Η λέξη ποταμός παράγεται από το θέμα ποτ- που μας παραπέμπει στο ρήμα πίπτω ,το οποίο σημαίνει πέφτω.
Η ανάλυση δείχνει ότι η λέξη ποταμός δήλωνε αρχικώς το ρεύμα νερού που πέφτει από ψηλά, το νερό που χύνεται ορμητικά. Τα κυριότερα ποτάμια της Ελλάδας και η ετυμολογία τους είναι τα ακόλουθα:
Σπερχειός: ο μεγάλος ποταμός της Στερεάς Ελλάδας που χαρακτηρίζεται για την αλώβητη φυσιογνωμία του. Από τις πηγές του στα ψηλά μέχρι τις όμορφες εκβολές του, διατηρεί τον αρχαίο του ρου μέχρι σήμερα. Το όνομα του πηγάζει από το ρήμα σπέρχω, που σημαίνει «κινούμαι με ορμή», ενώ στην διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης αναφερόταν και ως Αλαμάνα.
Αλιάκμονας (και Αλιάκμων): είναι ποταμός στη Δυτική και Κεντρική Μακεδονία. Είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας που πηγάζει σε ελληνικό έδαφος. Το όνομα είναι σύνθετο και προέρχεται από την σύνδεση των λέξεων αλς (= άλατι, θάλασσα) και άκμων (<κάμνω= καλλιεργώ κάτι με κόπο) . Άρα Αλιάκμνων= το ποτάμι που «καλλιεργεί» τη γη κοντά στη θάλασσα
Αχέροντας: η ονομασία του ποταμού Αχέροντα προέρχεται από τη λέξη «άχος» που σημαίνει θλίψη, αναφερόμενη στη θλίψη του θανάτου που μετέφερε στα νερά του . Είναι ο ποταμός χωρίς χαρά, ο ποταμός που δημιουργεί δυσάρεστα συναισθήματα. Μια άλλη άποψη λέει ότι προέρχεται από την αρχαία λέξη «αχός» (ήχος) και το ρήμα «ρέω», άρα ο ποταμός με ροή που παράγει δυνατό ήχο. Στην αρχαιότητα πίστευαν ότι ο Αχέρων αποτελεί τον ποταμό εκείνο, το διάπλου του οποίου έκανε σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία ο «ψυχοπομπός» Ερμής, παραδίδοντας τις ψυχές των νεκρών στον Χάροντα για να καταλήξουν στο βασίλειο του Άδη.
Αξιός: ο ποταμός αναφέρεται με αυτό το όνομα από τον Όμηρο, τον Ηρόδοτο και πολλούς άλλους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, ενώ συναντάται και ως Αξειός ή Ναξειός. Το όνομα Αξιός έχει μακεδονική ρίζα και προέρχεται από το αξός που σημαίνει δάσος ή ύλη .Ο ποταμός ονομάσθηκε έτσι, επειδή οι όχθες του ήταν (και είναι ακόμα) δασωμένες. Την περίοδο της ρωμαϊκής κατοχής, ο ποταμός αναφέρεται ως axius.
Στρυμόνας: το προηγούμενο όνομα του ποταμού ήταν Παλαιστίνος, από το όνομα του μυθικού βασιλιά της Θράκης Παλαιστίνου , που πνίγηκε στον ποταμό που έφερε μέχρι τότε το όνομα Κόρναζος. Το όνομα Στρυμών έχει θρακική ρίζα και προέρχεται από την λέξη sru (=ρέμα), συνώνυμη της αγγλικής stream.
Αλφειός: ο Όμηρος, που τον ονομάζει «ιερόν ρόον», τον αναφέρει πέντε φορές στην Ιλιάδα και δύο στην Οδύσσεια .Ο Ησίοδος τον θεωρεί ως γιό του Ωκεανού και της Τηθύος, τον κατατάσσει δεύτερο σε σειρά – ύστερα από τον Νείλο – σ’ έναν κατάλογο είκοσι πέντε ποταμών της τότε γνωστής γεωγραφίας. Το όνομα του προέρχεται από το επίθετο αλφός= ο λευκός με αναγωγή στο λατινικό albus με την ίδια σημασία.
