Κάστρα και μοναστήρια της Κρήτης vol1 ( drone vid )
ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ
Τα Χανιά είναι η σπουδαιότερη πόλη της δυτικής Κρήτης, κτισμένη στον ανατολικό μυχό του κόλπου Κυδωνίας, στη θέση της Αρχαίας Κυδωνίας. Η πόλη υπήρχε μέχρι το τέλος της Πρωτοβυζαντινής περιόδου, οπότε την κατέστρεψαν οι Σαρακηνοί (828 μ.Χ.). Μετά την εκδίωξη των Αράβων ο οικισμός ξανακτίστηκε, αλλά παρέμεινε μια μικρή και ασήμαντη πόλη. Λόγω όμως της οχυρής θέσης της και εξαιτίας των γεγονότων με τους Σαρακηνούς, οι Βυζαντινοί έκτισαν ένα φρούριο στο λόφο που ονόμασαν Καστέλι.Οι Ενετοί ανοικοδόμησαν κι εποίκησαν τη πόλη το 1252. Αρχικά εγκαταστάθηκαν στο βυζαντινό Καστέλι, κτίζοντας την Μητρόπολή τους Santa Maria, το παλάτι του ρετούρη (νομάρχη) και τις κατοικίες των αξιωματούχων, ενώ στους πρόποδες του λόφου άρχισαν να σχηματίζονται οι πρώτοι βούργοι, δηλαδή συνοικίες πολιτών με διάφορα επαγγέλματα.
Αργότερα, μετά τη καταστροφή των βούργων το 1266 από τους Γενουάτες οι φεουδάρχες ζητούσαν από την Κεντρική εξουσία της Βενετίας να χτιστεί ένα περίβολος τειχών που να περιλαμβάνει όλη την πόλη, όπως είχε αναπτυχθεί ως τότε. Η οχύρωση τελικά αποφασίστηκε το 1336 και τα έργα άρχισαν αμέσως, για να ολοκληρωθούν μέσα σε 20 χρόνια.
Κάστρο της Καζάρμα (Λασίθι, Σητεία)
Σύμφωνα με ενετικά σχέδια της εποχής η Σητεία περιβαλλόταν τότε από τείχος, που εκτεινόταν από το νότιο τμήμα της πόλης και τις Ρωμαικές δεξαμενές ως το πάνω μέρος του φρουρίου Καζάρμα που βρίσκεται στα δυτικά της πόλης. Αυτό το τμήμα αποτελούσε το Καστέλλο της Σητείας και είχε τριγωνική μορφή.
Οι συνοικίες που έμειναν εκτός τειχών παρέμειναν ανοχύρωτες και αναπτύχθηκαν προς τα ανατολικά του οικισμού.Το φρούριο Καζάρμα ουσιαστικά αποτέλεσε το κύριο αμυντικό κάστρο της πόλης, ωστόσο υπέστη πολλές ζημιές από τις συχνές ληστρικές επιδρομές πειρατών και κατακτητών. Το 1303 υπέστη πολλές ζημιές από σεισμό που έπληξε την περιοχή και ανακατασκευάστηκε, χωρίς ωστόσο να αποκτήσει την αρχική του ισχύ.Το 1508 υπέστη ξανά καταστροφικό πλήγμα από μεγάλο σεισμό, ενώ το 1538 ο Μπαρμπαρόσα εισέβαλε στην Σητεία καταστρέφοντας το φρούριο σε μεγάλο βαθμό.
Κατά το 16ο αιώνα οι Ενετοί προχώρησαν σε μεγάλα οχυρωματικά έργα σε όλο το νησί της Κρήτης. Εκείνη την περίοδο η Σητεία ήταν σχεδόν τελείως ανοχύρωτη, αλλά η Ενετική διοίκηση της περιοχής έστειλε χρήματα για την επισκευή του φρουρίου το 1555. Έγιναν κάποιες εργασίες, αλλά και πάλι το φρούριο δεν ανέκτησε ούτε την αίγλη του, ούτε τη δύναμη του.
Όταν οι Τούρκοι αποβιβάστηκαν το 1645 στην Κρήτη, ο Ενετός στρατηγός Mocenigo αποφάσισε ότι το φρούριο δεν είναι ικανό να στηρίξει την πόλη και να αντέξει σε πολιορκία, οπότε αποφάσισε να μεταφέρει τον εξοπλισμό του στον Χάνδακα το 1651.
