀνόμαζε·

«δεῦρο, φίλη, λέκτρονδε, τραπείομεν εὐνηθέντε·

οὐ γὰρ ἔθ’ Ἥφαιστος μεταδήμιος, ἀλλά που ἤδη

οἴχεται ἐς Λῆμνον μετὰ Σίντιας ἀγριοφώνους.»

ὣς φάτο, τῇ δ’ ἀσπαστὸν ἐείσατο κοιμηθῆναι.

τὼ δ’ ἐς δέμνια βάντε κατέδραθον· ἀμφὶ δὲ δεσμοὶ

τεχνήεντες ἔχυντο πολύφρονος Ἡφαίστοιο,

οὐδέ τι κινῆσαι μελέων ἦν οὐδ’ ἀναεῖραι.

καὶ τότε δὴ γίνωσκον, ὅ τ’ οὐκέτι φυκτὰ πέλοντο.

Διαβάστε περισσότερα εδώ:

http://www.realmofhistory.com/2016/12/09/homer-odyssey-song-ancient-greek/

ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΔΑΚΤΥΛΙΚΑ ΜΑΣ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΑ

Οι ερευνητές ανακάλυψαν για πρώτη φορά για ποιο λόγο το δακτυλικό αποτύπωμα κάθε ανθρώπου δεν μοιάζει με κανενός άλλου

Αποτελεί ένα μυστήριο που ήταν γνωστό ήδη από την αρχαιότητα. Αν κάτι έχει απόλυτα μοναδικό ο κάθε άνθρωπος είναι τα δακτυλικά του αποτυπώματα! Ακόμα και αν έχουμε περάσει αμέτρητοι άνθρωποι από αυτόν τον πλανήτη με χαρακτηριστικά που μπορεί να έμοιαζαν πάρα πολύ με κάποιου άλλου ένα πράγμα θα ξεχώριζε κάθε φορά: τα ακανόνιστα σχέδια στις άκρες των δακτύλων του καθενός.

Η επιστήμη κλήθηκε τώρα να δώσει απάντηση στο μυστήριο της μοναδικότητας των δακτυλικών αποτυπωμάτων.

Οι σπείρες, οι κύκλοι και οι αψίδες που υπάρχουν στις άκρες των δακτύλων μας, είναι ήδη γνωστό ότι ξεκινούν να δημιουργούνται από τότε που βρισκόμαστε ακόμα στην κοιλιά της μητέρας μας. Ωστόσο, μια έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Cell δίνει απάντηση στο πώς ακριβώς δημιουργούνται και γιατί είναι τόσο μοναδικά. Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων από πολλούς διαφορετικούς τομείς συνεργάστηκε για να αποκαλύψει τη διαδικασία με την οποία τα αποτυπώματα αναπτύσσονται μοναδικά στους ανθρώπους.

Τα αποτυπώματα είναι μοναδικά και διατηρούνται ίδια για κάθε άνθρωπο σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, ενώ είναι απαραίτητα για να πιάνουμε καλύτερα τα αντικείμενα και για να έχουμε καλύτερη αφή. Από την άλλη, δεν είναι τυχαίο ότι ήδη από το 1800 λειτουργούσαν ως ένα είδος υπογραφής για το κάθε άτομο καθώς διέφεραν ακόμα και στα πανομοιότυπα, μονοζυγωτικά δίδυμα. Μέχρι σήμερα υπήρχαν αρκετές θεωρίες σχετικά με το γιατί διαφέρουν απόλυτα από άτομο σε άτομο, με κάποιες να προτείνουν είτε ότι πρόκειται για μια αυθόρμητη πτύχωση του δέρματος,  είτε ένας σχηματισμός που δημιουργείται από μόρια ή ακόμα και ότι καθορίζεται από την διάταξη των αιμοφόρων αγγείων του καθενός.