Στο παρακάτω βίντεο ρέουν και πρωταγωνιστούν οι ποταμοί | Λούσιος στην Αρκαδία |Σπερχειός ή Αλαμάνα στην Φθιώτιδα | Άραχθος στην περιοχή Ιωαννίνων | Νέστος στα σύνορα Μακεδονίας Θράκης | Πηνειός στον θεσσαλικό κάμπο και Αλιάκμονας στην περιοχή της Ημαθίας
Έβρος: είναι ο δεύτερος σε μέγεθος ποταμός της ΝΑ Ευρώπης (μετά τον Δούναβη), και ο κυριότερος ποταμός της Βαλκανικής Χερσονήσου. Στα αρχαία χρόνια ονομαζόταν Ρόμβος έχοντας πάρει την ονομασία του από τη συστροφή των υδάτων του κατά την κατηφορική τους πορεία. Την σημερινή του ονομασία την πήρε όταν ο ‘Εβρος ,ο γιος του βασιλιά Κασσάνδρου και της Κροτωνίκης, πνίγηκε στο ποτάμι για να αποφύγει τις συκοφαντίες της μητριάς του Δαμασίππης για βιασμό . Την ερμηνεία αυτή μας την δίνει ο Πλούταρχος στο έργο τον “Περί ποταμών και όρων”.
Άραχθος: είναι ο όγδοος μεγαλύτερος ποταμός της Ελλάδας και ο τρίτος από τους κυριότερους ποταμούς της Ηπείρου. Το όνομά του ετυμολογείται από το ρήμα «αράττω», που σημαίνει συντρίβω, χτυπώ με δύναμη. Θεωρείται ο πιο χειμαρρώδης ποταμός της χώρας και παλιότερα προκαλούσε μεγάλες καταστροφές στο πέρασμά του.
Ασωπός: η ετυμολογία της λέξης κατά το Ομηρικό λεξικό του Πανταζίδη προέρχεται από το «Άσις»= λάσπη και «ωπός» =όψη. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν θεοποιήσει τον Ασωπό ως βοηθό του Ασκληπιού, αφού πίστευαν ότι η λάσπη του έχει θεραπευτικές ιδιότητες στην θεραπεία παθήσεων των ματιών.
Αχελώος: ο δεύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας. Η ετυμολογία της λέξης προέρχεται από την σανσκριτική ρίζα «Αχ» που σημαίνει «άφθονο νερό» και τη λέξη «λώων» που σημαίνει ο καλύτερος, ο ανώτερος ,κάτι που δηλώνει τον θαυμασμό που έδειχναν οι αρχαίοι για την «δύναμη» και τον όγκο του ποταμιού.
Νέστος: στις αρχαίες πηγές ο ποταµός συναντάται µε το όνομα Νέσσος και αργότερα Μέστος με αναγωγή στην ινδοευρωπαϊκή ρίζα ned= η ηχώ, ο θόρυβος. Πράγματι ο ποταμός είναι γνωστός για την ορμητικότητα και την θορυβώδη κίνηση των νερών του.
Εύηνος: ποταμός της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (της αρχαίας Αιτωλίας), που εκβάλλει στον Πατραϊκό κόλπο. Η ρίζα της λέξης προέρχεται από το ευ (όμορφο)+ηνος (πρόσωπο) και σήμαινε αυτόν που έχει όμορφο πρόσωπο, αναφερόμενο στο βασιλιά Εύηνο, ο οποίος πνίγηκε στα νερά του κυνηγώντας τον Ίδο, που του είχε αρπάξει την κόρη του, την πριγκίπισσα Μάρπησσα.
Μόρνος: είναι ποταμός της κεντρικής Στερεάς Ελλάδας. Στην αρχαιότητα λεγόταν Δαφνούς ή Ύλαιθος. Το όνομα Μόρνος προέρχεται από το Μορινός, που σημαίνει αυτός που έχει ίδιο χρώμα με τα μούρα.
Καλαμάς: πρόκειται για τον δεύτερο σε μήκος ποταμό της Ηπείρου, αφού, από τις πηγές του ως την θάλασσα, διανύει μια απόσταση 96 χιλιομέτρων. Ονομάζεται ακόμη και σήμερα με τα δύο του ονόματα: το αρχαίο Θύαμις και το σύγχρονο Καλαμάς. Το αρχαίο του όνομα σημαίνει κινούμαι βία και ορμητικά ,όπως ακριβώς τα νερά του ποταμού . Καλαμάς ονομάζεται γιατί οι πηγές του βρίσκονται σε μια περιοχή των Δολιανών , η οποία είναι γεμάτη από καλάμια.
Aώος: ο Aώος είναι ο πλέον γνωστός ποταμός της Ηπείρου. Έχει μήκος 260 χιλιόμετρα. Προέρχεται από την αρχαία λέξη αώος ή εώς =η ανατολή . Άρα Αώος= ο ανατολικός , μιας και βρίσκεται στα ανατολικά της Ηπείρου.