Η ΦΟΡΤΕΤΖΑ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ
Το βενετσιάνικο φρούριο της Φορτέτζας είναι κτισμένο πάνω στο λόφο του Παλαιοκάστρου, στα δυτικά της σημερινής πόλης. Στο λόφο αυτό υπήρχε η ακρόπολη της αρχαίας πόλης της Ρίθυμνας και το ιερό της Ροκκαίας Αρτέμιδος. Τα λαξεύματα που εντοπίστηκαν σε διάφορα σημεία του λόφου, μαρτυρούν την ύπαρξη της ακρόπολης πάνω στο βράχο. Ο οικισμός μάλλον βρισκόταν κοντά στο λιμάνι. Ωστόσο δεν έχουμε στοιχεία ούτε για τη μορφή του οικισμού, ούτε για τη μορφή της ακρόπολης και του ιερού. Το 1540 είχε αρχίσει η κατασκευή νέου οχυρωματικού τοίχου που θα προστάτευε και το βούργο, που είχε εξαπλωθεί εκτός του Castel Vecchio. Όμως η επιδρομή των Τούρκων το 1571 και η καταστροφή της πόλης, έκανε επιτακτική την ανάγκη για νέα οχυρωματικά έργα, αφού το χερσαίο τείχος δεν την κάλυπτε. Το 1573 θεμελιώθηκε η Φορτέτζα, πάνω στο λόφο του Παλαιοκάστρου. Ο αρχικός σκοπός της κατασκευής ήταν να περιλάβει όλες τις κατοικίες της πόλης, κάτι το οποίο δεν έγινε τελικά. Οι κάτοικοι της πόλης μετά την απομάκρυνση του τούρκικου κινδύνου, άρχισαν να ξανακτίζουν τα σπίτια τους. Οι εργασίες στο χώρο της Φορτέτζας ολοκληρώθηκαν γύρω στο 1580. Μέσα στο κάστρο εγκαταστάθηκε μόνο η βενετική φρουρά, αφού ο χώρος που απέμεινε για την κατασκευή ιδιωτικών κατοικιών, μετά την ολοκλήρωση των δημόσιων κτιρίων, ήταν τελικά πολύ μικρός. Η έκταση πάνω στην οποία κτίστηκε το κάστρο ήταν ούτως ή άλλως περιορισμένη. Αυτό είχε συνέπειες στη γενικότερη οργάνωση του φρουρίου.Μετά το 1646 και την κατάληψη της πόλης από τους Τούρκους, η Φορτέτζα δεν θα υποστεί μεγάλες αλλαγές. Έγιναν προσθήκες και συμπληρώσεις στις επιχωματώσεις και τον περίβολο του φρουρίου. Αυξήθηκε όμως ο αριθμός των κατοικιών που χτίστηκαν μέσα στο κάστρο. Στις αρχές του 20ου αιώνα το εσωτερικό της Φορτέτζας ήταν σχεδόν εξολοκλήρου οικοδομημένο. Σταδιακά ξεκίνησε η μεταφορά των κατοίκων έξω από το φρούριο και η κατεδάφιση των ερειπωμένων κτισμάτων, από το Δήμο Ρεθύμνου. Στο μεταξύ ο Δήμος, η Αρχαιολογική Υπηρεσία και ο ΕΟΤ απαλλοτρίωσαν αυτές τις εκτάσεις.
Σήμερα το φρούριο της Φορτέτζας αποτελεί το πιο σημαντικό μνημείο του Ρεθύμνου, σήμα κατατεθέν της πόλης. Στα αναστηλωμένα κτίριά του φιλοξενεί πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκθέσεις, ενώ στον προμαχώνα του Προφήτη Ηλία βρίσκεται το μικρό Δημοτικό Θέατρο “Ερωφίλη”.
Μονή Πρέβελης.
Η Ιερά Μονή Πρέβελης βρίσκεται στα νότια του νομού Ρεθύμνου.Η Μονή, που ιδρύθηκε τον 16ο ή τον 17ο αιώνα, έχει μεγάλη ιστορία και η συμβολή των μοναχών της σε όλους τους αγώνες της Ελλάδας για ανεξαρτησία, είναι σημαντική. Είναι από τις πιο γνωστές και αξιοσέβαστες Μονές της Κρήτης. Το μοναστήρι λειτουργεί ως Μουσείο με αρκετό αρχειακό υλικό, εκκλησιαστικά έγγραφα, άμφια και άλλα.
Μονή Οδηγητρίας.
Η Ιερά Μονή Οδηγητρίας βρίσκεται νότια του νομού Ηρακλείου κοντά στο χωριό Σίβας. Χτίστηκε τον 14ο αιώνα και περιβαλλόταν από τείχος. Σήμερα μπορούμε να δούμε κάποια μέρη τους τείχους όπως την βόρεια πύλη και τον Πύργο του Ξωπατέρα, γενναίος ιερωμένος του οποίου το όνομα είναι συνδεδεμένο με το μοναστήρι. Χειροτονήθηκε στη Μονή, αλλά κάποια στιγμή χρειάστηκε να εγκαταλείψει το μοναστήρι γιατί σκότωσε έναν γενίτσαρο. Η μετέπειτα συμβολή του στην εξόντωση των γενίτσαρων ήταν πολύ σημαντική. Ο ναός του μοναστηριού, που παλαιότερα ήταν μικτό (ανδρικό και γυναικείο), βρισκόταν στο κέντρο και μέσα του σώζονται αγιογραφίες, το τέμπλο κ.ά.
