Η Πομπηία ήταν πόλη ανθηρή, με πληθυσμό 20.000-30.000 κατοίκους. Το 62 μ.Χ. έγινε ένας σφοδρότατος σεισμός, που συντάραξε την ωραία και πλούσια αυτή πόλη. Αλλά ο σεισμός αυτός δεν ήταν παρά το προμήνυμα για την ολοσχερή καταστροφή της. Πράγματι λίγα χρόνια αργότερα, στις 24 Αυγούστου του 79 μ.Χ., μετά από μια φοβερή έκρηξη του Βεζούβιου, ένα τεράστιο κύμα από στάχτη έθαψε για πάντα, μέσα σε λίγες ώρες, την εύθυμη, σπάταλη και πανέμορφη ρωμαϊκή πόλη.

Το βίντεο animation του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης

pompeii from georgios papadosifos georgiou on Vimeo.

Στην αρχή σηκώθηκε ένα φοβερό σύννεφο από στάχτη, η οποία σκέπασε την πόλη σε ύψος ενός μέτρου. Μόλις αντιλήφθηκαν οι κάτοικοι της Πομπηίας τη θεομηνία, άρχισαν να τρέπονται σε φυγή, παίρνοντας ο καθένας ό,τι μπορούσε να προφτάσει τις συνταρακτικές εκείνες στιγμές. Πολλοί όμως άλλαξαν γνώμη και ξαναγύριζαν αλλά τους έπιανε παραλυσία από τον πανικό.

Ύστερα από το σύννεφο της στάχτης, κατέκλυσε την πόλη μία αφάνταστη καταιγίδα από ηφαιστειακά αναβλήματα και κίσσηρι (ελαφρόπετρα), που την σκέπασαν σε ύψος 3 και περισσότερα μέτρα, πάνω δε σ” αυτές επικάθησε νέο στρώμα από στάχτη και πέτρες, ώστε η σημερινή επίχωση φτάνει τα 6-7 μέτρα. Υπολογίζεται ότι περισσότερα από 2.000 άτομα τάφηκαν ζωντανά και πέθαναν έτσι από ασφυξία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Ρωμαίοι δεν είχαν καμία λέξη για το ηφαίστειο μέχρι εκείνη τη στιγμή. Η λέξη δεν συμπεριλαμβανόταν στο λεξιλόγιο της λατινικής γλώσσας. Γνωρίζουν και περιγράφουν τον Βεζούβιο ως βουνό (mons Vesuvius). Ο Ρωμαϊκός θεός της φωτιάς, ο Vulcanus, που κατά τραγική σύμπτωση τελούσαν την γιορτή του (τα Βουλκανάλια) στις 23 Αυγούστου, – παραμονή δηλαδή της φοβερής έκρηξης – έδωσε αργότερα το όνομά του σε όλα τα ηφαίστεια.   Η μαρτυρία τού Πλινίου τού Νεοτέρου, μάρτυρα της καταστροφής είναι ενδεικτική:

Άκουγες τις κραυγές των γυναικών, τα κλάματα των βρεφών, και τα ουρλιαχτά των ανδρών. Κάποιοι ζητούσαν τους γονείς τους, άλλοι τα παιδιά τους ή τις συζύγους τους, προσπαθώντας να τους αναγνωρίσουν από τις φωνές τους. Οι άνθρωποι αποδεχόμενοι τη δική τους μοίρα ή των συγγενών τους,  περιμέναν τον θάνατο με προσευχές. Πολλοί εκλιπαρούσαν τη βοήθεια των θεών, αλλά ακόμα περισσότεροι πιστεύαν πως δεν υπήρχαν πια θεοί, αφού το σύμπαν είχε βυθιστεί σε αιώνιο σκοτάδι για πάντα.

Ασύγκριτα μεγάλη είναι η αξία των ερειπίων της Πομπηίας, γιατί μας έδωσε μια ιδέα ρωμαϊκής πόλης στο σύνολό της, μέσα στην άνθηση της ακμής και του πλούτου της. Οι ανακαλύψεις αυτές τράβηξαν το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Τη μορφή και την διαμόρφωση που έχει σήμερα ο Βεζούβιος την πήρε μετά από την έκρηξη του 79 μ.Χ., αν και οι διάφορες εκρήξεις που έγιναν αργότερα προξένησαν μερικές μεταβολές στην όψη του. Έχει τρεις κορυφές: Την Σόμμα βόρεια, τον καθαυτό Βεζούβιο νότια και το Οτταγιάνο ανάμεσα. Σήμερα, ο καθαυτό Βεζούβιος έχει περιφέρεια βάσης 45 χιλιόμετρα και η διάμετρος του κρατήρα του είναι 570 μέτρα περίπου.