Τα αποτυπώματα αρχίζουν να διαμορφώνονται σταδιακά κατά την 24η εβδομάδα της κύησης ξεκινώντας από τρία διαφορετικά σημεία σε κάθε δάκτυλο. Σύμφωνα με τα όσα ανακάλυψαν οι ερευνητές, το δέρμα αρχίζει να γίνεται ανάγλυφο σε ένα μοτίβο που θυμίζει λωρίδες εξαιτίας μιας σειράς αλληλεπιδράσεων μεταξύ τριών μορίων που ακολουθούν αυτό που είναι γνωστό ως «Μοτίβο Τούρινγκ» ή «Εξισώσεις αντίδρασης-διάχυσης Τούρινγκ». Το πώς αυτές οι ανάγλυφες γραμμές θα εξαπλωθούν από τα αρχικά τους σημεία και πώς θα ενωθούν μεταξύ τους καθορίζουν το τελικό σχήμα των αποτυπωμάτων.

Οι επιστήμονες ωστόσο τώρα γνωρίζουν ότι τα μοτίβα αυτά ξεκινούν να σχηματίζονται καθοδικά προς το δέρμα σαν αυλάκια. Μέσα στις λίγες εβδομάδες που ακολουθούν μετά την πρώτη τους εμφάνιση, τα κύτταρα που πολλαπλασιάζονται ταχέως μέσα σε αυτά τα αυλάκια αρχίζουν να αυξάνονται ανοδικά καταλήγοντας στη δημιουργία των παχιών λωρίδων στο δέρμα.

Δεδομένου ότι η δημιουργία των αποτυπώματων και οι θύλακες από τις τρίχες έχουν παρόμοια καθοδική δομή, οι ερευνητές σε αυτή τη νέα μελέτη συνέκριναν κύτταρα και από τις δύο αυτές πηγές. Η ομάδα ανακάλυψε ότι και τα δύο σημεία μοιράζονταν κάποιους κοινούς τύπους σηματοδοτών μορίων – διαβιβαστές που μεταφέρουν πληροφορίες μεταξύ των κυττάρων- συμπεριλαμβανομένου τριών συγκεκριμένων, τα οποία είναι γνωστά ως WNT, EDAR και BMP. Περαιτέρω πειράματα απέδειξαν ότι το WNT λέει στα κύτταρα να πολλαπλασιαστούν, σχηματίζοντας έτσι τις αυλακώσεις στο δέρμα, και να παράγουν το EDAR, το οποίο με τη σειρά του ενισχύει κι άλλο την λειτουργία του WNT. Το BMP από την άλλη ανακόπτει αυτές τις λειτουργίες.

Για να εξετάσουν το πώς αυτά τα μόρια-σηματοδότες μπορεί να αλληλεπιδρούν για να δημιουργήσουν μοτίβα, οι ερευνητές προσάρμοσαν τα επίπεδα των μορίων σε εμβρυϊκά ποντίκια (και ανθρώπινα κύτταρα σε ένα πιάτο Petri στο εργαστήριο). Τα ποντίκια δεν έχουν δακτυλικά αποτυπώματα, αλλά το δέρμα των ποδιών τους έχει αυλακώσεις όπως τα αποτυπώματα των ανθρώπων. «Αυξήσαμε και μειώσαμε τα επίπεδα των μορίων και είδαμε πώς αλλάζει το μοτίβο», λέει ο αναπτυξιακός βιολόγος Ντένις Χίντον του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου που συμμετείχε στην έρευνα.

Όταν αύξησαν το EDAR είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν πιο παχιές αλλά και πιο αραιές αυλακιές, ενώ όταν το μείωσαν είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν σχηματισμοί που θύμιζαν περισσότερο βούλες παρά λωρίδες. Ωστόσο την ίδια στιγμή ενεργοποιούνταν και το μόριο BMP, το οποίο εμποδίζει την ανάπτυξη του EDAR.

