Στην αρχαία Αθήνα, η Ηλιούπολη αποτελούσε έναν από τους εκατό δήμους της και περιλάμβανε σχεδόν ολόκληρη την Αττική! Από αρχαιολογικές ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν με το πέρασμα των χρόνων, επιβεβαιώνεται η ύπαρξη του Μυκηναϊκού οικισμού στην περιοχή του Αγίου Νικολάου και ενός άλλου προγενέστερου στην πλατεία Νικηταρά. Εκεί, εντοπίστηκαν επιτύμβιοι λήκυθοι, πιθάρια, λίθινες πλάκες αρχαϊκά και παλαιοχριστιανικά λείψανα, χρυσά, αργυρά και χάλκινα νομίσματα, βέλη, βλήματα και αγγεία. Έτσι εκτιμάται από τους αρχαιολόγους ότι η περιοχή χρησιμοποιήθηκε ως στρατόπεδο κατά το Χρεμωνίδειο πόλεμο μεταξύ Μακεδόνων, Πτολεμαίων και Σελευκιδών.

Αρχαία Ηλιούπολη

Όταν επί νέας αυτοκρατορίας άκμαζε η Θήβα ως θρησκευτικό και πολιτικό κέντρο, η Ηλιούπολη διατήρησε την υπόληψη και την κτηματική της περιουσία. Ακόμα και στο 60 π.Χ., κατά Στράβωνα, ενώ η πόλη ήταν πια έρημη από κατοίκους, από το ναό και το ιερατείο δεν είχε λείψει ούτε ο πλούτος ούτε η δύναμη. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι στους χάρτες που υπάρχουν στο Δήμο, απεικονίζονται πάρα πολλοί τύμβοι.

Από πού προέκυψε όμως η σημερινή της ονομασία;

Μεταφερόμαστε στην αρχαία Αίγυπτο και συγκεκριμένα στην ομώνυμη πόλη του Καΐρου. Πήρε το όνομά της από τον αρχαίο θεό του Ήλιου Ρα. Υπήρξε κέντρο λατρείας του, ενώ η ξακουστή θεολογική της σχολή άκμαζε επί πολλούς αιώνες. Στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου, λέγεται ότι σπούδασαν οι Έλληνες σοφοί Θαλής, Πλάτωνας και Σόλωνας. Η πόλη άρχισε να παρακμάζει στην Ελληνιστική περίοδο. Όμως παραμένει η πιο σημαντική ιερατική πόλη της περιοχής γιατί οι ιερείς της διαμόρφωσαν την αιγυπτιακή θεολογία και τελετουργία που επικράτησε σ’ όλη την Αίγυπτο.

Πίσω στην Ηλιούπολη των Αθηνών το έτος 1923, παρατηρούμε ότι οι πρώτοι άνθρωποι που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή ήταν Μικρασιάτες πρόσφυγες. Όμως την τωρινή της ονομασία την οφείλει στους πρώτους επιχειρηματίες, Έλληνες εξ Αιγύπτου οι οποίοι δημιούργησαν αυτό το νέο προάστιο. Ειδικότερα, ο γόνος της Κρητικής οικογένειας Δρανδάκη από το Ρέθυμνο, ο οποίος σπούδασε στην Ηλιούπολη του Καΐρου.

Αγόρασε 1.030 στρέμματα τα οποία τα οικοπεδοποίησε δίνοντας στο καινούριο προάστιο το όνομα της αρχαίας αιγυπτιακής πόλης. Έτσι, το 1924, εκπονήθηκε το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο σύμφωνα με το οποίο κτίστηκε σιγά-σιγά ο σύγχρονος οικισμός.

Περιέργως όμως, οι πρώτοι κάτοικοι που εγκαταστάθηκαν ήταν κυρίως Λευκαδίτες. Αρχικά κατασκευάστηκαν κυρίως εξοχικές κατοικίες μεγαλοαστών με κήπους και ανεμόμυλους. Η περιοχή “Λόφος Γερμανού” πήρε το όνομά της από την οικία ενός Γερμανού που υπήρχε εκεί προπολεμικά. Το 1927 αγοράστηκαν δύο λεωφορεία. Άρχισαν δρομολόγια καθημερινά για την εξυπηρέτηση των απασχολουμένων με τα έργα, των κατοίκων και των επισκεπτών- υποψήφιων αγοραστών οικοπέδων.

Το 1928 η Ηλιούπολη έγινε κοινότητα

Με νομοθετικό διάταγμα στις 16 Οκτωβρίου 1928, η Ηλιούπολη, που απαριθμούσε περί τους 600 μόνιμους κατοίκους, έγινε κοινότητα, με πρώτο κοινοτάρχη το βιομήχανο Θεόδωρο Παλαμίδα. Μέχρι τότε αποτελούσε περιοχή του Αγίου Δημητρίου (Μπραχαμίου). Γύρω στο 1930 η Ηλιούπολη οργανώθηκε καλύτερα ως κοινότητα και άρχισε να αναπτύσσεται. Τότε δεν υπερέβαινε τους 1400-1500 κατοίκους. Οι δρόμοι μέχρι το 1945 δεν είχαν ονομασίες, όμως ο πρόεδρος Πάνος Κωνσταντινίδης, άλλαξε τα έως τότε δεδομένα, δίνοντας βυζαντινά και ιστορικά ονόματα.

Ο ηλεκτροφωτισμός στην πόλη του Ηλίου τα πρώτα χρόνια καλύφθηκε από ιδιωτική επιχείρηση. Τα εγκαίνια του ηλεκτροφωτισμού έγιναν την Τρίτη, 5 Αυγούστου 1948. Μέχρι την περίοδο εκείνη, δεν υπήρχε νερό στα σπίτια. Υπήρχαν όμως πολλά τρεχούμενα νερά, ρέματα (με σημαντικότερα τους 2-3 κλάδους του ρέματος της Πικροδάφνης), πηγές και μια δεξαμενή ψηλά στην πλαγιά του βουνού που τροφοδοτούσαν τον πληθυσμό μέρα παρά μέρα. Να μην παραλείψουμε να αναφέρουμε και το νερόμυλο κοντά στη λεωφόρο Πρωτόπαππα που συνέβαλε κι εκείνος στο εν λόγω έργο με την ύπαρξή του.

Η Ηλιούπολη έγινε επίσημα δήμος το 1964

Κατά την περίοδο της Δικτατορίας αποχαρακτηρίστηκε μεγάλη συνορεύουσα δασική έκταση που απετέλεσε τον οικισμό «Αστυνομικά», με καταφανή παραβίαση της τότε οικιστικής ανάπτυξης…

Ηλιούπολη – Η “πόλη του ήλιου”

Έως και πρόσφατα η περιοχή χαρακτηριζόταν από χαμηλές κατοικίες, καθώς η ύπαρξη του Αεροδρομίου του Ελληνικού σε σχετικά μικρή απόσταση απαγόρευε τη δόμηση πάνω από δύο ορόφους. Με τη μεταφορά του αεροδρομίου στα Σπάτα ο περιορισμός αυτός καταργήθηκε, κι έτσι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται έντονη οικοδομική δραστηριότητα καθώς η περιοχή χαρακτηρίζεται από αρκετό πράσινο και καλή ρυμοτομία όσον αφορά το κεντρικό και ανατολικό της τμήμα.

ilioupoli from air mag team on Vimeo.