Μονή Σαββαθιανών.
Η Ιερά Μονή Σαββαθιανών βρίσκεται στα ΒΔ του χωριού Ροδιά στο νομό Ηρακλείου. Πρόκειται για ένα γυναικείο μοναστήρι σε μια καταπράσινη και γραφική κοιλάδα. Η ακριβής ημερομηνία ίδρυσης του μοναστηριού είναι άγνωστη.Η μονή κατά καιρούς έχει πέσει στα χέρια επίδοξων κατακτητών (πειρατές, Τούρκοι κ.ά.) και έχει υποστεί αρκετές φθορές. Τίποτα όμως δεν μαρτυρεί τις ταλαιπωρίες που έχει περάσει το μοναστήρι, καθώς οι μοναχές περιποιούνται με ευλάβεια τους χώρους. Στον χώρο του μοναστηριού βρίσκονται οι τάφοι αγωνιστών της Κρητικής Επανάστασης και του Ιεροδιάκονου Ευμένιου που έχασε τη ζωή του το 1866 στην επανάσταση.
Μονή Χρυσοσκαλίτισσας.
Η Μονή Χρυσοσκαλίτισσας βρίσκεται 76 χλμ Νοτιοδυτικά από τα Χανιά, στο δρόμο για το περίφημο Ελαφονήσι με τις άσπρες αμμουδιές του. Το μοναστήρι είναι χτισμένο πάνω σε έναν ψηλό βράχο, οπότε θα χρειαστεί να ανηφορίσετε για να προσκυνήσετε. Αξίζει όμως τον κόπο μιας και μόλις φτάσετε θα αντικρίσετε ένα κατάλευκο μοναστήρι με θέα στο Λιβυκό πέλαγος.Δυστυχώς δεν είναι γνωστή η χρονολογία ίδρυσής της. Γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.
Μονή Φανερωμένης.
Η Ιερά Μονή Φανερωμένης βρίσκεται στα ΝΔ του όρμου Παχιά Άμμος, 24 χλμ ανατολικά από τον Άγιο Νικόλαο και 45 χλμ δυτικά από την Σητεία. Έχει κτιστεί στην άκρη μιας χαράδρας και το Καθολικό του μοναστηριού βρίσκεται μέσα σε ένα σπήλαιο. Εκεί βρέθηκε και η περίφημη εικόνα της Παναγίας (Μαριάμ). Η Μονή εικάζεται ότι χτίστηκε την Β΄ Βυζαντινή περίοδο (961-1204). Το μοναστήρι διαθέτει πολύ παλιές τοιχογραφίες που δυστυχώς έχουν μαυρίσει από φωτιά που έβαλαν οι Τούρκοι
Μονή Αρκαδίου
Η Μονή Αρκαδίου βρίσκεται 23 χλμ από το Ρέθυμνο και είναι ένα από τα πιο ιστορικά μοναστήρια της Κρήτης. Η καταστροφή του μοναστηριού έγινε το 1866, ενώ αργότερα ανοικοδομήθηκε και αναστηλώθηκε στην πρώτη του μορφή. Τα μόνα που μαρτυρούν την τραγωδία και το αίμα που χύθηκε πριν από περίπου 145 χρόνια είναι το μισοκαμένο τέμπλο και μια μπάλα κανονιού η οποία είχε σφηνώσει στο αιωνόβιο κυπαρίσσι έξω από την εκκλησία. Η επίθεση στην μονή ξεκίνησε στις 8 Νοεμβρίου του 1866 από τον τουρκικό στρατό και Αλβανούς συμμάχους τους. Τότε ο Ηγούμενος Γαβριήλ, αφού του είχε ζητηθεί να εγκαταλείψει τη μονή, αρνήθηκε να φύγει. Μια ημέρα μετά, οι Τούρκοι τον σκοτώνουν κι έτσι οι υπόλοιποι Κρητικοί (πολεμιστές και γυναικόπαιδα) κλείνονται στην πυριτιδαποθήκη. Ύστερα από σωματική και ψυχική εξάντληση και με τη σιγουριά της αιχμαλωσίας τους από τους Τούρκους πυροδότησαν τα βαρέλια με το μπαρούτι και η έκρηξη ήταν τόσο δυνατή ώστε προκάλεσε την καταστροφή της Μονής και φυσικά τον θάνατο των Ελλήνων αλλά και κάποιων Τούρκων που είχαν εισβάλει στην Μονή. Το Αρκάδι έχει χαρακτηριστεί από την Ουνέσκο ως Ευρωπαϊκό Μνημείο Ελευθερίας.