Τα μοτίβα του Τούρινγκ

Η αλλαγή από γραμμές σε βούλες είναι μια αξιοσημείωτη αλλαγή που μπορεί κάποιος να παρατηρήσει σε συστήματα που κυριαρχούνται από τις «Εξισώσεις αντίδρασης-διάχυσης Τούρινγκ», σύμφωνα με τον Χίντον. Πρόκειται ουσιαστικά για μια μαθηματική θεωρία που προτάθηκε την δεκαετία του ’50 από τον Βρετανό μαθηματικό, Άλαν Τούρινγκ, ο οποίος από την άλλη έχει γίνει ευρέως γνωστός για το γεγονός ότι κατάφερε να σπάσει τον κωδικό Enigma των Ναζί στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κάτι που συνέβαλε σημαντικά στη νίκη των Συμμάχων. Ο Τούρινγκ σε αυτήν την περίπτωση περιέγραψε πώς τα χημικά στοιχεία αλληλεπιδρούν και εξαπλώνονται για να δημιουργήσουν διάφορα μοτίβα στη φύση, όπως τις ρίγες στη ζέβρα ή τα σχήματα πάνω σε ένα φύλλο δέντρου.

Όπως ανέφεραν το 2012 ερευνητές του Χάρβαρντ σε μια δική τους μελέτη, οι εκκριτικές πρωτεΐνες που συνδέονται με τη ρύθμιση της ασυμμετρίας στα σπονδυλωτά και την ανάπτυξη των πρόδρομων (προγεννητικών) κυττάρων για τα εσωτερικά όργανα των εμβρύων, ακολουθούν το μοντέλο ενεργοποιητή-αναστολέα, όπως είχε περιγραφεί από τον Τούρινγκ. Η θεωρία του πρότεινε ότι ορισμένα μόρια σε ένα αναπτυσσόμενο σύστημα προάγουν την κυτταρική ανάπτυξη, ενώ ταυτόχρονα ενεργοποιούν  άλλα που με τη σειρά τους εργάζονται ενεργά για να την εμποδίσουν. Το αποτέλεσμα είναι δύο δυνάμεις που δρουν η μία εναντίον της άλλης, σε παρακείμενα κύτταρα, κι έτσι δημιουργούν ξεχωριστά μοτίβα.

Προσομοιώνοντας τα αποτελέσματα

Ωστόσο, τα χαρακτηριστικά μοτίβα στα πόδια των ποντικών είναι πολύ μικροσκοπικά για να αποτελέσουν έναυσμα να καταλάβουμε πλήρως τα πολύ πιο περίπλοκα σχήματα που βλέπουμε στις άκρες των ανθρώπινων δακτύλων. Γι’ αυτό το λόγο, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν υπολογιστικά μοντέλα για να προσομοιώσουν ένα μοτίβο Τούρινγκ που εξαπλώνεται από τα τρία ήδη γνωστά σημεία έναρξης των αυλακώσεων στα δάκτυλα: το κέντρο του ρόζου, το δέρμα κάτω από το νύχι και το δέρμα στο σημείο της πρώτης άρθρωσης που βρίσκεται στην άκρη του δακτύλου. Αυτό που αποκαλύφθηκε ήταν ότι οι ραβδώσεις αναπτύχθηκαν και λειτουργούσαν η μία ενάντια στην άλλη, όπως όταν διαφορετικές κυτταρικές ομάδες σπρώχνουν η μία την άλλη, σε σχέση με τη φυσική τους θέση κι έτσι εμφανίζονται τα διαφορετικά μοτίβα.

Αλλάζοντας τον σχετικό χρόνο, την τοποθεσία και την γωνία αυτών των αρχικών σημείων, η ομάδα μπόρεσε να δημιουργήσει τρία από τα πιο κοινά μοτίβα που βρίσκουμε στις άκρες των δακτύλων- σπείρες, κύκλους και αψίδες- αλλά και μερικά από τα πιο σπάνια. Οι αψίδες για παράδειγμα μπορούν να σχηματιστούν όταν οι αυλακώσεις αργούν λίγο να εμφανιστούν στο κέντρο της άκρης του δακτύλου. Έτσι, αντίθετα, τα σχήματα εμφανίζονται πρώτα από την άρθρωση και από το σημείο κάτω από το δέρμα κάτι που τους επιτρέπει να καταλάβουν περισσότερο χώρο.