Ταξιδεύοντας και εξερευνώντας την Ελλάδα, ανακαλύπτεις όχι μόνο όμορφα και γραφικά χωριά αλλά μαθαίνεις και ιστορίες που δε θα φανταζόσουν ποτέ. Συνήθως, αν είσαι τυχερός θα σου διηγηθούν αυτές τις ιστορίες οι κάτοικοι. Έχουν περάσει από γενιά σε γενιά και συχνά μπλέκονται με τον μύθο καθώς μεταφέρονται από στόμα σε στόμα

Λίγα χιλιόμετρα έξω από το Μέτσοβο, στα ανατολικά του νομού, βρίσκεται ο παραδοσιακός οικισμός της Μηλιάς, ο οποίος αποτελούσε μέρος της αρχαίας μακεδονικής Τυμφαίας και θεωρούνταν ένα από τα σημαντικότερα περάσματα μεταξύ της Ηπείρου και της Μακεδονίας.

Πρόκειται για το τελευταίο χωριό του νομού Ιωαννίνων προς τα ανατολικά, και είναι κτισμένο σε μια μικρή ορεινή κοιλάδα στα 1160 μέτρα, στις πλαγιές της βόρειας Πίνδου.

Η Μηλιά, ή αλλιώς Αμέρου κατά την τοπική βλάχικη διάλεκτο, είναι ένα πανέμορφο γραφικό χωριό ( πλέον έχει ονομασθεί παραδοσιακός οικισμός ) με μεγάλη ιστορία. Κάνει “τα πρώτα της βήματα” κατά τα Ρωμαϊκά χρόνια, εντάσσεται κατά την Τουρκοκρατία στο ευνοημένο αρματολίκι του Μαλακασίου..

Δύσκολη περίοδος ήταν αυτή του ’40 καθώς το χωριό γνώρισε μεγάλες ανθρώπινες απώλειες. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι τρεις φορές κάηκε από τους κατακτητές. Χαρακτηριστικό είναι ότι όταν οι Γερμανοί έβαλαν φωτιά στο χωριό, τα γυναικόπαιδα οδηγήθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου και εκεί επί μια ολόκληρη εβδομάδα το μοναδικό τρόφιμό τους ήταν το λάδι από τα καντήλια της εκκλησίας.

Πέρα απο τα πολεμικά γεγονότα αυτό το χωριό μπορεί να καταγραφεί για τέσσερις λόγους ,

Το χωριό είναι το μοναδικό που καταγράφει μηδενική ανεργία 0% , ακόμη και στους καιρούς της οικονομικής κρίσης . Αιτία η πλήρης απασχόληση των 100 περίπου οικογενειών στα 19 εργαστήρια ξυλογλυπτικής που λειτουργούν κανονικά στο χωριό . Ειδική τέχνη παρουσιάζεται στα εκκλησιαστικά τέμπλα που ντύνουν εκκλησίες σε όλη την Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό ενώ πριν από χρόνια αίσθηση έκανε  η ειδική παραγγελία της ιρακινής πρεσβείας σε ταμπλέτες ξυλόγλυπτες με αναπαραστάσεις ζώων και στίχων από το κοράνι που ταξίδεψαν κατόπι για το ανάκτορο του Σαντάμ στην Βαγδάτη !!! Το δε εισόδημα αυξάνεται και συμπληρώνεται με την κτηνοτροφία που πριν την υλοτομία ήταν το κύριο μέσο ασχολίας και εισοδήματος .

Στο χωριό και γενικά την γύρω περιοχή συνυπάρχουν τα ομορφότερα είδη δένδρων , οξυές , δρυς , μαύρη ελάτη , ρομπόλες αλλά και ο καναδικός σφένδαμος ή νορβηγικό σφεντάμι ( ένα από τα 3 μέρη που απαντάται στα Βαλκάνια ) και βρίσκονται στο ρέμα Μπουλουβάρος, όπου τα νερά του, κατά το πέρασμά τους λάξευσαν τους συμπαγείς πυριγενείς βράχους και έτσι σχημάτισαν τον πανέμορφο καταρράκτη της περιοχής.

Είναι προσβάσιμος και για κολύμπι, καθώς με χρήματα της περιφέρειας φτιάχτηκε μονοπάτι μέσω του οποίου μπορεί κανείς να τον προσεγγίσει. Οι καταρράκτες ή Καναδάς της Ελλάδας βρίσκεται 3  χιλιόμετρα από το χωριό, στον δρόμο προς την Κρανιά Γρεβενών .

Ένας άλλος λόγος ιστορικός και όχι πολύ διαδεδομένος είναι  το γεγονός πως το χωριό ήταν το πρώτο που φιλοξένησε Μακεδονομάχους από την Κρήτη που αναζήτησαν ασφάλεια στην περιοχή μετά την επικήρυξη τους από τους Βούλγαρους Τούρκους αλλά και το επίσημο ελληνικό κράτος !  διαφεύγοντας πεζή από την Μακεδονία καταδιωκόμενοι .  Όσοι παρέμειναν και δεν κινήθηκαν στον δρόμο της επιστροφής στο νησί μετακινήθηκαν στο Μέτσοβο αλλά με δωρεές τους πολλά χρόνια αργότερα αναστήλωσαν οίκημα στην Μηλιά που τους στέγασε .

Αυτό που ξεχωρίζει, επίσης,  είναι μια τεράστια βαλσαμωμένη αρκούδα στην κεντρική πλατεία του χωριού. Και μπορεί στην αρχή αν την δεις, να σε προβληματίσει η εικόνα της, η ιστορία της όμως θα σε συγκινήσει. Η ιστορία, λοιπόν, λέει ότι πριν από πολλά χρόνια βρέθηκε από έναν κάτοικο του χωριού μια τραυματισμένη αρκούδα. Ωστόσο, εκείνος, παρά τις προσπάθειες που έκανε, δεν κατάφερε να τη σώσει. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι κάτοικοι αποφάσισαν να στήσουν μια γυάλινη κατασκευή για να ζει η αρκούδα για πάντα ανάμεσα στους ανθρώπους που την αγάπησαν.